Pracodawca lub przełożony powinni zareagować wówczas, gdy pracownik zwraca na siebie uwagę charakterystycznym zachowaniem właściwym dla osób, które spożywały napoje wyskokowe. Podejrzenie może wzbudzić np. nieświeży oddech, zataczanie się (lub trudności z utrzymaniem równowagi), bełkotliwa mowa.
Pracownik, wobec którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że:
- stawił się do pracy po użyciu alkoholu albo
- spożywał alkohol w miejscu pracy,
nie może być dopuszczony do wykonywania pracy.
Będący pod wpływem alkoholu, przystępujący do wykonywania pracy, m.in. w związku z opóźnionymi reakcjami, mogą stanowić zagrożenie swojego życia i zdrowia, a także innych osób.
Ponieważ tylko uzasadnione podejrzenie upoważnia pracodawcę do tego, aby nie dopuścił pracownika do pracy, najlepiej całe wydarzenie udokumentować protokołem. Powinien on wskazywać:
- imię i nazwisko pracownika,
- datę zdarzenia,
- informację o niedopuszczeniu do pracy,
- uzasadnienie, dlaczego protokół został sporządzony (jakie zachowania pracownika wzbudziły podejrzenie),
- informację o tym, czy pracownik wyraził zgodę na badanie krwi lub moczu na zawartość alkoholu lub na badanie alkomatem (jeżeli zgodził się na badanie alkomatem, należy wpisać wynik badania),
- ewentualnie oświadczenia świadków,
- podpis osoby sporządzającej protokół,
- podpis pracownika (jeżeli odmówi podpisania, należy sporządzić odpowiednią adnotację).
Według ustawy o wychowaniu w trzeźwości inicjatywa przeprowadzenia badań powinna należeć do pracownika. Pracodawca powinien poinformować go o możliwości takich badań. Jednak odmowa podwładnego skontrolowania się lub brak z jego strony żądania przeprowadzenia badań na zawartość alkoholu we krwi traktowana jest na niekorzyść pracownika. Jeżeli pracownik nie żąda badań lub – poinformowany o możliwości ich przeprowadzenia – ich odmawia, szef umieszcza odpowiednią adnotację w protokole.
Badanie na zawartość alkoholu można wykonać za pomocą przeznaczonych do tego urządzeń. Na poddanie się takiemu badaniu pracownik musi jednak wyrazić zgodę. Jeżeli odmówi, pozostaje tylko protokół i odpowiednia adnotacja o odmowie poddania się sprawdzeniu.
Pracownik może też odmówić badania za pomocą alkomatu i zażądać badań krwi. W takim wypadku szef ma obowiązek zapewnić podwładnemu ich przeprowadzenie. Dokładniejsze jest badanie próbek biologicznych na procentową zawartość alkoholu w organizmie. Przeprowadza się je na wniosek pracownika, ale płaci za nie pracodawca. Jeżeli wynik będzie pozytywny (wykaże alkohol we krwi), szef ma prawo domagać się od podwładnego zwrotu tych kosztów.
Autorka prowadzi firmę DEFIDE Doradztwo i Usługi Kadrowe
- Użycie przez pracodawcę nieatestowanego urządzenia do badania zawartości alkoholu w organizmie nie wyklucza zarzucenia pracownikowi stawienia się do pracy po użyciu alkoholu, jeżeli przemawiają za tym inne okoliczności, a pracownik nie skorzystał ze stworzonej mu możliwości weryfikacji wyniku badania (wyrok z 22 września 2004 r., I PK 576/03).
- Z art. 17 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (DzU nr 35, poz. 230 ze zm.) wynika, że pracodawca, który nie dopuścił pracownika do pracy, ma obowiązek umożliwić mu wykazanie trzeźwości przez badanie krwi (wyrok z 11 kwietnia 2000 r. I PKN 589/99).
- Wydanie przez pracodawcę polecenia zaprzestania pracy pracownikowi, wobec którego zachodzi uzasadnione podejrzenie spożywania alkoholu w czasie pracy, nie wymaga ani zachowania szczególnej formy, ani obowiązku przeprowadzenia badania stanu jego trzeźwości. Ustne polecenie zaprzestania pracy nie narusza art. 17 ust. 1 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, a badanie stanu trzeźwości następuje na żądanie pracownika zgodnie z art. 17 ust. 3 tej ustawy (wyrok z 11 lutego 2000 r. II UKN 401/99).
- Inicjatywa co do wykonania badań stanu trzeźwości należy do pracownika, któremu pracodawca zarzucił naruszenie obowiązku trzeźwości (wyrok z 26 sierpnia 1999 r. I PKN 241/99).
Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi od 0,2 do 0,5 promila alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi powyżej 0,5 promila alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
- art. 17 i art. 46 ust. 2 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (DzU z 2002 r. nr 147, poz. 1231 ze zm.)
