Nie przeszkadzaj komornikowi w pracy, bo zapłacisz karę finansową

Zatrudniam pracownika, wobec którego egzekucję prowadzi komornik sądowy i ZUS. Co mam zrobić, gdy oba organy zajęły wynagrodzenie. W jakiej części mam im przekazywać kwoty z zajętej pensji? A może nie powinnam o tym sama decydować, ale zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie, w jakiej kolejności wpłacać? Może wystarczy, gdy powiadomię komornika i ZUS, a oni dogadają się sami?

– pyta czytelniczka DOBREJ FIRMY.

O zbiegu egzekucji mówimy wtedy, gdy do tej samej rzeczy lub prawa tego samego dłużnika prowadzone są co najmniej dwa postępowania egzekucyjne. Jeżeli zatem wynagrodzenie pracownika zostało zajęte przez dwa różne organy z powodu prowadzonej przeciwko niemu egzekucji, to mamy do czynienia ze zbiegiem postępowań egzekucyjnych.

W tym wypadku chodzi o zbieg postępowania sądowego prowadzonego przez komornika z egzekucją administracyjną prowadzoną przez dyrektora oddziału ZUS. Tę administracyjną reguluje ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. DzU 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm., dalej upea), a sądową, zwaną też komorniczą, określa kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.). Obie ustawy analogicznie traktują zbieg egzekucji oraz obowiązki dłużnika zajętej wierzytelności, czyli pracodawcy.

Dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, komornik wzywa pracodawcę, aby w ciągu tygodnia od zajęcia (czyli od daty doręczenia mu wezwania) złożył oświadczenie, czy i jakie roszczenia zostały skierowane do tego wynagrodzenia przez innych wierzycieli. Tak stanowi art. 882 § 1 k.p.c. Nawet jeżeli na chwilę zajęcia żaden inny organ nie prowadzi egzekucji z wynagrodzenia, to na podstawie § 2 tego przepisu pracodawca musi niezwłocznie zawiadomić komornika oraz wierzyciela o każdym nowym zajęciu kierowanym przez inne organy egzekucyjne. Tak też określa to art. 72 upea, ale ogranicza on obowiązek zawiadomienia jedynie do organów egzekucyjnych. Nie trzeba więc powiadamiać wierzyciela, który w egzekucji administracyjnej dochodzi swoich roszczeń.

Pracodawca niezwłocznie po otrzymaniu kolejnego zawiadomienia od innego organu egzekucyjnego powinien więc zawiadomić właściwe organy egzekucyjne o zaistniałym zbiegu, czyli komornika i wierzyciela egzekwującego za jego pośrednictwem oraz administracyjny organ egzekucyjny, w tym wypadku dyrektora oddziału ZUS. W zawiadomieniu podaje organ, który prowadzi egzekucję, oraz oznacza tytuł wykonawczy, którego egzekucja dotyczy.

Po otrzymaniu zawiadomienia o zbiegu egzekucji sądowej z administracyjną zarówno komornik, jak i dyrektor ZUS wstrzymują czynności egzekucyjne i przekazują akta egzekucji administracyjnej i egzekucji sądowej sądowi rejonowemu, w którego okręgu wszczęto to postępowanie. Ten musi rozstrzygnąć, który organ egzekucyjny – sądowy czy administracyjny – ma dalej prowadzić łącznie egzekucje w trybie właściwym dla danego organu. W tej sprawie sąd powinien wydać postanowienie w ciągu 14 dni, uwzględniając stan każdego postępowania. Jeżeli są one w równym stopniu zaawansowane, to bierze pod uwagę wysokość egzekwowanych należności i kolejność ich zaspokojenia. Stronom i administracyjnemu organowi egzekucyjnemu przysługuje zażalenie na postanowienie sądu. Uwzgledniając te kryteria, sąd może wskazać jako organ egzekucyjny, który będzie prowadził dalsze postępowanie, zarówno komornika, jak i dyrektora oddziału ZUS.

Jeżeli pracodawca nienależycie wykonuje swoje obowiązki, odpowiada na podstawie kodeksu cywilnego za wyrządzone przez to wierzycielowi szkody.

Niezależnie od tego na dłużnika zajętej wierzytelności, który nie wykonuje lub nienależycie wykonuje ciążące na nim obowiązki związane z egzekucją lub zabezpieczeniem wierzytelności lub prawa majątkowego, można nałożyć karę do 3800 zł na podstawie upea. Także komornikowi wolno – według k.p.c. – nałożyć na pracodawcę grzywnę do 500 zł.

Bez względu na liczbę prowadzonych postępowań egzekucyjnych wynagrodzenie pracownika korzysta z ochrony prawnej. Na podstawie art. 87 § 1 kodeksu pracy z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych – do wysokości 3/5 wynagrodzenia,

- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi, do wysokości połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami na świadczenia alimentacyjne – 3/5 wynagrodzenia.

Niezależnie od tych potrąceń kary pieniężne ujmuje się w granicach określonych w art. 108 k.p.Jeżeli jednak egzekucja prowadzona jest na pokrycie innych roszczeń niż świadczenia alimentacyjne, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia, przysługującego zatrudnionym w pełnym wymiarze, po odliczeniu składek społecznych oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Gdy pracownik ma część etatu, tę kwotę zmniejsza się proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy.