Z myślą o podmiotach, które w celu realizacji inwestycji współfinansowanych ze środków unijnych muszą się posiłkować kredytem, został stworzony m.in. Fundusz Poręczeń Unijnych. Wiadomo, że w wypadku przedsiębiorstw obowiązuje zasada refundacji wydatków. Oznacza to, że najpierw trzeba zrealizować projekt ze środków własnych, a dopiero później można się starać o uzyskanie refundacji.

Niektóre firmy mogą jednak mieć problem ze zgromadzeniem własnych pieniędzy. Rzadko która ma wystarczające oszczędności. Z kolei uzyskanie kredytu w bankach komercyjnych obwarowane jest często wieloma wymogami. Mogą one dotyczyć zdolności kredytowej badanej na podstawie historii firmy, jej przychodów, zysków, możliwych do przedstawienia zabezpieczeń (hipoteka, zastaw). To spora bariera, zwłaszcza dla małych i średnich firm.

W trudnej sytuacji są zwłaszcza ci przedsiębiorcy, którzy zaczęli działalność krótko przed próbą ubiegania się o kredyt (i nie mają wystarczająco długiej historii).

Przede wszystkim FPU daje dostęp do kredytu nawet przy braku wystarczających własnych zabezpieczeń. Zamiast przedsiębiorcy zabezpieczenie daje po prostu BGK. Jednak w każdym wypadku klient musi mieć zdolność kredytową. Szansa ustanowienia zabezpieczenia to również możliwość swobodnego dysponowania własnym majątkiem na inne cele. Może więc być rozwiązaniem alternatywnym. Zamiast zabezpieczać kredyt własnym majątkiem, firma może skorzystać z poręczenia/gwarancji.

W szczególności, jak wskazuje Anna Węgrzanowska, ekspert w Departamencie Klienta Korporacyjnego PKO Banku Polskiego, poręczenie z FPU pozwala klientowi na wykorzystanie środków trwałych i nieruchomości jako zabezpieczeń innych kredytów inwestycyjnych zaciąganych na rozwój przedsiębiorstwa. Może to zwiększyć potencjał inwestycyjny firmy.

Trzeba jednak pamiętać, że z samego Funduszu Poręczeń Unijnych przedsiębiorca nie otrzyma żadnych dodatkowych pieniędzy. Nie jest on bezpośrednim źródłem wsparcia inwestycji. Służy wyłącznie zwiększeniu i poprawie zdolności kredytowej albo może zastępować inne formy zabezpieczenia wymagane przez bank komercyjny.

Ponadto poręczenie (gwarancja) jest udzielone maksymalnie do 80 proc. kwoty kredytu i w żadnym razie nie może przekroczyć równowartości 5 mln euro.

O poręczenie z FPU może się ubiegać każdy przedsiębiorca (a także jednostki samorządu terytorialnego). Nie ma ograniczenia do sektora małych i średnich lub dużych przedsiębiorstw. Co więcej, o poręczenie może się starać nawet taka firma, która w 100 proc. należy do przedsiębiorstwa zagranicznego. Jedynym niezbędnym warunkiem jest realizacja projektu współfinansowanego ze środków unijnych, na którego potrzeby firma chce uzyskać kredyt w banku komercyjnym. Warunkiem jest również realizacja takiego projektu w Polsce.

Dużą zaletą korzystania z tego instrumentu jest prosta procedura. Wniosek, który należy złożyć w celu uzyskania poręczenia/gwarancji, zostawiamy bowiem w banku udzielającym kredytu. Musi to być jeden z banków współpracujących z BGK (ich listę można znaleźć na stronie www.fpu.bgk.pl).

Jeżeli jednak chcemy zaciągnąć kredyt w banku komercyjnym, który nie współpracuje w tym zakresie z BGK, to też jest na to szansa. Wtedy bezpośrednio w jednym z oddziałów BGK musimy złożyć wniosek o promesę poręczenia/gwarancji. Po jej uzyskaniu można kontynuować procedurę kredytową w banku komercyjnym.

Robert Koziński, dyrektor Departamentu Wspierania Przedsiębiorczości i Innowacji BGK, wyjaśniae, że czas oczekiwania na decyzję zależy od trybu rozpatrywania wniosku. W zależności od wartości poręczenia/gwarancji oraz oceny ryzyka przez BGK czeka się na decyzję do 15 dni roboczych (wniosek rozpatrywany w tzw. trybie zwykłym) lub do 35 dni (wniosek rozpatrywany w tzw. trybie rozszerzonym). W obu wypadkach bank analizuje dokumenty uzyskiwane z banku kredytującego i nie wymaga przedstawiania przez przedsiębiorcę żadnych dokumentów dodatkowych. Przy poręczeniu do kwoty nieprzekraczającej 500 tys. euro można również skorzystać z tzw. trybu portfelowego. Wtedy procedura jest jeszcze prostsza i szybsza.

Za udzielenie poręczenia (gwarancji) BGK pobiera prowizję. Jej wysokość zależy od wartości poręczenia i okresu, na jaki poręczenie zostało udzielone. Obowiązek zapłaty powstaje dopiero w chwili podpisania umowy o dofinansowanie ze środków unijnych.

W razie poręczenia spłaty kredytu opłata prowizyjna kształtuje się na poziomie:

- 0,5 proc. (wartości poręczenia) dla poręczenia udzielonego na okres do roku,

- 0,75 proc. dla poręczenia od roku do dwóch lat,

- 1 proc. dla poręczenia od dwóch do trzech lat,

- 1,25 proc. dla poręczenia od trzech do pięciu lat,

- 1,5 proc. dla poręczenia udzielonego na okres dłuższy niż pięć lat.

Natomiast w razie gwarancji spłaty kredytu opłaty te kształtują się na następujących poziomach:

- 1 proc. (wartości gwarancji) dla gwarancji udzielonej na okres do roku,

- 1,25 proc. dla gwarancji od roku do dwóch lat,

- 1,5 proc. dla gwarancji od dwóch do trzech lat,

- 1,75 proc. dla gwarancji od trzech do pięciu lat,

- 2 proc. dla gwarancji na okres dłuższy niż pięć lat.

Warto zaznaczyć, że wybór formy zabezpieczenia należy do banku udzielającego kredytu. Dodatkową dobrą informacją jest to, że większość banków współpracujących z BGK podpisała specjalne aneksy umożliwiające obniżenie kosztów poręczenia/gwarancji. Im niższe marże stosuje bank komercyjny, tym niższa jest opłata za poręczenie. Jeżeli np. marża banku wynosi do 0,75 proc., to opłata prowizyjna za poręczenie lub gwarancję może być obniżona nawet o 70 proc. Jeżeli natomiast będzie wynosiła od 3,5 do 4 proc., to redukcja może sięgnąć 10 proc. W przedziale 0,75 – 3,5 proc. też można liczyć na odpowiednie zniżki.

FPU to nie tylko poręczenia i gwarancje spłaty kredytu. Daje także wiele innych możliwości.

Do produktów dostępnych z tego funduszu należą jeszcze:

- poręczenie spłaty kredytu w portfelu kredytowym,

- poręczenie/gwarancja emisji obligacji,

- gwarancja realizacji przedsięwzięcia,

- regwarancja,

- gwarancja dobrego wykonania kontraktu,

- promesa poręczenia/gwarancji spłaty kredytu.

Więcej informacji o tych produktach można znaleźć na stronie internetowej banku (www.bgk.com.pl). Można je również uzyskać, korzystając z poczty elektronicznej (e-mail: fpu@bgk.com.pl) lub infolinii (0801 66 76 55) >patrz ramka niżej.

Wyliczenie kosztów prowizji przy poręczeniu:

- wartość kredytu zaciągniętego w banku komercyjnym 1 mln zł,

- okres poręczenia cztery lata,

- wartość poręczenia (maksymalnie 80 proc. wartości kredytu) 800 tys. zł,

- koszt prowizji (1,25 proc. x 800 tys.) 10 tys. zł.

Jeżeli założymy, że bank komercyjny, zgodnie z umową z BGK, stosuje promocyjną marżę kredytową (2 proc.), to możemy liczyć na 40-proc. obniżkę. Wtedy całkowity koszt poręczenia wyniesie 6 tys. zł (10 tys. – 40 proc. x 10 tys.).

I Oddział w Warszawie – Al. Jerozolimskie 7, tel. 022 522 93 33

II Oddział w Warszawie – ul. Ostrobramska 75, tel. 022 522 94 71

III Oddział w Warszawie – ul. Warecka 11a, tel. 022 332 90 70

Oddział w Białymstoku – ul. Legionów 28, tel. 085 748 52 52

Oddział w Gdańsku – ul. Kowalska 10, tel. 058 320 58 50

Oddział w Gdyni – ul. 10 Lutego 33, tel. 058 621 90 21

Oddział w Katowicach – ul. Zawiszy Czarnego 8, tel. 032 254 10 41

Filia w Bielsku-Białej – ul. Sixta 19, tel. 033 813 81 08

Oddział w Kielcach – ul. Zagórska 20, tel. 041 360 12 00

Oddział w Krakowie– ul. Batorego 14, tel. 012 631 95 60

Filia w Tarnowie – ul. Mickiewicza 2, tel. 014 631 33 31

Oddział w Lublinie – ul. Dolna 3, tel. 081 528 61 00

Oddział w Łodzi – ul. Łąkowa 29, tel. 042 634 57 50

Oddział w Olsztynie – ul. Pieniężnego 19, tel. 089 523 05 00

Oddział w Opolu – ul. Żeromskiego 13, tel. 077 423 47 10

Oddział w Pile – ul. dr. F. Witaszka 2a, tel. 067 210 74 00

Oddział w Poznaniu – ul. Święty Marcin 58/64, tel. 061 852 30 01

Oddział w Rzeszowie – ul. Rejtana 31c, tel. 017 852 21 33

Oddział w Szczecinie – ul. Śląska 32a, tel. 091 434 47 11

Oddział w Toruniu – ul. Chełmińska 28, tel. 056 612 01 50

Oddział we Wrocławiu – ul. Malarska 26, tel. 071 374 80 00

Filia w Kaliszu – pl. Bogusławskiego 2, tel. 062 765 71 00

Filia w Legnicy – ul. Szkolna 9, tel. 076 852 31 59

Maksymalna wartość poręczenia/gwarancji nie może przekroczyć równowartości 5 mln euro. Ponieważ przeliczenia na złote należy dokonywać według kursu NBP na ostatni dzień roku poprzedzającego rok udzielenia poręczenia/gwarancji, w 2008 r. maksymalna wartość poręczenia/gwarancji nie może przekroczyć 17,9 mln zł.

Fundusz Poręczeń Unijnych został powołany w ustawie z 16 kwietnia 2004 r. (DzU z 2004 r. nr 121, poz. 1262 ze zm.)

Rozpoczął się proces praktycznego uruchamiania programów unijnych na lata 2007 – 2013. Beneficjent otrzymuje zwykle zwrot z UE wydatków po zrealizowaniu przedsięwzięcia. W związku z tym oczekujemy zwiększenia zainteresowania poręczeniami i gwarancjami spłaty kredytów na prefinansowanie projektów. Przedsiębiorcy starający się o dofinansowanie w ramach programów unijnych powinni uwzględniać kwestie zabezpieczenia ewentualnych kredytów przez Fundusz Poręczeń Unijnych już w chwili opracowywania wniosków. Warto też pamiętać, że BGK podpisał z wieloma bankami umowy o obniżeniu (nawet do 70 proc.) opłaty prowizyjnej za udzielone poręczenie/gwarancję, a kredyt z zabezpieczeniem z FPU może uzyskać nie tylko beneficjent pomocy z Unii Europejskiej, lecz także podwykonawca uczestniczący w realizacji przedsięwzięcia unijnego.