W ustawie z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU nr 123, poz. 776 ze zm.; dalej ustawa o rehabilitacji) liczy się ono przy finansowaniu wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Zgodnie z jej art. 21 pracodawca zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy co miesiąc musi wpłacać pieniądze na ten fundusz. Jest to kwota stanowiąca iloczyn 40,65 proc. przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6 proc. a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Wskaźnik ten oznacza przeciętny miesięczny udział procentowy osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu ogółem, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Wśród ogółu tych pracowników nie uwzględnia się jednak – jeśli nie są to osoby niepełnosprawne – zatrudnionych:
- na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
- przebywających na urlopach wychowawczych,
- nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej,
- będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy,
- nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego,
- przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy.
Niektórzy pracodawcy mogą jednak obniżyć ten parametr, zatrudniając osoby niepełnosprawne ze schorzeniami szczególnie utrudniającymi wykonywanie pracy (rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania – DzU z 1998 r. nr 124, poz. 820 ze zm.). Obniżka wpłat na PFRON przysługuje także z tytułu zakupu produkcji lub usługi od pracodawcy zatrudniającego co najmniej 25 pracowników, spośród których osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym lub umiarkowanym stanowią co najmniej 10 proc.
Liczebność załogi decyduje również o tym, czy przedsiębiorca może zostać zakładem pracy chronionej (zpch). Decyzję o nadaniu takiego statusu wydaje wojewoda. Zyskuje go również w ciągu trzech miesięcy od daty wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego spółdzielni socjalnej powstałej z przekształcenia spółdzielni inwalidów lub niewidomych będącej zpch.
Na podstawie art. 28 ustawy o rehabilitacji pracodawca zatrudniający przynajmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, przez minimum sześć miesięcy poprzedzających złożenie wniosku, może starać się o uzyskanie statusu zakładu pracy chronionej, jeżeli wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych wynosi:
- 40 proc. niepełnosprawnych, w tym 10 proc. ogółu zatrudnionych ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,
- 30 proc. niewidomych, psychicznie chorych czy upośledzonych umysłowo ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Do wskaźnika zaliczamy również niepełnosprawnych chałupników. Jeśli praca nakładcza stanowi jedyne źródło ich utrzymania, muszą przy tym zarabiać przynajmniej wynagrodzenie minimalne. A jeżeli nie jest to ich jedyne źródło dochodu – co najmniej połowę minimalnej płacy. Wymiar czasu ich pracy nie może przekroczyć jednego etatu, a ustala się go jako iloraz wysokości przysługującej im pensji przez wynagrodzenie minimalne.
