Decyzję o nadaniu statusu zakładu pracy chronionej (zpch) wydaje wojewoda. Zyskuje go również w ciągu trzech miesięcy od daty wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego spółdzielnia socjalna powstała z przekształcenia spółdzielni inwalidów lub niewidomych będącej zpch. Pracodawca ubiegający się o taki status musi spełni wiele rygorów, z których najważniejsze to:
- prowadzenie działalności gospodarczej przez co najmniej 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o przyznanie statusu,
- zatrudnianie przynajmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, w tym przez minimum sześć miesięcy poprzedzających złożenie wniosku co najmniej:
– 40 proc. niepełnosprawnych, w tym 10 proc. ogółu zatrudnionych ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,
– 30 proc. niewidomych, psychicznie chorych czy upośledzonych umysłowo ze znaczną lub umiarkowaną niepełnosprawnością.
Do niepełnosprawnych zaliczamy również chałupników. Jeśli praca nakładcza stanowi jedyne źródło ich utrzymania, muszą przy tym zarabiać przynajmniej wynagrodzenie minimalne, a gdy nie – to połowę minimalnej płacy. Wymiar czasu ich pracy nie może przekroczyć jednego etatu, a ustalamy go jako iloraz wysokości przysługującej im pensji przez wynagrodzenie minimalne.
[b]Liczebność załogi to niejedyny wymóg, jakiemu musi sprostać przedsiębiorca zamierzający zostać zakładem pracy chronionej. Ma on jeszcze obowiązek posiadania stosownego zaplecza lokalowego[/b]
Budynki użytkowane przez podmiot aspirujący do statusu zpch muszą odpowiadać przepisom oraz zasadom bezpieczeństwa i higieny pracy. Trzeba je dostosować do potrzeb niepełnosprawnych oraz zadbać o to, by ci ostatni nie mieli problemów z dostępnością do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych. Wszystko to sprawdza Państwowa Inspekcja Pracy na wniosek zainteresowanego. O weryfikację inspekcji nie muszą jednak wyjątkowo występować firmy zatrudniające osoby przy dozorze i ochronie mienia stale w lokalach niebędących ich własnością.
Pracodawca jest również zobowiązany do zapewnienia niepełnosprawnym doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, poradnictwa i usług rehabilitacyjnych.
Doraźna opieka medyczna polega na tym, że w razie konieczności pierwszej pomocy udziela niepełnosprawnemu osoba uprawniona. Ona też ocenia, czy trzeba wezwać lekarza lub pogotowie. Do osób uprawnionych do świadczenia doraźnej opieki medycznej należy np. pielęgniarka. W świetle art. 11 ust. 1 ustawy z 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (tekst jedn. DzU z 2001 nr 57, poz. 602 ze zm.) ma ona prawo do wykonywania swojego zawodu stwierdzone przez okręgową radę pielęgniarek i położnych albo zezwolenie na wykonywanie indywidualnej praktyki pielęgniarskiej. Wykonywanie zawodu poza zakładem opieki zdrowotnej na podstawie umowy cywilnej przepisy te traktują na równi z indywidualną praktyką lub indywidualną specjalistyczną praktyką. Pielęgniarka zatrudniona w zpch powinna więc udokumentować swoje prawo do wykonywania indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki wpisem do rejestrów. Prowadzą je okręgowe rady pielęgniarek i położnych właściwe dla miejsca wykonywania praktyki. Niezależnie od tego pielęgniarka musi też uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej.
Zpch ma obowiązek zawiadamiać wojewodę o każdej zmianie dotyczącej spełniania opisanych warunków w ciągu 14 dni oraz przedstawiać mu półroczne informacje dotyczące realizacji tych warunków.
Wojewoda ma prawo zwolnić niekiedy pracodawców ubiegających się o status zpch z obowiązku spełnienia niektórych rygorów. Przykładowo może zrezygnować z egzekwowania rygoru osiągania wymaganego poziomu zatrudnienia niepełnosprawnych w stopniu znacznym lub umiarkowanym przez ostatnie sześć miesięcy. Ulga taka przysługuje jednak przez pewien czas wyłącznie podmiotom, gdzie 60 proc. załogi stanowią niepełnosprawni, jeśli powiatowy urząd pracy nie jest w stanie tam skierować wymaganej liczby osób o znacznej lub umiarkowanej niepełnosprawności z odpowiednimi kompetencjami lub też nadających się do przekwalifikowania.
Wojewodzie wolno też zwolnić z obowiązku prowadzenia działalności gospodarczej przez 12 miesięcy lub utrzymywania wskaźników zatrudnienia niepełnosprawnych przez sześć miesięcy. Przywilej ten służy jednak tylko pracodawcy, który przejął zpch:
- wraz ze wszystkimi pracownikami będący w stanie upadłości lub likwidacji albo też zagrożony upadłością czy likwidacją (chyba że przejęcie nastąpiło na podstawie kodeksu spółek handlowych lub prawa spółdzielczego),
- prowadzony przez jedną lub kilka osób fizycznych w drodze darowizny od osoby z pierwszej grupy podatkowej.
Zakład korzystający z którejś z wymienionych preferencji musi utrzymać odpowiedni poziom zatrudnienia przez rok od dnia wydania decyzji.
Firma traci status zpch w dniu, kiedy przestaje spełniać którykolwiek z warunków niezbędnych do jego posiadania. Utratę stwierdza wojewoda w drodze decyzji. Może do niego wrócić od dnia, kiedy zacznie ponownie spełniać wszystkie warunki i zwróci pomoc finansową pobraną nienależnie jako zpch wtedy, gdy nie realizowała już wymogów. Taki szybki powrót jest jednak możliwy jedynie wówczas, gdy:
- zakład nie spełniał warunków maksymalnie przez trzy miesiące,
- odstępstwa nie były rażące,
- wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych nie obniżył się o więcej niż o 20 proc.
Decyzje wojewody nie są ostateczne. Pracodawca może się od nich odwołać do ministra pracy i polityki społecznej.
Zpch likwidowany, upadający, wykreślany z ewidencji działalności gospodarczej lub tracący status zwraca niezwłocznie do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych niewykorzystane środki zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron). Dodatkowo wpłaca na PFRON równowartość niezamortyzowanej kwoty wydatkowanej z zfron na nabycie, wytworzenie lub ulepszenie środków trwałych w związku z modernizacją zakładu, utworzeniem lub przystosowaniem stanowisk pracy dla niepełnosprawnych, budową, rozbudową bazy rehabilitacyjnej, wypoczynkowej i socjalnej oraz na zakup środków transportu. Nie musi dokonywać tych wpłat, jeśli nadal zatrudnia co najmniej 15 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, w tym co najmniej 25 proc. niepełnosprawnych. Wolno mu ponadto zachować zfron, gdy został przejęty lub połączony z innym zpch. Niewykorzystane środki zfron trzeba wówczas przekazać w ciągu trzech miesięcy na fundusz rehabilitacji zakładu przejmującego. Wojewoda przeprowadza okresowe i doraźne kontrole zpch pod kątem spełniania warunków i obowiązków. Na okresowe kontrole wojewody pracodawca musi się przygotować nie rzadziej niż co dwa lata, a Państwowej Inspekcji Pracy co trzy lata. Poza tym zpch sprawdza także urząd skarbowy w zakresie gromadzenia i wydatkowania środków zfron.
[ramka][b]Co we wniosku[/b]
Ubiegając się o dofinansowanie odsetek, firma składa wniosek. Podaje w nim:
- nazwę i adres siedziby,
- status prawny i podstawę działania,
- numery NIP i REGON, i dołącza
- kserokopię aktualnej decyzji o nadaniu statusu zpch,
- informację o stanie zatrudnienia ogółem, w tym niepełnosprawnych z podziałem na poszczególne stopnie ułomności,
- oświadczenie o niezaleganiu z wymagalnymi zobowiązaniami wobec PFRON,
- informacje o pomocy publicznej uzyskanej podczas trzech lat poprzedzających datę złożenia wniosku,
- dane osoby upoważnionej do reprezentowania pracodawcy podczas starań o dofinansowanie,
- potwierdzoną za zgodność z oryginałem kserokopię umowy o kredyt, którego dofinansowanie ma dotyczyć,
- informację z banku o wysokości odsetek, jakie firma zapłaci z racji zaciągniętych kredytów za okres objęty wnioskiem,
- informację z banku o wysokości stopy procentowej przyjętej do wyliczenia odsetek.
Biorąc kredyt na zakup nieruchomości, trzeba złożyć oświadczenie dokumentujące przeznaczenie nieruchomości na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną niepełnosprawnych.[/ramka]
[ramka][b]Jakie formalności[/b]
Pracodawca składa pisemną informację o wykorzystaniu pieniędzy otrzymanych ze środków PFRON. W informacji określa w szczególności:
- pełną nazwę własną i adres pracodawcy,
- swój NIP, REGON, PKD,
- formę prawno-organizacyjną,
- strukturę własności,
- średnią liczbę zatrudnionych, w tym niepełnosprawnych,
- strukturę produkcji,
- podstawę prawną udzielonej pomocy,
- wielkość, formę i rodzaj pomocy,
- sposób wydania otrzymanej pomocy, w tym zgodność z zakładanym przeznaczeniem.
Informację tę pracodawca składa w terminach określonych w umowie.[/ramka]
[b]Zaciągając kredyt na rehabilitację niepełnosprawnych, zakład pracy chronionej ma szanse na odzyskanie nawet 50 proc. odsetek. Oprócz tego przysługuje mu inna pomoc materialna[/b]
Zpch korzysta z dofinansowań, refundacji i ulg dostępnych dla wszystkich zatrudniających niepełnosprawnych. Ma zatem prawo do dofinansowania wynagrodzeń takich pracowników, zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne, dofinansowania kosztów przystosowania stanowisk pracy czy utworzenia nowego stanowiska, refundacji części kosztów wynagrodzenia i składek na ubezpieczenia społeczne pracowników przez pierwsze 12 miesięcy od zatrudnienia oraz zwrotu kosztów szkolenia niepełnosprawnych. Poza tym przysługują mu formy wsparcia przewidziane wyłącznie dla zpch. Chodzi o:
- dofinansowanie do 50 proc. odsetek od kredytów zaciągniętych na cele związane z rehabilitacją,
- jednorazową pożyczkę na utrzymanie zagrożonych miejsc pracy niepełnosprawnych,
- zwrot kosztów za szkolenie niepełnosprawnych, w związku z koniecznością zmiany profilu produkcji,
- zwolnienia z podatków, opłat, zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych przekazywanych na zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Dziś przedstawiamy zasady, na jakich przysługuje im dofinansowanie kredytów.
Szczegółowe zasady udzielania zpch dofinansowania odsetek od kredytów, pożyczki oraz zwrotu kosztów szkolenia określa rozporządzenie z 12 czerwca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania przy udzielaniu zakładom pracy chronionej pomocy finansowej ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (DzU nr 125, poz. 1161 ze zm.). Zastąpią go niebawem nowe przepisy. Pomocy udziela PFRON (ul. Jana Pawła II 13, Warszawa).
Zpch ubiega się o dofinansowanie odsetek od kredytu dopiero po podpisaniu umowy z bankiem lub przejęciu na siebie zobowiązania z kredytu. Pieniądze może przeznaczyć wyłącznie na spłatę odsetek od tego właśnie kredytu. Gdy zaciągnie nowy lub podpisze aneks do starej umowy z bankiem, może wystąpić do PFRON z kolejnym wnioskiem o dofinansowanie. Dofinansowanie przysługuje przedsiębiorcy, który:
- jest zpch od co najmniej 12 miesięcy (warunku tego nie ma w projekcie),
- nie ma wymagalnych zobowiązań wobec PFRON,
- utrzymuje stan zatrudnienia niepełnosprawnych, według którego bank wyliczył kredyt objęty dofinansowaniem, w okresie, na jaki zostało ono przyznane.
PFRON kontroluje stan zatrudnienia niepełnosprawnych na podstawie sprawozdań kwartalnych, jakie składają mu pracodawcy. Spadek o co najmniej 10 proc. w porównaniu ze stanem wykazanym we wniosku o dofinansowanie powoduje wstrzymanie pomocy od pierwszego dnia kwartału. Gdy do zmniejszenia personelu doszło wskutek zdarzeń losowych, następuje ponowne ustalenie maksymalnego dofinansowania. Pracodawca zwiększający z kolei stan zatrudnienia niepełnosprawnych może wystąpić do PFRON z wnioskiem o ponowne przeliczenie maksymalnej wysokości kredytów objętych dofinansowaniem.
Wniosek o dofinansowanie oprocentowania kredytu na dany rok kalendarzowy należy złożyć do biura PFRON do 15 listopada tego roku. Jeżeli pracodawca złoży niekompletny wniosek, PFRON wezwie go do uzupełnienia braków w ciągu 14 dni od przekazania wezwania. Nieuzupełnienie wniosku na czas powoduje pozostawienie go bez rozpatrzenia. Na rozpatrzenie PFRON ma 30 dni od dnia złożenia kompletnego wniosku. W razie pozytywnej decyzji podpisuje umowę z zainteresowanym w ciągu 14 dni. Tyle samo ma na powiadomienie pracodawcy o odmowie i podanie jej uzasadnienia. Preferencje w uzyskaniu pomocy mają pracodawcy, którzy nie prowadzą działalności leasingowej, lombardowej, obsługi ratalnej, faktoringu, obrotu wierzytelnościami. PFRON przyznaje dofinansowanie od dnia zawarcia umowy kredytu, jeżeli zainteresowany złożył wniosek w ciągu 30 dni od zawarcia umowy z bankiem. Gdy złożył później, dostanie pieniądze od dnia przyjęcia wniosku przez PFRON. Przysługuje ona najwyżej przez 12 miesięcy, ale nie dłużej niż do końca danego roku kalendarzowego. Po upływie tego terminu pracodawcy wolno wystąpić o dofinansowanie oprocentowania kredytów, których termin spłaty jest dłuższy niż 12 miesięcy.
Przekazanie przez PFRON dofinansowania do banku kredytującego pracodawcę następuje po uiszczeniu przez pracodawcę miesięcznej raty i przypadającego oprocentowania raty kredytu. Maksymalną wielkość pomocy ustalamy, uwzględniając:
- stopy oprocentowania kredytu
Jeżeli jest wyższa od przeciętnych stóp na rynku usług finansowych, bierzemy pod uwagę oprocentowanie na poziomie nie wyższym od przeciętnego.
- wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych
By uzyskać dofinansowanie do 50 proc. oprocentowania kredytów, pracodawca musi mieć przynajmniej 50-proc. wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych lub 40--proc. niewidomych, psychicznie chorych albo upośledzonych umysłowo ze znaczną lub umiarkowaną niepełnosprawnością. Pozostali mają szansę na dofinansowanie do 30 proc.
- poziom dotychczas otrzymanej pomocy publicznej
O uzyskanie do:
– 50 proc. dofinansowania może się ubiegać się pracodawca, który otrzymał pomoc publiczną nieprzekraczającą 300 proc. najniższego wynagrodzenia na jednego niepełnosprawnego miesięcznie w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, w ciągu trzech lat poprzedzających datę złożenia wniosku,
– 30 proc. oprocentowania kredytów – odpowiednio od 300 do 400 proc. najniższego wynagrodzenia.
Wysokość kredytów objętych dofinansowaniem nie może przekroczyć sumy kwot:
- 55 000 zł – na jednego niepełnosprawnego o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- 35 000 zł – na jednego niepełnosprawnego o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- 25 000 zł – na jednego niepełnosprawnego o lekkim stopniu niepełnosprawności.
Nie wszystkie zpch mogą jednak otrzymać dofinansowanie. Nie uzyska go ten z nich, który:
- otrzymał pomoc publiczną powyżej 400 proc. minimalnego wynagrodzenia (3596,4 zł) w przeliczeniu na jednego niepełnosprawnego miesięcznie w ciągu trzech lat poprzedzających dzień złożenia wniosku,
- zabezpieczył kredyt lokatą na własnym rachunku bankowym,
- spłacił kredyt, o którego dofinansowanie się ubiegał, przed datą złożenia kompletnego wniosku do PFRON,
- przeznaczył kredyt na:
– kupno nieruchomości, z wyjątkiem nieruchomości przeznaczonych na prowadzenie zpch,
– finansowanie inwestycji pod wynajem,
– kupno samochodów osobowych.
Pracodawca będzie musiał zwrócić otrzymaną pomoc w całości lub w części, wraz z ustawowymi odsetkami, gdy:
- wykorzystał niewłaściwie kredyt – zwrot od dnia udzielenia dofinansowania,
- wyszły na jaw zaległości w zobowiązaniach wobec PFRON – od dnia ujawnienia tych zaległości,
- utracił status zakładu pracy chronionej – od dnia utraty tego statusu.
Zwrotu powinien dokonać niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu 30 dni od dnia, kiedy PFRON dowiedział się o którymkolwiek z wymienionych zdarzeń.
[ramka][b]Trzeba rozliczyć pomoc publiczną[/b]
- Dofinansowanie oprocentowania kredytu jest rodzajem pomocy publicznej – pomocą de minimis udzielaną na podstawie rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006 z 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu do pomocy de minimis (DzUrz UE L nr 379 z 28 grudnia 2006 r.). Zpch otrzyma więc zaświadczenie o pomocy de minimis wydane przez PFRON.
- Starając się o dofinansowanie, zpch musi przedstawić PFRON:
– zaświadczenie o pomocy de minimis otrzymanej w roku bieżącym oraz podczas dwóch lat go poprzedzających albo też oświadczenie o nieskorzystaniu z pomocy de minimis w tym okresie,
– informacje o każdej pomocy innej niż de minimis, jaką dostał na podstawie tych samych kosztów kwalifikowanych oraz na dany projekt inwestycyjny, z którym jest związana pomoc de minimis,
– oświadczenie, że nie jest przedsiębiorcą znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (DzUrz UE C 244 z 1 października 2004 r., str. 2).
- Przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji (zagrożone) to – według Komisji Europejskiej – takie, które nie jest w stanie powstrzymać strat ani za pomocą środków własnych, ani uzyskanych od właścicieli, akcjonariuszy czy wierzycieli. Bez zewnętrznej interwencji władz publicznych zniknie ono prawie na pewno z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej. Zagrożone są w szczególności:
– spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które straciły ponad połowę zarejestrowanego kapitału, w tym ponad 1/4 podczas 12 miesięcy,
– spółki, w których przynajmniej niektórzy członkowie są w sposób nieograniczony odpowiedzialni za długi spółki, jeżeli ponad połowa jej kapitału według sprawozdania finansowego została utracona, w tym ponad 1/4 w ciągu 12 miesięcy,
– spółki spełniające – w świetle prawa krajowego – kryteria podlegania zbiorowej procedurze upadłościowej.Komisja może jednak uznać za zagrożone też inne podmioty.
- Przedsiębiorca może otrzymać nie więcej niż 200 tys. euro brutto pomocy de minimis w ciągu roku bieżącego i dwóch lat go poprzedzających. Udzielone dofinansowanie oprocentowania kredytu nie może spowodować przekroczenia tego limitu.[/ramka]
[ramka] Rozpoczynamy nowy cykl artykułów o zatrudnianiu niepełnosprawnych. Przedstawimy w nim, jak takie osoby dokumentują swój status oraz z jakich przywilejów korzystają w miejscu w pracy. Omówimy również formy pomocy finansowej, z jakiej mogą skorzystać przedsiębiorcy angażujący takich pracowników. Opiszemy więc szczegółowo warunki, pod jakimi przysługują im dofinansowania wynagrodzeń i składek, refundacje kosztów i inne rekompensaty finansowe. Osobny rozdziały poświęcimy zakładom pracy chronionej oraz tworzonym przez nich zakładowym funduszom rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Poradzimy także, jak służby finansowe mają sobie poradzić z obsługą dofinansowań (SOD) czy wpłatą składek na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Dziś piszemy o uprawnieniach niepełnosprawnych w biurze oraz o związanych z tym obowiązkach pracodawców.[/ramka]
