Publicznym menedżerom można przyznać świadczenia dodatkowe. Nie mogą ich otrzymać jedynie likwidatorzy jednostek objętych ustawą kominową, członkowie organów nadzorczych państwowych jednostek organizacyjnych i spółek podlegających pod ustawę kominową oraz kierownicy samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (art. 5 ust. 2 ustawy kominowej).
Te dodatkowe świadczenia to należności o charakterze bytowym, socjalnym, komunikacyjnym oraz ubezpieczeń majątkowych i osobowych – gdy zostały przyznane inne bądź wyższe od ustalonych w regulaminach wynagradzania, układach zbiorowych pracy albo w odrębnych przepisach (art. 11 ust. 1 ustawy kominowej).
Każdy menedżer może ich otrzymać w ciągu roku nie więcej niż wynosi 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego dla ustalenia wynagrodzenia miesięcznego, czyli maksymalnie 41 454,96 zł (3454,58 zł x 12).
Świadczenia dodatkowe:
- wymagają przyznania przez uprawniony organ bądź osobę,
- nie są wypłatami, których kryteria uzyskania i wysokość określają regulamin wynagradzania, układ zbiorowy pracy lub odrębne regulacje obowiązujące w zakładzie pracy,
- są takie same lub wyższe od identycznych albo podobnych świadczeń przewidzianych ewentualnie w podanych aktach wewnętrznych czy w odrębnych przepisach dla pozostałych pracowników, ale najwyżej o 25 proc. (orzeczenia SN z 2 grudnia 2008 r., III PK 35/08; i z 2 października 2009 r., II PK 109/2009).
Konkretne motywatory
Do świadczeń dodatkowych kwalifikujemy:
- nagrody jubileuszowe przyznawane nie częściej niż co pięć lat,
- odprawy emerytalne i rentowe,
- zwrot częściowych kosztów użytkowania udostępnionego lokalu mieszkalnego, w tym służbowego,
- możliwość korzystania z częściowo odpłatnych usług telekomunikacyjnych,
- wykupienie przez pracodawcę dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego, majątkowego albo osobowego,
w wysokości do 25 proc. wyższej od ustalonej w regulaminie wynagradzania, układzie zbiorowym albo w odrębnych przepisach (§ 2 ust. 1 rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 21 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi, oraz trybu ich przyznawania; DzU nr 14, poz. 139).
Świadczenia dodatkowe przyznają:
- kierownikom podmiotów prawnych z pkt a–f – właściwy organ (założycielski, tworzący bądź ten, któremu jednostka podlega) z własnej inicjatywy lub na umotywowany wniosek rady nadzorczej albo innego statutowego organu nadzorczego,
- innym osobom podległym pod ustawę kominową – organ właściwy w sprawach z zakresu prawa pracy.
Nagrody jubileuszowe
Publicznym menedżerom można przyznać nagrody jubileuszowe w wysokości do:
- 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego – po 20 latach pracy,
- 100 proc. wynagrodzenia miesięcznego – po 25 latach pracy,
- 150 proc. wynagrodzenia miesięcznego – po 30 latach pracy,
- 200 proc. wynagrodzenie miesięcznego – po 35 i 40 latach pracy,
W regulaminie płacowym ani w układzie zbiorowym pracy nie wolno określać warunków wynagradzania osób zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy, w tym objętych działaniem ustawy kominowej (cytowany
wyrok SN z 2 grudnia 2008 r.
, art. 241
26
§ 2 w zw. z art. 772 § 5
).
Odnosi się to szczególnie do nagrody jubileuszowej, która stanowi element wynagrodzenia (orzeczenie SN z 11 lutego 2005 r., I PK 167/04).
Nagroda jubileuszowa, jaką otrzymał kierownik podlegający pod ustawę kominową, jest świadczeniem innym lub wyższym od określonego dla pozostałych zatrudnionych w układzie zbiorowym, regulaminie wynagradzania czy w odrębnych przepisach, a więc dodatkowym limitowanym przez ustawę kominową.
Przykład
Pan Arkadiusz jest prezesem spółki prawa handlowego z większościowym udziałem skarbu państwa, objętym kominami płacowymi.
W 2013 r. dostaje miesięczne wynagrodzenie w wysokości pięciokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale 2009 r., czyli kwotę 17 272,90 zł brutto miesięcznie (3454,58 zł x 5). Wedle ustawy kominowej maksymalne wynagrodzenie miesięczne w tej sytuacji to sześciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale 2009 r. (20 727,48 zł miesięcznie).
W kwietniu 2013 r. pan Arkadiusz osiągnie 20-letni staż pracy. Rada nadzorcza złożyła uzasadniony wniosek do organu założycielskiego spółki o przyznanie mu, w ramach osobnego porozumienia, nagrody jubileuszowej po 20 latach pracy w wysokości 120 proc. miesięcznego wynagrodzenia.
Organ założycielski zgodził się na przyznanie jubileuszówki na poziomie 75 proc. miesięcznego wynagrodzenia (12 954,68 zł), bo taki limit świadczenia ustanawia rozporządzenie w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych (...). Dodatkowo sprawdził, czy pan Arkadiusz otrzymał już w 2013 r. świadczenia dodatkowe, a jeśli tak – to o jakiej wartości. Menedżer publiczny ma bowiem prawo otrzymać w 2013 r. z racji świadczeń dodatkowych łącznie nie więcej niż 41 454,96 zł.
Odprawy pieniężne
Inaczej jest z odprawami emerytalnymi i rentowymi dla zarządców „kominowych". Nie wchodzą one w skład wynagrodzenia, dlatego reguły ich przyznania i wypłaty wolno sprecyzować w regulaminie wynagradzania lub układzie zbiorowym pracy. W tym wypadku nie są one świadczeniami dodatkowymi w rozumieniu ustawy kominowej, ponieważ nie mają charakteru innych czy wyższych od uregulowanych w regulaminie płacowym, układzie zbiorowym pracy albo w odrębnych przepisach.
Tak uregulowane odprawy emerytalne lub rentowe mogą przekraczać limity zarobkowe ustawy kominowej (orzeczenia SN z 2 października 2009 r., II PK 109/09, oraz z 11 lipca 2006 r., II PK 290/05).
Jeśli natomiast regulamin wynagradzania, układ zbiorowy pracy albo odrębne regulacje nie przewidują wskazanych odpraw dla zarządców kominowych, wolno im je przyznać w kwotach do:
- 150 proc. wynagrodzenia miesięcznego – po przepracowaniu co najmniej 15 lat,
- 200 proc. wynagrodzenia miesięcznego – po przepracowaniu co najmniej 20 lat.
Oprócz tego można im przyznać odprawę w wysokości do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia z tytułu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę lub cywilnoprawnej przez podmiot zatrudniający z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków (art. 12 ustawy kominowej).
Przykład
Pani Karolina jest dyrektorem przedsiębiorstwa państwowego. W 2013 r. uzyskuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości czterokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale 2009 r., czyli 13 818,32 zł brutto miesięcznie (3454,58 zł x 4). Maksymalne miesięczne wynagrodzenie dla tego stanowiska to, zgodnie z ustawą kominową, sześciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale 2009 r. (20 727,48 zł miesięcznie).
Pani Karolina została odwołana ze stanowiska, stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu z końcem kwietnia 2013 r. Ustawa z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedn. DzU z 2002 r. nr 112, poz. 981 ze zm.) przewiduje w tym wypadku odprawę na poziomie sześciokrotności miesięcznego wynagrodzenia (82 909,92 zł), podczas gdy wedle ustawy kominowej górny roczny poziom tego świadczenia to trzykrotność miesięcznego wynagrodzenia pobieranego przez menedżera (41 454,96 zł). Kobiecie należy się jednak wyższa odprawa (wyrok SN z 2 lipca 2005 roku, III PK 50/2005).
