Udzielanie zaliczek na realizację projektów objętych finansowaniem unijnym stanowi niewątpliwe ułatwienie dla przedsiębiorców. Choć w przypadku inwestycji polegających na rozbudowie firmy, wprowadzaniu nowych produktów lub usług zaliczka nie stanowi zwykle 100 proc. wartości dotacji, to i tak pozwala zmniejszyć zapotrzebowanie na środki zewnętrzne (pożyczki, kredyty).

Ubiegając się o zaliczkę, firma zobowiązuje się do jej zwrotu, gdyby okazało się, że wykorzystała ją niezgodnie z umową o dofinansowanie.

Gwarancją takiego zwrotu są zabezpieczenia, o które ma prawo poprosić instytucja udzielająca pomocy (np. tzw. instytucja wdrażająca).

Wynika to z ustawy z 6 grudnia 2006 r. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=184227]o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (DzU z 2006 r. nr 227, poz. 1658 ze zm.)[/link].

Wymienia ona obowiązki urzędów zaangażowanych w proces wydatkowania środków unijnych. Między innymi dokonują one, w oparciu o określone kryteria, wyboru najlepszych projektów, zawierają umowy z pomysłodawcami inwestycji, dokonują płatności na rzecz beneficjentów. Jednak to nie wszystko.

Kontrolują one także realizację dofinansowanych projektów oraz mogą wydawać decyzję o zwrocie środków przekazanych na realizację programów, projektów lub zadań, a następnie walczyć o odzyskanie kwot nienależnie wypłaconych przedsiębiorcom. I właśnie w celu łatwiejszej egzekucji stosowane są zabezpieczenia zwrotu wypłaconych środków.

[srodtytul]Wielkość wsparcia[/srodtytul]

Szczegółowe zasady udzielania zaliczek określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=238920]rozporządzenie ministra rozwoju regionalnego w sprawie wydatków związanych z realizacją programów operacyjnych (DzU z 2007 r. nr 175, poz. 1232 ze zm.)[/link].

Zaliczka może być udzielona jednorazowo lub wypłacana transzami.

W tym drugim przypadku kolejna pula ma prawo zostać wypłacona tylko wtedy, gdy środki pochodzące z pierwszej transzy zostaną rozliczone co najmniej w 70 proc. I wreszcie najistotniejsza część rozporządzenia.

Mianowicie jego § 10 ust. 1, który wskazuje, że dotacja rozwojowa w formie zaliczki jest wypłacana wnioskodawcy po ustanowieniu przez niego zabezpieczenia należytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie.

[srodtytul]Weksel z deklaracją[/srodtytul]

Podstawowym zabezpieczeniem, na które wskazuje §10 ust. 2 rozporządzenia, jest weksel in blanco wraz z załączoną do niego deklaracją wekslową. Kiedy taki papier wartościowy może być stosowany i będzie wystarczającą gwarancją?

Przepisy wskazują tu na kwotę 10 mln zł. Do takiej właśnie wartości weksel może być jedynym zabezpieczeniem. Dla firm w zdecydowanej większości przypadków taka granica jest wystarczająca.

Tylko duże projekty dofinansowane z programów „Innowacyjna gospodarka”, „Infrastruktura i środowisko” będą opiewały na kwoty kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu mln zł. Jednak nawet wtedy mogłoby się okazać, że wielkość zaliczki 10 mln zł nie przekroczy.

Gdyby jednak taka sytuacja miała miejsce, dla porządku wskażmy na dodatkowe zabezpieczenia.

[srodtytul]Duże kwoty[/srodtytul]

W przypadkach, w których weksel in blanco nie będzie wystarczającym zabezpieczeniem (kwota zaliczki przekracza 10 mln zł), wolno zastosować takie, jak:

- pieniądz,

- poręczenia bankowe lub poręczenia spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (zobowiązanie tych ostatnich musi być zobowiązaniem pieniężnym),

- gwarancje bankowe,

- gwarancje ubezpieczeniowe,

- poręczenia udzielone przez podmioty wskazane w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (chodzi o fundusze poręczeniowe),

- weksle z poręczeniem bankowym lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej,

- zastaw na papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego,

- zastaw rejestrowy na zasadach określonych w przepisach o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (w przypadku gdy przedmiot zastawu może być objęty ubezpieczeniem, ustanawia się go wraz z cesją praw z polisy ubezpieczeniowej),

- przewłaszczenie rzeczy ruchomych beneficjenta na zabezpieczenie,

- hipoteka wraz z cesją praw z polisy ubezpieczeniowej nieruchomości będącej przedmiotem hipoteki,

- poręczenie według prawa cywilnego.

Warto pamiętać, że [b]w przypadku rozliczenia przez firmę całości dofinansowania przyznanego w formie zaliczki w ramach projektu, w którym zabezpieczenie ustanowione było w którejś z wymienionych wcześniej form, może ono ulec zmianie[/b] na wniosek przedsiębiorcy i przyjąć formę weksla in blanco wraz z deklaracją wekslową.

[ramka][b]Co to jest weksel[/b]

Weksel jest papierem wartościowym, w którym wystawca bezwarunkowo zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty wyrażonej w pieniądzu (weksel własny). Istotą weksla jest to, że dla swojej ważności powinien on zawierać wszystkie elementy wskazane przez prawo wekslowe.

Jednak w przypadku ustanawiania zabezpieczeń bardzo często wykorzystywany jest weksel in blanco, czyli taki, który nie zawiera wszystkich wymaganych wpisów. W szczególności brakować w nim może kwoty zobowiązania, która nie jest znana w chwili wystawiania dokumentu.

W celu prawidłowego uzupełnienia weksla in blanco przy jego podpisywaniu należy sporządzić deklarację wekslową. Jest to dokument, który wskazuje, kto, kiedy i na jakich warunkach ma prawo uzupełnić treść weksla.[/ramka]

[ramka][b] Zobacz [link=http://www.rp.pl/galeria/56488,1,450593.html]wzór weksla[/link][/b][/ramka]