Zwiększona zachorowalność na nowy typ wirusa grypy A/H1N1 (tzw. świńska grypa) spowodowała, że coraz więcej pracodawców rozważa zakup szczepionek ochronnych.

Liczą bowiem, że podanie szczepionek pracownikom zwiększy ich odporność i zapobiegnie absencjom w pracy z powodu choroby. Szczepienie nie jest jednak dla zatrudnionych obowiązkowe.

[srodtytul]Niepożądane skutki[/srodtytul]

Załóżmy, że pracownicy poddadzą się szczepieniu ochronnemu przeciw grypie typu A/H1N1 na koszt i polecenie pracodawcy w zakładzie pracy bądź w zleconej przez niego jednostce. W efekcie szczepienia wystąpią niepożądane skutki, tzw. niepożądany odczyn poszczepienny.

Niepożądane objawy chorobowe będą oczywiście pozostawać w związku czasowym z wykonanym szczepieniem ochronnym.

Niewykluczone też, że u pracownika, na skutek poddania się szczepieniu, wystąpi uszczerbek na zdrowiu. A nawet jeszcze gorzej, szczepienie wywoła jego śmierć. Co wtedy?

Takie zdarzenie na mocy ustawy z 30 października 2002 r. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7EB5DB356F268B49236B830A1AF7D990?id=327997]o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322[/link], dalej ustawa wypadkowa) będzie można uznać za wypadek przy pracy.

[srodtytul]Warunki z definicji ustawowej[/srodtytul]

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych.

To definicja zamieszczona w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy wypadkowej. W myśl tego przepisu wypadek przy pracy musi zatem cechować nagłość jego wystąpienia, związek z pracą oraz zewnętrzny charakter przyczyny sprawczej.

Związek z pracą w opisanej sytuacji nie budzi wątpliwości. Wyjaśnić natomiast należy, jak interpretować pojęcia „nagłe zdarzenia” i „przyczyna zewnętrzna”.

[srodtytul]Sąd Najwyższy wyjaśnił[/srodtytul]

Pojęcie „nagłe zdarzenie” zostało zdefiniowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

[b]„Nagłość zdarzenia wywołana przyczyną zewnętrzną oznacza, że nie może ono przejawiać się w postaci powolnego rozwoju objawów chorobowych, co jest charakterystyczne dla chorób zawodowych lub pracowniczych, ale oznacza krótkie, najczęściej jednorazowe, gwałtowne działanie przyczyny zewnętrznej” – uznał SN w wyroku z 16 lutego 2000 r. (II UKN 425/99)[/b].

O przyczynie zewnętrznej zdarzenia z kolei można mówić wówczas, gdy nie tkwi ona wyłącznie w osobie poszkodowanego pracownika.

Zdarzenie może natomiast być uznane za wypadek przy pracy, jeżeli prawidłowo przeprowadzone postępowanie dowodowe wykaże, że albo bez wykonywania pracy nie doszłoby do niego, albo też prawdopodobieństwo jego zajścia byłoby niewielkie ([b]wyrok SN z 29 października 1997 r., II UKN 304/97[/b]).

[srodtytul]Przesłanki zostały spełnione[/srodtytul]

De facto wnioskować można, że w omawianej sytuacji zostaną wyczerpane wszystkie znamiona ustawowej definicji wypadku przy pracy. Konkretnie rzecz ujmując, nagłość zdarzenia wywołana przyczyną zewnętrzną to wszczepienie do organizmu pracownika szczepionki ochronnej, na koszt i polecenie pracodawcy, które bez wątpienia pozostaje w związku pracą.

Doznanie natomiast przez pracownika stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu nie stanowi warunku o charakterze bezpośrednim. Ustawowa definicja wypadku przy pracy nie wymaga natychmiastowego powstania uszczerbku na zdrowiu jako przesłanki uznania określonego zdarzenia za wypadek w rozumieniu ustawy (chociaż z reguły uszczerbek ten występuje).

Doświadczenie życiowe pokazuje bowiem, że są i takie wypadki, których ujemne i poważne następstwa pojawiają się dopiero po upływie pewnego, niejednokrotnie dłuższego czasu, i które mimo to nie tracą charakteru wypadków przy pracy.

[ramka][b]Odszkodowania może nie być[/b]

Wyczerpanie ustawowych wymogów definicji wypadku przy pracy nie przesądza jeszcze o powstaniu roszczenia pracownika o przyznanie jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Z art. 11 ust. 1 ustawy wypadkowej wynika bowiem, że uszczerbek na zdrowiu jest niezbędnym warunkiem przyznania pracownikowi jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Brak uszczerbku na zdrowiu nie przesądza o wyłączeniu możliwości ewentualnego dochodzenia przez pracowników innych świadczeń.[/ramka]

[i]Autorka jest doktorantką w Katedrze Prawa Pracy i Polityki Społecznej UJ[/i]