Z powodu negatywnych gospodarczych skutków pandemii ucierpiało wiele branż, a efekt ten nasila się z każdym miesiącem obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego[1]. Kolejne nowelizacje tarczy antykryzysowej skłaniają jednak do wniosku, że zmiany legislacyjne uwzględniają postulaty głównie tych branż, które potrafią skutecznie wyartykułować swoje potrzeby ustawodawcy. Tarcza 5.0[2] została w znacznej mierze poświęcona branży turystycznej i rozrywkowej/rekreacyjnej.

CZYTAJ TEŻ: Czy pracodawca może zadzwonić do pracownika na prywatną komórkę lub wysłać maila na prywatny adres?

Tarcza 5.0 weszła w życie 1.10.2020 r. i nie wprowadziła zmian w zakresie postępowania egzekucyjnego. Utrzymano dotychczas przyjęte rozwiązania, m.in.:

  • wstrzymanie w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii wykonywania tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego (z wyłączeniem orzeczeń wydanych na podstawie art. 11a ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie)[3],
  • możliwość prowadzenia egzekucji ze środków przekazanych na wypłatę świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy związanych ze spadkiem obrotów gospodarczych jedynie na rzecz osób, dla których zostały przekazane[4],
  • wyłączenie możliwości potrąceń i egzekucji ze świadczenia postojowego[5],
  • dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej wraz z wyłączeniem tych środków od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego[6],

Przedłużający się stan zagrożenia epidemicznego powoduje, że w praktyce zarówno dłużnicy, jak i wierzyciele oraz komornicy prowadzący postępowanie konfrontują się z wieloma niedogodnościami. Ustawa z 2.03.2020 r. (ustawa covidowa) obowiązuje jeszcze zbyt krótko, by orzecznictwo mogło rozwiać wątpliwości interpretacyjne pojawiające się choćby w związku z egzekucją należności pochodzących z tarczy antykryzysowej.

CZYTAJ TEŻ: Coraz więcej postępowań restrukturyzacyjnych

„Egzekucji nie podlegają środki wypłacone w ramach tarczy antykryzysowej, niemniej, kwoty znajdujące się na rachunku bankowym dłużnika są określone jedynie co do gatunku, a nie co do tożsamości. Jeżeli od daty ich wpływu na rachunek dłużnika mija kilka tygodni lub miesięcy, po czym następuje zajęcie tego rachunku, to wykazanie przez dłużnika, że pozostające na rachunku środki pochodzą z tarczy jest znacznie utrudnione, szczególnie w sytuacji jeśli na rachunku odnotowano duże obroty” – wskazuje adwokat Arkadiusz Skwarek – koordynator działu obsługi egzekucyjnej Kancelarii Ryszewski Szubierajski.

Egzekucja z nieruchomości

Z kolei egzekucję z nieruchomości komplikuje przepis art. 9521 k.p.c. obowiązujący od 30.05.2020 r.[8], który przewiduje, że wierzyciel może złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji z lokalu mieszkalnego lub z nieruchomości zabudowanej lokalem mieszkalnym, jeżeli wysokość egzekwowanej należności głównej stanowi co najmniej równowartość jednej dwudziestej części sumy oszacowania (wartości nieruchomości). Dodatkowo, licytacji lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika nie można przeprowadzać w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz 90 dni po jego zakończeniu[9].

CZYTAJ TEŻ: Koronawirus. Czy firma w restrukturyzacji skorzysta ze specustawy?

– Zakładając, że stan epidemii ustał np. z końcem listopada b.r., to licytacja przewidziana pierwotnie na kwiecień 2020 r. mogłaby się odbyć najwcześniej w marcu 2021 r., co i tak jest wariantem bardzo optymistycznym, bowiem lista „oczekujących” licytacji jest długa. W praktyce oznacza to, że sporządzony operat szacunkowy może stracić ważność (jest ważny 12 miesięcy.), a opracowanie nowego generuje dodatkowe koszty, które obciążą dłużnika. Co więcej, wstrzymanie licytacji nieruchomości nie przerywa naliczania odsetek za opóźnienie. Dług rośnie, a w niektórych sytuacjach może dorównać lub przewyższyć wartość nieruchomości, co ostatecznie nie jest korzystne zarówno dla dłużnika, jak i wierzyciela – wskazuje adwokat Skwarek.

Egzekucja, a kwota wolna od zajęcia

Egzekucja komornicza ucierpiała także na skutek zwiększenia kwoty wolnej od zajęcia, o której mowa w art. 871 § 1 kodeksu pracy[10]. Zmiany w tym zakresie wprowadził art. 52 Ustawy z 14.05.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2 – w przypadku obniżenia pracownikowi wynagrodzenia lub utraty przez członka rodziny pracownika źródła dochodu na skutek działań służących zapobieganiu zarażeniu koronawirusem, kwoty określone w art. 871 § 1 kodeksu pracy ulegają zwiększeniu o 25 proc. na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu[11]. W rezultacie zmniejszeniu ulegają kwoty uzyskiwane w ramach egzekucji, co skutkuje wydłużeniem postępowania.

CZYTAJ TEŻ: Praca zdalna: czy firma zwróci ci za prąd? Prawnik wyjaśnia

Mecenas Arkadiusz Skwarek zwraca także uwagę na ograniczenie aktywności komorników – z powodu izolacji pracowników kancelarii komornicy nie dokonują doręczeń, znacznie rzadziej podejmują również czynności terenowe.

31.03.2020 r. wszedł w życie art. 15zzk ustawy covidowej, który upoważnił Radę Ministrów do wydania rozporządzenia pozwalającego na wstrzymanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, jednak do końca listopada 2020 r. takie rozporządzenie nie zostało wydane[12].

Autorką tekstu jest Marta Kowalczuk-Kędzierska z Kancelarii Radców Prawnych Ryszewski Szubierajski Sp.k. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.

[1] Na podstawie informacji ze strony https://rcb.gov.pl/stan-zagrozenia-epidemicznego/, dostęp 27.11.2020 godz. 10.35.

[2] Ustawa z 17.09.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, (Dz.U. z 2020 r. poz. 1639).

[3] Art. 15zzu ust 1 i 2 Ustawy z 2 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 374) tj. z 16 października 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842) o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

[4] Art. 15gg ust. 17 Ustawy z 2 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 374) tj. z 16 października 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842) o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

[5] Art. 15zu ust. 3 Ustawy z 2 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 374) tj. z 16 października 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842) o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

[6] Art. 15zzb ust. 1 i 13, art 15zzc ust. 1 i 11 ustawy covidowej.

[7] Art. 15zzd ust. 1 i 11 ustawy covidowej.

[8] Art. 9521 dodany Ustawą z 14.05.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, Dz. U. z 2020 r. poz. 875.

[9] Art. 9521 § 5 Ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, Dz. U. 1964 nr 43 poz. 296.

[10] Ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy, Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141.

[11] Ustawa z 14.05.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku
z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2, (Dz.U. z 2020 r. poz. 875).

[12] Na podstawie https://bip.kprm.gov.pl/kpr/bip-rady-ministrow/prace-legislacyjne-rm-i/prace-legislacyjne-rady/wykaz-prac-legislacyjny/r1776121477620,Projekt-rozporzadzenia-Rady-Ministrow-w-sprawie-wstrzymania-administracyjnych-po.html stan na dzień 27.11.2020, dostęp: godz. 11.20.