Opłata opakowaniowa czai się już na horyzoncie. Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) przygotowało zmiany do ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Modyfikacja polega na transpozycji przepisów z dwóch dyrektyw. Pierwsza (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2018/851 z 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów w zakresie art. 8 i 8a) dotyczy konieczności wprowadzenia w Polsce rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), a druga (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko w zakresie art. 6 i 9) na przyjęciu regulacji w zakresie wymogów dotyczących produktu oraz selektywnej zbiórki. Ponadto, resort środowiska chce przy tej okazji – jak podkreślił – „doszczelnić system” bowiem w jego ocenie przy odzysku i recyklingu dochodzi do nieprawidłowości.
Oczywiste nowości
Ciekawostką jest to, że propozycja zmian ustawy jest niezależna od procedowanego już przez rząd projektu ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. Ponadto, zaproponowane rozwiązania w sumie dla przedsiębiorców nie powinny być zaskoczeniem, bo przedstawione propozycje są w obowiązujących unijnych dyrektywach. Z drugiej strony problematyka odpadów jest szeroka, a do tego nie jest łatwa. Co więc się zmieni i jakie pojawią się oczywiste nowości?
Jakie są najważniejsze nowe regulacje dotyczące opakowań?
- Rozdzielenie strumienia opakowań produktów oraz odpadów opakowaniowych na opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych oraz pozostałe opakowania (głównie handel, usługi, przemysł).
- Ustanowieniu opłaty opakowaniowej ponoszonej przez wprowadzających produkty w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych; wysokość stawek opłaty określi minister właściwy ds. klimatu w drodze rozporządzenia (wdrożenie prawa UE).
- Ustanowienie obowiązku dla przedsiębiorców wprowadzających napoje w butelkach z tworzyw sztucznych o pojemności do 3l zapewnienia w tych opakowaniach udziału materiałów pochodzących z recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych (wdrożenie prawa UE).
- Wprowadzenie obowiązku osiągnięcia poziomu selektywnego zbierania butelek PET do 3 litrów (wdrożenie prawa UE).
- Powierzenie określonych zadań nadzorczych i analitycznych nad systemem rozszerzonej odpowiedzialności producenta (system ROP) Instytutowi Ochrony Środowiska – Państwowemu Instytutowi Badawczemu (IOŚ-PIB) (wdrożenie prawa UE).
- Wprowadzenie mechanizmu nieodpłatnego przydzielania przez IOŚ-PIB masy odpadów opakowaniowych poddanych recyklingowi organizacjom odpowiedzialności producentów i organizacjom samorządu gospodarczego; masa ta będzie odpowiadała masie odpadów opakowaniowych poddanych recyklingowi, za którą uiszczono opłatę opakowaniową (czyli powstałych z opakowań przeznaczonych dla gospodarstw domowych), i będzie ustalana na podstawie informacji przekazywanych okresowo przez recyklerów; mechanizm ten zapewni możliwość realizacji ustawowego obowiązku zapewnienia poziomów recyklingu przez organizacje w imieniu wprowadzających produkty w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych, których ta organizacja reprezentuje.
- Wprowadzenie mechanizmu doszczelniającego system wystawiania dokumentów DPR i EDPR, które będą wystawiane przez IOŚ-PIB na wniosek recyklera, eksportera lub wewnątrzwspólnotowego dostawcy odpadów opakowaniowych po przeprowadzeniu audytu przedsiębiorcy w zakresie informacji wskazanych we wniosku.
- Przekształcenie organizacji odzysku opakowań w organizacje odpowiedzialności producentów oraz wprowadzeniu zmian w zakresie wymagań dotyczących prowadzenia działalności przez te organizacje polegających m.in. na podniesieniu kapitału zakładowego do 5 mln zł oraz obowiązku uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności, które będzie wydawał minister właściwy do spraw klimatu.
- Wprowadzenie mechanizmu wynagrodzenia dla organizacji odpowiedzialności producentów płaconego przez producentów reprezentowanych przez daną organizację; minimalną wysokość wynagrodzenia określi minister właściwy ds. klimatu w drodze obwieszczenia (wdrożenie prawa UE).
Opakowania – rozszerzona odpowiedzialność producenta
Nie ma legalnej definicji rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Najkrócej mówiąc według dyrektywy 2008/98/WE to jest zestaw środków podjętych przez państwa członkowskie w celu zapewnienia, aby producenci produktów ponosili odpowiedzialność finansową lub odpowiedzialność finansową i organizacyjną na etapie cyklu życia produktu, gdy staje się on odpadem. Środki te – jak wynika z konstrukcji ROP – zwiększą przydatność odpadów do recyklingu. W rezultacie rozszerzona odpowiedzialność producenta ma nie tylko uporządkować gospodarkę odpadami, ale również ją rozwinąć.
CZYTAJ TEŻ: Opakowanie w Chinach to czynnik sukcesu
Wprowadzenie ROP do polskiego prawa na przedsiębiorstwach wymusi dokonanie wielu zmian polegających na większej transparentności w zakresie odpadów. Inaczej mówiąc opakowanie produktu od samego początku powstania produktu będzie traktowane jako odpad, a system ROP pozwoli śledzić życie odpadu aż do jego recyklingu. Już dziś przedsiębiorstwa, których ustawa będzie dotyczyć powinny dokonać swoistego przeglądu procedur zarządzania odpadami, rejestracji czy systemów finansowo-księgowych.
Nowa danina, czyli opłata opakowaniowa
Z pewnością zaskoczeniem dla firm będzie nowa danina – opłata opakowaniowa, która nie ma nic wspólnego z obowiązującą opłatą produktową. Według Ministerstwa Klimatu i Środowiska opłata opakowaniowa będzie związana z wprowadzaniem do obrotu produktów w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych, a opłata produktowa jest związana z niezrealizowaniem ustawowych celów w zakresie przetwarzania odpadów opakowaniowych, w tym także innych niż przeznaczone dla gospodarstw domowych (tj. zbiorczych i transportowych).
CZYTAJ TEŻ: FOPNL – info o wartościach odżywczych na froncie opakowań
Podstawą ustalenia wysokości opłaty opakowaniowej będzie masa opakowania. Wstępnie przyjęto, że średnia stawka opłaty za każdy kilogram opakowania, w którym producenci wprowadzą do obrotu swoje produkty, będzie wynosić 50 groszy polskich złotych. Ministerstwo szacuje, że w 2023 r. z tego tytułu zostanie zebranych 1,5 mld zł.
Opłata opakowaniowa – termin wejścia w życie
Resort środowiska ma świadomość, że proponowana ustawa będzie negatywnie oddziaływać na sytuację finansową konsumentów i przedsiębiorców. Dlatego z uwagi na epidemię SARS-Cov-2 ustawa nie wejdzie w życie ani w bieżącym, ani w przyszłym roku. Planowanym terminem wejścia w życie przepisów projektowanej ustawy jest 1 stycznia 2023 r., co jest dopuszczalne ze względu na termin dostosowania systemu ROP do przepisów art. 8 i 8a dyrektywy 2008/98/WE w sprawie odpadów, określony w art. 8a ust. 7 tej dyrektywy na 5 stycznia 2023 r.
CZYTAJ TEŻ: Bez flagi ani rusz, czyli jak znakować mięso
W praktyce więc wszystkie przedsiębiorstwa w Polsce mają zaledwie półtora roku na zastanowienie się jak zachować konkurencyjność cenową dla swoich produktów.
