Rz: Czy pracodawca ma obowiązek sprawdzać jakoś powietrza, jeśli zatrudnia pracowników na zewnątrz?
Agnieszka Kałwa: Przepisy prawa pracy nie określają wprost obowiązków pracodawcy w zakresie ochrony pracowników przed smogiem. Kodeks pracy zobowiązuje pracodawcę do przeprowadzania na swój koszt badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, rejestrowania, przechowywania i udostępniania pracownikom wyników tych badań. Przepisy określają również wykaz najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia (związków chemicznych i pyłowych), dla których pracodawca ma obowiązek prowadzić te badania. Regulacja prawna nie odnosi się jednak wprost do badania jakości powietrza przy zatrudnianiu osób wykonujących pracę na zewnątrz.
Centralny Instytut Ochrony Pracy podkreśla, że co do zasady, stężenia czynników szkodliwych dla zdrowia w powietrzu nie przekraczają norm obowiązujących dla nich w środowisku pracy. Wartości dopuszczalnych stężeń w powietrzu są bowiem mniejsze od najwyższych dopuszczalnych stężeń określonych w przepisach dla środowiska pracy. Z tego powodu wydaje się, że pracodawcy nie mają obowiązku badania jakości powietrza, gdy zatrudniane przez nich osoby wykonują prace na zewnątrz. Nie mogą bowiem odpowiadać za warunki pracy, które są całkowicie od nich niezależne.
Jakie środki może podjąć pracodawca, aby nie narażać pracowników na działanie smogu? Czy osoby, którym powierzy na te dni inną pracę, niżej opłacaną, mają prawo do jego wyrównania do swojej pensji?
Pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Musi też zidentyfikować zagrożenia i ryzyka zawodowe na poszczególnych stanowiskach pracy. Realizacja tych obowiązków jest niezależna od miejsca wykonywania pracy. Dotyczy więc zarówno prac wykonywanych w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz. Jeśli zatrudnieni wykonują pracę na zewnątrz, pracodawca powinien w ocenie ryzyka zawodowego uwzględnić zagrożenie związane ze smogiem. Gdy dysponuje informacją o smogu i o przekroczonych normach pyłów na obszarze, na którym zatrudnia pracowników, powinien podjąć odpowiednie środki zapobiegawcze, przeciwdziałające narażaniu ich na takie czynniki. Ma jednak dowolność w wyborze tych środków. Może skrócić czas pracy, wyposażyć pracowników w maski antysmogowe, czy też powierzyć im inną pracą. Jednak w wyniku tych działań, pracownicy nie mogą ponosić żadnych niekorzystnych dla siebie konsekwencji. Muszą otrzymać swoją dotychczasową pensję, nawet jeśli za powierzoną inną pracę przysługuje niższe wynagrodzenie.
Czy są grupy pracowników, które bezwzględnie nie mogą wykonywać pracy na zewnątrz w czasie smogu?
Przepisy nie dają jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Wydaje się, że jeśli wartości dopuszczalnych stężeń są przekroczone, pracodawca nie powinien zatrudniać w takich warunkach kobiet w ciąży lub karmiących dziecko piersią. Do tej grupy należą też młodociani oraz osoby, które mają zaświadczenie lekarskie o chorobach dróg oddechowych. Kodeks pracy stanowi wprost, że kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla ich zdrowia ani też mogących wpłynąć negatywnie na przebieg ciąży. Młodociani nie mogą zaś być zatrudnieni przy określonych typach prac wzbronionych, np. prac w narażeniu na szkodliwe działanie pyłów. —not. j.kal.
masz pytanie, wyślij e-mail: j.kalinowska@rp.pl
