Szkody za błędy w świadectwie pracy wyrówna nierzetelna firma

Pracodawcy muszą m.in. wydawać pracownikom oraz ZUS zaświadczenia niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń i ich wysokości. Taki obowiązek nakłada art. 125 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 887 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna).

Odpowiedzialność pracodawcy za podanie nieprawdziwych danych w treści świadectwa pracy lub zaświadczenia wydanego pracownikowi wynika z art. 84 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 963 ze zm.; dalej: ustawa o sus). W myśl tego przepisu, „jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot".

Od zatrudniającego

Gdy pracownik poniósł szkodę w postaci zaniżonego świadczenia, może żądać jej naprawienia na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Zatem ten, kto w wyniku zaświadczenia ZUS Rp-7 zawierającego nieprawidłowe dane pobierał zaniżone świadczenie rentowe, może wystąpić przeciwko pracodawcy o odszkodowanie na drodze powództwa cywilnego.

Przykład

Na rentę z tytułu niezdolności do pracy pracownik przeszedł 15 października 2014 r. i otrzymywał ją do 30 września br. Tego dnia skończył 65 lat i ZUS przyznał mu emeryturę z urzędu. Przy zmianie świadczenia okazało się, że dwa lata temu zakład pracy podał ZUS zaniżone zarobki tego pracownika. Z przesłanego obecnie zaświadczenia ZUS Rp-7 wynika, że pobory były wyższe niż pierwotnie podane, w wyniku czego zatrudniony otrzymywał niższą rentę, niż mu się należała. Czy ma roszczenie do byłego zakładu o odszkodowanie? Jeżeli tak, to w jakiej wysokości i za jaki okres?

Jeżeli w przekazanym do ZUS zaświadczeniu ZUS Rp-7 pracodawca wykazał zarobki niższe od faktycznie pobieranych przez pracownika, ten może zażądać odszkodowania stanowiącego różnicę między kwotą świadczeń, jaką otrzymałby od ZUS, gdyby w ZUS Rp-7 wykazano prawidłowe zarobki, a kwotą, jaką pobrał.

Nieważny powód

Błąd może polegać na podaniu nieprawdziwych danych w zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu lub w świadectwie pracy pracownika dotyczących np. czasu pracy czy jego wynagrodzenia. Nie ma przy tym znaczenia, co przyczyniło się do podania przez pracodawcę nieprawdziwych danych w wystawionym świadectwie – jego niewiedza czy niezapoznanie się z pouczeniami o wypełnianiu świadectwa.

Jeśli wskazane informacje były nieprawdziwe i spowodowały powstanie nienależnej wypłaty na rzecz pracownika, pracodawca musi zwrocić te kwoty ZUS.

Zgodnie z art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej ZUS może żądać oddania nadpłaconych kwot za trzy poprzednie lata. Zwrot obejmuje nienależnie wypłaconą kwotę świadczenia wraz z odsetkami ustawowymi.

Gdy pobranie nienależnych świadczeń emerytalnych przez pracownika spowodowane było zarówno błędem pracodawcy, jak i organu rentowego, ZUS nie może wydać decyzji zobowiązującej pracodawcę do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Niedopuszczalne jest wtedy zrzucenie całej winy na firmę, która popełniła błąd, wystawiając dokument.

ZUS nie wyrówna, gdy zawinił szef

Orzecznictwo sądowe podkreśla, że to na pracodawcy spoczywa powinność prawidłowego wykazania wynagrodzenia osiąganego przez pracownika w poszczególnych latach. Ponadto żaden przepis nie nakłada na ZUS wymogu kontrolowania zgodności wydanego zaświadczenia z dokumentacją płacową pracodawcy.

Dlatego jeżeli zaniżenie wysokości świadczenia emerytalnego lub rentowego jest konsekwencją wydanego przez pracodawcę nieprawidłowego zaświadczenia ZUS Rp-7, to świadczeniobiorca nie może od ZUS dochodzić wypłaty wyrównania na mocy art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z 5 marca 2005 r. (II UK 384/02). Zgodnie z nim „wydanie decyzji w oparciu o dokument złożony przez zainteresowanego, zawierający dane, których nie kwestionował, nie może być traktowane jako błąd organu rentowego, w przypadku ujawnienia, że dane te są nieprawdziwe".

W takiej sytuacji pokrzywdzonemu pozostaje dochodzenie wyrównania bezpośrednio od zakładu pracy.

Kilka lat na upominanie się

Zgodnie z art. 442

1

§ 1 k.c. roszczenie o odszkodowanie wynikające z czynu niedozwolonego przedawnia się po upływie trzech lat od dnia, w którym pracownik dowiedział się o szkodzie wyrządzonej przez pracodawcę w wyniku wystawienia błędnego zaświadczenia ZUS Rp-7. Termin przedawnienia tego roszczenia nie może wynosić więcej niż 10 lat, licząc od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Podobnie jest, gdy szef podał nieprawdziwe dane w dokumentach pracownika i bezpośrednio wpływało to na prawo do świadczenia lub na jego wysokość. Gdy spowodowało to zawyżenie świadczenia, firma musi zwrócić świadczenia nienależnie wypłacone pracownikowi przez ZUS.