Do wstępnych konsultacji ze związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców trafił projekt zmian w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Choć powstał w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, resort zastrzega, że jest autorstwa ekspertów i ma służyć wyłącznie rozpoczęciu dyskusji o zakresie zmian na forum Rady Dialogu Społecznego.

Nowela wdraża wyrok Trybunału Konstytucyjnego, w którym sędziowie uznali, że zleceniobiorcy i samozatrudnieni także powinni mieć prawo do strajkowania. Projekt zawiera także inne ważne zmiany dotyczące weryfikowania legalności strajków i ograniczenia w ich trwaniu. Po zmianach pracodawca będzie miał siedem dni od wszczęcia sporu na skierowanie sprawy do sądu. Sędziowie będą mieli zaś obowiązek rozstrzygnąć, czy spór jest legalny, w ciągu kolejnych siedmiu dni. W razie apelacji sąd drugiej instancji będzie miał 14 dni na rozstrzygnięcie. Ta superszybka procedura w końcu pozwoli ustalić, który spór z załogą jest zgody z prawem.

Nowe przepisy przewidują także ograniczenie do maksymalnie dziewięciu miesięcy sporów z pracodawcą. Skończą się więc trwające w nieskończoność rokowania czy mediacje, które w każdej chwili mogą przekształcić się w strajk i z dnia na dzień sparaliżować firmę.

Wątpliwości obu stron

Zarówno związkowcy, jak i pracodawcy mają do projektu sporo wątpliwości.

– Nasza wstępna ocena propozycji zmian jest pozytywna, bo wzmacnia w sporach z pracodawcą reprezentatywne organizacje związkowe – mówi Barbara Surdykowska, ekspert NSZZ „Solidarność". – W przepisach brakuje jednak możliwości wszczynania sporów z zarządem korporacji czy np. ministerstwem, które dyktuje warunki zatrudnienia danej grupy pracowników. Bez tego wiele sporów nadal będzie prowadzonych „na telefon", gdy kierownik małego sklepu będzie co chwila przerywał negocjacje z pracownikami, aby się skontaktować z centralą – dodaje Surdykowska.

– Nowela wprowadza nowe pojęcie podmiotu zatrudniającego, znacznie szersze od pojęcia pracodawcy wynikającego z art. 59 konstytucji – zauważa dr Monika Gładoch, radca prawny, ekspert Pracodawców RP. – Nie wyrazimy zgody na tak szerokie określenie pracodawcy, bo skończyłoby się tym, że spory zbiorowe będzie można toczyć z osobami fizycznymi z jednej strony i ministerstwami z drugiej.

Mniej sporów

Wątpliwości budzi także nowa definicja sporu zbiorowego. Przewiduje zamknięty katalog spraw, o które mogliby się kłócić związkowcy z pracodawcą, dotyczący warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych. W myśl nowego art. 4 ust. 4 wydaje się, że zwolnienia grupowe nie będą mogły już stanowić przyczyny strajku.

etap legislacyjny: konsultacje społeczne

Opinia

Jacek Męcina, ekspert Konfederacji Lewiatan, przewodniczący zespołu ds. prawa pracy w Radzie Dialogu Społecznego

Zmiany stanowią prawdziwą rewolucję ze względu na wprowadzenie superszybkiej procedury kontroli sporu zbiorowego i możliwość powołania mediatora już na etapie rokowań, co powinno wpłynąć na profesjonalizację sporów pomiędzy pracodawcą a załogą. Nasze duże wątpliwości budzi jednak zmiana definicji pracodawcy na podmiot zatrudniający. Rozumiem, że to skutek rozszerzenia prawa do zrzeszania się w związkach także na osoby zatrudnione na kontraktach. Ale taka definicja jest niezgodna z art. 59 konstytucji. Lepiej byłoby zmienić definicję w kodeksie pracy i dopisać podmioty zatrudniające na innej podstawie niż etat.