Planuję objąć w dzierżawę sklep z całym wyposażeniem. Obecnie pracują w nim osoby zatrudnione na umowach o pracę i zleceniach. Czy mogę porozumieć się z wydzierżawiającym, żeby niektórych z nich nie przejmować? Czy muszę podpisywać nowe umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej? – pyta czytelnik.

Kluczowym przepisem regulującym przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę jest art. 231 kodeksu pracy. W razie transferu zakładu lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy, bez potrzeby zawierania z etatowcami nowych umów o pracę. W takiej sytuacji stroną angażu na pozycji pracodawcy staje się nowy podmiot, który nie zawierał z pracownikami umów o pracę.

Z mocy prawa

Przepis ten reguluje wyłącznie kwestie związane z przejmowaniem załogi, ale tylko tych jej członków, którzy świadczą pracę w stosunkach pracy, czyli m.in. na umowy o pracę. Jeśli zatem czytelnik planuje objąć w dzierżawę zakład (sklep), niezależnie od jego woli (automatycznie) stanie się nowym pracodawcą dla osób dotychczas zatrudnionych na umowach o pracę.

Niestety nie ma możliwości porozumienia się z dotychczasowym pracodawcą np. co do rozwiązania z etatowcami niektórych umów o pracę. Jak bowiem wskazał SN w wyroku z 3 kwietnia 2007 r. (II PK 245/06), z bezwzględnie obowiązującego charakteru art. 231 k.p. wynika, że skutek przejścia zakładu pracy, polegający na zmianie pracodawcy, następuje z mocy prawa (automatycznie), a nie w następstwie uzgodnień między zainteresowanymi pracodawcami. Zaakcentował też, że uzgodnienia te nie mogą wyłączyć lub zmienić wskazanego skutku transferu zakładu lub jego części. Natomiast w wyroku z 7 lutego 2007 r. (I PK 269/06) SN stwierdził wprost, że porozumienie rozwiązujące stosunek pracy, które zmierza do wyłączenia automatyzmu prawnego kontynuacji stosunku pracy w razie przejścia zakładu na innego pracodawcę, jest nieważne, bo sprzeczne z bezwzględnie obowiązującym art. 231 k.p.

Kodeks cywilny dla zleceniobiorców

Inaczej jednak wygląda sprawa z osobami świadczącymi pracę na zleceniach. Do umowy cywilnoprawnej (a taką jest zlecenie) nie stosuje się przepisów kodeksu pracy, lecz normy prawa cywilnego. W konsekwencji art. 231 k.p. nie będzie odnosił się do pracujących na umowach cywilnych. To powoduje, że nowy pracodawca (dzierżawca) nie staje się automatycznie stroną tych stosunków. Rzecz jasna, jeśli nowy szef będzie chciał kontynuować zatrudnienie z tymi osobami, powinien podpisać stosowne umowy cywilnoprawne. Nowy pracodawca może też wstąpić do tych dotychczasowych umów zlecenia na mocy przepisów kodeksu cywilnego, regulujących przelew wierzytelności i przejęcie długu. W tym celu niezbędne byłoby zawarcie porozumień z wydzierżawiającym.

Przy umowach cywilnych dzierżawca nie musi się obawiać, że przejmie osoby świadczące na ich podstawie pracę na rzecz wydzierżawiającego.

Materialne obciążenia

Z chwilą przejęcia zakładu nowy pracodawca wstępuje w miejsce dotychczasowego i staje się stroną tego samego, pod względem treści, stosunku pracy z etatowcami w przejmowanym zakładzie lub w jego części. Tym samym wiążą go warunki pracy i płacy wynikające z dotychczasowych umów. I to niezależnie od tego, czy źródłem uprawnień pracowników były przepisy czy postanowienia stron.

W razie przejęcia zakładu przez innego pracodawcę wraz z pracownikami, których wiązała ważna umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej, przejmujący nie musi zawierać z nimi nowej umowy pisemnej o wspólnej odpowiedzialności. Taki kierunek interpretacyjny zaakceptował też SN w uchwale z 15 maja 1992 r. (I PZP 28/92).

—Marcin Nagórek radca prawny

podstawa prawna: art. 231 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502 ze zm.)

masz pytanie, wyślij e-mail, tygodnikpraca@rp.pl

Przejęcie w drodze dzierżawy

O zakwalifikowaniu umowy dzierżawy jako opcji przejścia zakładu na nowego pracodawcę wypowiadał się Sąd Najwyższy w wyroku z 13 stycznia 2011 r. (III PK 30/10). Wskazał w nim m.in., że „wydanie przedmiotu dzierżawy dzierżawcy, a następnie jego zwrot wydzierżawiającemu stanowią przejścia zakładu pracy w rozumieniu art. 231 k.p.".