Suma komandytowa jest obligatoryjnym elementem umowy spółki komandytowej, oznaczającym kwotę pieniężną, do której wysokości komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki. Kodeks spółek handlowych nie reguluje kwestii minimalnej i maksymalnej wysokości sumy komandytowej, której to określenie pozostaje w gestii osób zawierających umowę spółki komandytowej. Zgodnie z art. 111 k.s.h. komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej. Wyznacza ona zatem zakres osobistej odpowiedzialności majątkowej komandytariusza wobec osób trzecich za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę komandytową.  Wysokość sumy komandytowej zgodnie z ustawą o Krajowym Rejestrze Sądowym ujawniana jest w dziale pierwszym rejestru przedsiębiorców (art. 38 pkt 6 lit. d), istnieje zatem możliwość weryfikacji kręgu podmiotów odpowiedzialnych za zobowiązania spółki oraz wysokości tej odpowiedzialności.

Jaka wartość

Wkład do spółki komandytowej stanowi podstawę jej majątku. Wkłady mogą mieć charakter świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego. Obligatoryjnym elementem umowy spółki komandytowej jest oznaczenie wkładów i ich wartości. Jeżeli wkładem komandytariusza do spółki jest w całości lub w części świadczenie niepieniężne, umowa spółki określa przedmiot tego świadczenia (aport), jego wartość oraz osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenie niepieniężne. Na mocy art. 112 § 1 k.s.h. komandytariusz wolny jest od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki.

Rozróżnić należy jednak pojęcie wkładu zadeklarowanego przez wspólnika w umowie spółki od wkładu rzeczywiście wniesionego, tj. realnie dokonanego przysporzenia na rzecz spółki. Zwolnienie komandytariusza od odpowiedzialności następuje w stosunku do wartości wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki.

Wkład do spółki komandytowej stanowi podstawę jej majątku

Do odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej wobec osób trzecich, poza przepisami dotyczącymi spółki komandytowej, mają również zastosowanie ogólne zasady odpowiedzialności, które zostały uregulowane w przepisach o spółce jawnej. I tak, wyróżnić możemy dwie podstawowe zasady odpowiedzialności wspólnika spółki osobowej za zobowiązania spółki, tj. zasadę odpowiedzialności solidarnej wspólnika (art. 22 §2. k.s.h.) oraz zasadę subsydiarnej odpowiedzialności wspólnika (art. 31 k.s.h.). Komandytariusz odpowiada zatem za zobowiązania spółki komandytowej bez ograniczeń całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką (odpowiedzialność solidarna). Znajdująca zastosowanie na etapie postępowania egzekucyjnego zasada odpowiedzialności subsydiarnej oznacza z kolei, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika, w przypadku gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna bądź oczywiste jest, że będzie bezskuteczna.

Osobiście i solidarnie

Wniesienie przez komandytariusza wkładu o wartości niższej niż suma komandytowa powoduje, że komandytariusz nadal będzie odpowiadać całym swoim majątkiem osobiście i solidarnie z pozostałymi wspólnikami i spółką za zobowiązania spółki, ale tylko do wysokości różnicy między rzeczywiście wniesionym wkładem a sumą komandytową. Wniesienie natomiast wkładu o wartości równej lub wyższej sumie komandytowej powoduje, że komandytariusz zwolniony jest od odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Wówczas ponosi on bowiem ryzyko tylko z wniesionego do majątku spółki wkładu.

Zwrot wkładu w rejestrze

W przypadku zwrotu wkładu w całości lub w części odpowiedzialność komandytariusza zostaje przywrócona w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki. Zwrot wkładu podlega ujawnieniu w rejestrze przedsiębiorców KRS. Pojęcie zwrotu wkładu należy rozumieć szeroko jako każdą wypłatę lub świadczenie z majątku spółki na rzecz komandytariuszy, które nie miały gospodarczej przyczyny lub wypłatę dokonaną bez wzajemnego świadczenia komandytariusza.  Nie jest jednak uważana za zwrot wkładu wypłata komandytariuszowi przysługującego mu na podstawie sprawozdania finansowego zysku, chyba że komandytariusz działał w złej wierze (art. 112 § 4 k.s.h.). Pobranie w dobrej wierze wystąpi wówczas, gdy komandytariusz nie miał świadomości pobierania zysku nieprawnie. W złej wierze działa komandytariusz, który wie, że spółka w danym roku obrotowym nie osiągnęła zysku bądź sprawozdanie finansowe jest nierzetelne, a wykazany w nim jako podlegający podziałowi zysk spółki w rzeczywistości nie został osiągnięty lub został osiągnięty, ale w mniejszej wysokości.

W przypadku gdy komandytariusz jest zwolniony z odpowiedzialności za zobowiązania spółki, wniesiony przeciwko niemu przez wierzyciela pozew zostanie oddalony. W doktrynie sporne jest natomiast, czy komandytariusz może się uwolnić od odpowiedzialności przez wniesienie lub uzupełnienie wkładu po doręczeniu mu pozwu o zapłatę.

Autorka jest prawnikiem ?w kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach