Jak uzyskać zezwolenie na pobyt i pracę dla obcokrajowca

Od 1 maja 2014 r. obowiązuje nowa ustawa o cudzoziemcach, z 12 grudnia 2013 r., która wprowadziła zasadnicze zmiany w zakresie wydawania obcokrajowcom zezwoleń na pobyt oraz pracę.

Zgoda na pobyt

Wcześniejsze zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony zostało zastąpione zezwoleniem na pobyt czasowy. Przy czym wydłużono z dwóch do trzech lat maksymalny okres, na który można go udzielić. Z tego rozwiązania mogą  jednak korzystać wyłącznie cudzoziemcy już przebywający w Polsce.

Zezwolenia te wydaje umocowani urzędnicy wydziału ds. cudzoziemców w imieniu wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obcokrajowca. Cudzoziemiec musi  osobiście złożyć  wniosek w tej sprawie, ponieważ pobierane są jego odciski linii papilarnych, umieszczane później w karcie pobytu. Jeżeli złoży go np. przez pełnomocnika, urząd wezwie go do stawiennictwa w ciągu siedmiu dni.

Do wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemiec powinien załączyć kopię paszportu, aktualne fotografie oraz dokumenty potwierdzające dane zawarte we wniosku.

W teorii procedura wydawania zezwolenia powinna zająć do miesiąca, a w sprawach szczególnie skomplikowanych – maksymalnie dwa miesiące. Jednak w praktyce nadal będzie zajmować co najmniej pięć – sześć tygodni. Utrzymany został bowiem wymóg przeprowadzenia przez wojewodę pisemnej konsultacji ?z policją, Strażą Graniczną ?i ABW. Instytucje te mają natomiast 30 dni na zajęcie stanowiska w sprawie i zgłoszenie ewentualnych zastrzeżeń wobec cudzoziemca.

Stempel w paszporcie

Potwierdzeniem dla cudzoziemca, że w terminie złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, jest stempel stawiany w jego paszporcie. Legalizuje on pobyt obcokrajowca w Polsce przez czas trwania procedury rozpatrywania jego podania przez wojewodę i ewentualnego odwołania przez szefa Urzędu ds. Cudzoziemców. Ta pieczątka nie uprawnia go jednak do podróżowania do innych krajów strefy Schengen i Unii Europejskiej ani do powrotu do Polski, gdy wyjedzie do rodzinnego kraju. Aby wrócić, musi uzyskać wizę.

Jedno zamiast dwóch

Inną zasadniczą zmianą jest zastąpienie dwóch odrębnych procedur o uzyskanie zezwolenia na pobyt oraz pracę – jedną. W poprzednim stanie prawnym tylko pracodawca mógł uzyskać zezwolenie na pracę lub jego przedłużenie dla pracownika cudzoziemca i to on był stroną postępowania administracyjnego. Tę procedurę zachowuje ustawa z 20 kwietnia 2004 r. ?o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Model zaproponowany w nowej ustawie o cudzoziemcach stanowi jego atrakcyjną alternatywę. Uwalnia bowiem pracodawcę od uczestnictwa w odrębnym postępowaniu administracyjnym i przez to ułatwia cudzoziemcom zdobycie dwóch niezbędnych dokumentów: zezwolenia na pracę i pobyt, podczas jednego postępowania.

Niestety, nowe rozwiązanie nie ma zastosowania do osób, które jeszcze nie przebywają na terytorium Polski. Procedurę uzyskania dla nich zezwolenia na pracę nadal musi inicjować i przeprowadzić przyszły pracodawca. Natomiast cudzoziemiec przed przyjazdem do Polski musi uzyskać wizę w polskim konsulacie za granicą.

Ubezpieczenie ?i dochody

Gdy obcokrajowiec przebywa już w Polsce, może złożyć wniosek ?o  zezwolenie na pobyt czasowy i pracę zgodnie z nową procedurą. Oprócz podstawowych dokumentów powinien dodatkowo wykazać, że jest objęty powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym lub posiada potwierdzenie prywatnego ubezpieczyciela, które zapewnia pokrycie kosztów leczenia w Polsce. Prywatnego ubezpieczenia wymaga się od osób, które przebywają ?w Polsce legalnie, ale nie są jeszcze zatrudnione. Zasadniczo wystarcza kontynuacja ubezpieczenia do dnia rozpoczęcia pracy, w związku z którą cudzoziemiec wnioskuje o wydanie zezwolenia. Od dnia podjęcia zatrudnienia zostaje bowiem objęty powszechnym ubezpieczeniem.

Cudzoziemiec powinien ponadto przedłożyć dokumenty wskazujące na:

- ?posiadanie źródła stabilnego ?i regularnego dochodu,

- ?zapewnienie miejsca zamieszkania w Polsce,

- ?zatrudnienie na umowę ?o pracę lub umowę cywilnoprawną.

Do wniosku musi też dołączyć informację starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy (niekiedy ?w imieniu starosty udziela jej urząd pracy). Jej uzyskanie odbywa się na takich samych zasadach jak do tej pory. Przyszły pracodawca musi zatem wystąpić o jej udzielenie. Ta informacja nie jest wymagana przy składaniu wniosku ?o przedłużenie zezwolenia na pracę. Cudzoziemiec musi jednak bezpośrednio przed jego złożeniem posiadać zezwolenie na pracę u tego samego pracodawcy na tym samym stanowisku.

Wynagrodzenie oferowane cudzoziemcowi nie może być niższe niż pensja obywateli polskich wykonujących pracę porównywalnego rodzaju w tym samym wymiarze czasu.

Marta Tuzimek-Wiśniewska Associate w Kancelarii TaylorWessing e|n|w|c ?w Warszawie

Krystian ?Stanasiuk, LL.M., radca prawny, partner ?w Kancelarii TaylorWessing e|n|w|c ?w Warszawie

Istotną, pozytywną zmianą w zakresie wydawania zezwoleń na pobyt czasowy jest skrócenie okresu wyprzedzenia, z jakim cudzoziemiec musi złożyć w tej sprawie wniosek. Do kwietnia 2014 r. musiał to zrobić najpóźniej na 45 dni przed końcem ważności wizy lub zezwolenia na pobyt. Obecnie może go złożyć nawet w ostatnim dniu legalnego pobytu. Kolejnym ułatwieniem jest to, że cudzoziemiec nie ma już obowiązku przedkładać oryginału dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego. Wystarczy, gdy wykaże, że ma zapewnione miejsce zamieszkania ?w Polsce. Przydałoby się natomiast usprawnić technicznie proces uzyskiwania zezwolenia. Byłoby to możliwe przez np. zapewnienie wojewodom możliwości wysyłania zapytania do wirtualnej bazy danych i uzyskania natychmiastowej odpowiedzi, czy cudzoziemiec stanowi zagrożenie dla obronności, bezpieczeństwa i porządku publicznego.