Dla odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji w imieniu spółek istotne jest stałe monitorowanie ich sytuacji finansowej. Niewystarczające jest scedowanie tych obowiązków na księgowych czy profesjonalne biura rachunkowe. To bowiem władze spółki ponoszą pełną odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków związanych z reprezentowaniem spółki i prowadzeniem biznesu. Jeżeli przynosi on straty, członkowie władz powinni podjąć nie tylko działania ekonomiczne zmierzające do poprawy sytuacji, ale też prawne.

Jednym z obowiązków władz spółek jest zgłoszenie jej upadłości. Wynika to wprost z art. 586 kodeksu spółek handlowych. Niedopełnienie tego obowiązku stanowi przestępstwo. Grozi za nie kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Poza taką karą członkowie władz spółki, którzy nie zgłoszą jej upadłości w terminie, mogą również  dostać zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 373 prawa upadłościowego i naprawczego w stosunku do osoby, która ze swej winy, będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości, sąd może orzec pozbawienie prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu. Zakaz ten może zostać orzeczony na okres od trzech  do dziesięciu lat.

Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości  ciąży na członkach zarządu spółki albo likwidatorach. Zarząd występuje tylko w spółce z ograniczoną odpowiedzialności i spółce akcyjnej, a także w spółce partnerskiej. Popełnienie tego przestępstwa możliwe jest wyłącznie poprzez niedopełnienie ciążącego na danej osobie obowiązku, czyli poprzez zaniechanie. Może ono być jedynie umyślne – w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym. Obowiązek zgłoszenia upadłości ciąży na każdym członku zarządu i na każdym likwidatorze.

Obowiązek złożenia wniosku o upadłość powstaje w ściśle określonych przypadkach. Pierwszy to ten, gdy spółka zaprzestaje płacenia długów. Drugi, gdy spółka nie ma majątku wystarczającego na spłacenie długów. Jeżeli zaistnieje choćby jedna z tych przyczyn, to członek zarządu lub likwidator powinien złożyć wniosek o upadłość, chyba że wniesiony został wniosek o otwarcie postępowania układowego.

Obowiązek zgłoszenia wniosku o upadłość jest wykonany tylko w razie prawidłowego jego złożenia do sądu w wymaganym terminie. Jeżeli zostanie złożony wniosek nieodpowiadający wymaganiom prawa albo nienależycie opłacony i w związku z tym zostanie zwrócony bez wzywania dłużnika do jego uzupełnienia lub opłacenia, to dłużnik nie wykona  swojego obowiązku zgłoszenia wniosku o upadłość. Wówczas będzie mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności.

Autor jest asesorem Prokuratury Rejonowej Warszawa-Ochota

Co we wniosku

- ?imię i nazwisko dłużnika, jego firmę, miejsce zamieszkania ?lub siedzibę, a w przypadku spółki także imiona i nazwiska ?oraz miejsce zamieszkania wspólników, odpowiadających ?za zobowiązania spółki bez ograniczenia, reprezentantów spółki ?i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni,

- ?miejsce, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika,

- ?okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie,

- ?sprawozdanie finansowe,

- ?spis wierzycieli z podaniem wysokości wierzytelności każdego ?z nich oraz listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli ?na majątku spółki,

- ?oświadczenia o spłatach wierzytelności dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku,

- ?spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec spółki ?z określeniem wierzytelności i terminów zapłaty,

- ?wykaz tytułów egzekucyjnych przeciwko spółce.