Na polskim rynku działa ponad 80 funduszy pożyczkowych. Różnią się one wielkością, terytorialnym zakresem działania, jak i polityką określającą cele wspieranych projektów. Część z nich działa samodzielnie, inne należą do tzw. Krajowego Systemu Usług przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, stosując pewne wspólne dla tego systemu standardy. Jedne dysponują jedynie własnymi środkami, część otrzymała unijne dofinansowanie na rozwijanie tzw. instrumentów zwrotnych, podpisując w tym celu stosowne umowy z PARP lub władzami samorządowymi (dotacje z tzw. programów regionalnych). Nie wchodząc w szczegóły tych podziałów i różnic, warto zaznaczyć, że wszystko to sprawia, że przedsiębiorcy mogą korzystać z różnorodnej oferty. A wiadomo, że im większy wybór i im więcej możliwości, tym lepiej. Generalnie celem działania wszystkich funduszy pożyczkowych jest udzielanie finansowej pomocy przedsiębiorcom. Takiej pomocy, która pozwoli im na rozwój, zwiększenie przychodów i umożliwi spłatę pożyczki wraz z odsetkami. Chociaż pożyczka, zgodnie z prawem, nie musi być oprocentowana, to oczywiście w większości przypadków jest. Fundusze na tym zarabiają, a ponadto, w przypadku funduszy, które otrzymały dofinansowanie ze środków unijnych, przyznanie pożyczki nieoprocentowanej lub oprocentowanej korzystniej niż według stopy rynkowej, oznaczałoby udzielenie przedsiębiorcy pomocy publicznej (pomocy de minimis).
Trzy elementy
Stąd podmioty, które takie wsparcie otrzymały, w większości przypadków zobowiązane są do udzielania pożyczek oprocentowanych nie niżej niż zgodnie z tzw. stopą referencyjną. Innymi słowy, jeżeli fundusz pożyczkowy, który dysponuje publicznymi pieniędzmi (a takim są unijne środki), udziela pożyczki nieoprocentowanej lub oprocentowanej poniżej stopy referencyjnej, udziela pomocy publicznej firmie, która z tego instrumentu korzysta. Jeżeli fundusz, np. na podstawie umowy z urzędem marszałkowskim, ma prawo udzielać takiej pomocy, to za każdym razem musi wyliczyć jej wysokość. Jeżeli natomiast oprocentowanie jest równe bądź wyższe niż obliczona stopa referencyjna, pomoc publiczna nie występuje. Jakie zatem elementy decydują o wysokości stopy procentowej, która powinna być punktem odniesienia? Generalnie składają się na to trzy elementy. Z jednej strony ocena firmy – pożyczkobiorcy i uzyskany przez nią rating. Wszystkie fundusze pożyczkowe mają opracowane własne reguły przyznawania takiej oceny, opierając się na różnych wskaźnikach finansowych. Tak jak u wiodących międzynarodowych firm ratingowych, stosowane są oceny typu AAA, AA, BBB, CCC itd. Drugi element, który powinien decydować o wysokości oprocentowania pożyczki, to poziom (jakość) zaproponowanych przez przedsiębiorcę zabezpieczeń (hipoteka, zastaw, poręczenie, gwarancja itp.). Im lepsze zabezpieczenie, tym niższe oprocentowanie może zostać zastosowane i nadal nie będzie mowy o udzieleniu pomocy publicznej. I wreszcie trzeci element, czyli tzw. stopa bazowa, ustalana przez Komisję Europejską. Od 1 stycznia 2014 roku stopa ta wynosi ?2,75 proc.
Suma decyduje
Znając te trzy elementy, dla każdego przedsiębiorcy, uwzględniając jego indywidualną sytuację, może zostać ustalona stopa referencyjna >patrz tabela. Przykładowo, mała firma działająca od kilku lat na rynku, która nie ma żadnych długów i jednocześnie ma znaczny majątek, w tym nieruchomości, które mogą stanowić zabezpieczenie, mogłaby otrzymać pożyczkę (bez pomocy publicznej) oprocentowaną na poziomie 3,35 proc. (2,75 proc. stopa bazowa + 0,6 proc. za wysoki rating i wysoki poziom zabezpieczeń). Inna firma, gdyby także uzyskała wysoki rating, ale zaproponowała zabezpieczenia o niskim poziomie, mogłaby liczyć na oprocentowanie na poziomie 3,75 proc. (2,75 proc. stopa bazowa + 1 proc.). Natomiast stopa referencyjna dla przedsiębiorcy o niezadowalającym ratingu i standardowym poziomie zabezpieczeń musiałaby wynieść 9,25 proc. Gdyby fundusz udzielił jej pożyczki niżej oprocentowanej, musiałoby to się wiązać z przyznaniem jej pomocy publicznej, a tym samym także obowiązkiem spełnienia kryteriów, warunkujących dostęp do takiego wsparcia.
Stopa referencyjna
Stopa referencyjna to stopa oprocentowania wykorzystywana do obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w takich formach, jak: pożyczka, odroczenie terminu płatności, rozłożenie płatności na raty, jak również do dyskontowania pomocy. Do 30 czerwca 2008 r. była ona okresowo ustalana przez Komisję Europejską na podstawie obiektywnych kryteriów i publikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. W związku ze zmianą metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych, ogłoszoną w komunikacie KE, od 1 lipca 2008 r. KE nie publikuje już stopy referencyjnej tylko tzw. stopę bazową, która stanowi podstawę do obliczenia stopy referencyjnej. Stopę referencyjną w zależności od zastosowania ustala się poprzez dodanie do podanej stopy bazowej odpowiedniej marży określonej w komunikacie KE. W przypadku stosowania stopy referencyjnej jako stopy dyskontowej do stopy bazowej należy dodać marżę 100 punktów bazowych.
źródło: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
