Odpowiedzialności członków zarządu za złożenie fałszywych oświadczeń

Przepis art. 291 kodeksu spółek handlowych ustanawia odpowiedzialność członków zarządu za nieprawidłowości związane ze zgłoszeniem do rejestru sądowego KRS faktu zawiązania spółki ?z ograniczoną odpowiedzialnością bądź podwyższenia jej kapitału zakładowego. Zgodnie z regulacją w wypadku, gdy członkowie zarządu umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane ?w oświadczeniu o pokryciu kapitału zakładowego, odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez trzy lata od dnia jej zarejestrowania lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.

Istotna przesłanka

Konieczną przesłanką utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest całkowite pokrycie kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy stanowi substrat majątkowy spółki, a także jest jedną ?z przesłanek uzyskania przez nią osobowości prawnej. Na członkach zarządu spółki w organizacji spoczywa obowiązek sprawdzenia, czy w zgłaszanej do zarejestrowania spółce znajdują się wskazane w umowie spółki wartości ekonomiczne. Zgodnie z art. 163 k.s.h. członkowie zarządu spółki z o.o. ?w organizacji zgłaszają zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki w celu wpisania spółki do rejestru. Do zgłoszenia spółki należy dołączyć wymienione w art. 167 k.s.h. załączniki, m.in. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione. Natomiast przepis art. 262 k.s.h. wskazuje, że podwyższenie kapitału zakładowego zarząd  spółki obowiązany jest zgłosić do sądu rejestrowego, wymagane jest również dołączenie oświadczenia wszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższony kapitał zakładowy zostały w całości wniesione.

Wystarczającą podstawą poniesienia odpowiedzialności jest  niezachowanie należytej staranności przy składaniu oświadczeń

Odpowiedzialność członków zarządu za fałszywe zgłoszenie danych do rejestru sądowego, tzw. odpowiedzialność za fałsz, przewiduje art. 291 k.s.h. Jej  przesłankami jest działanie umyślne, działanie w złym zamiarze, jak również niedbalstwo, co znacznie rozszerza zakres powinności członka zarządu. Zatem wystarczającą podstawą poniesienia odpowiedzialności będzie niezachowanie należytej staranności przy składaniu oświadczeń. Niezgodność może polegać na tym, że wkłady zostały wniesione częściowo, nie zostały w ogóle wniesione, wniesiono zawyżone aporty bądź wniesiono wkłady pozorne. Samo złożenie fałszywych oświadczeń statuuje powstanie odpowiedzialności, co oznacza, że późniejsze uregulowanie wnoszonych wkładów nie jest przesłanką powodującą jej zniesienie.

Uwaga na majątek osobisty

Wskazana odpowiedzialność ma nieograniczony charakter, a więc wierzyciel może sięgnąć do majątku osobistego członka zarządu aż do zaspokojenia swojej wierzytelności, przy czym bez znaczenia jest wskazywana wartość kapitału zakładowego spółki. Ponadto do powstania odpowiedzialności nie jest wymagane powstanie szkody. Za powstały w skutek złożenia fałszywych oświadczeń dług członkowie zarządu wraz z spółką odpowiadają solidarnie. Oznacza to, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a dopiero zaspokojenie całości roszczeń wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Należy również podkreślić, że odpowiedzialność za fałsz nie ma charakteru pomocniczego, zatem zaspokojenie roszczenia z majątku członka zarządu nie jest uzależnione od bezskuteczności egzekucji ?z majątku spółki.

Przypomnijmy, że członkowie zarządu za poświadczenie nieprawdy odpowiadają na podstawie omawianego przepisu przez okres trzech lat od dnia zarejestrowania spółki lub od dnia zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.

Przestępstwo gospodarcze

Ponoszenie odpowiedzialności na podstawie art. 291 k.s.h. nie stanowi jedynej sankcji wobec członka zarządu za złożenie fałszywego oświadczenia woli w zakresie wartości wniesionego kapitału. ?W wypadkach, w których przepisy k.s.h. wymagają rzeczywistej ?i pełnej wpłaty na kapitał zakładowy spółki, a wpłaty takiej nie dokonano bądź wartość deklarowanej wpłaty odbiega od rzeczywiście wniesionej, złożenie oświadczenia o dokonanej wpłacie stanowi przestępstwo zaliczane do kategorii przestępstw gospodarczych.

Zgodnie z art. 587 k.s.h. ten, kto przy wykonywaniu obowiązków wymienionych w tytule III i IV k.s.h. ogłasza dane nieprawdziwe albo przedstawia je organom spółki, władzom państwowym lub osobie powołanej do rewizji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat. Penalizacja czynu w wypadku działania nieumyślnego sprawcy polega na orzeczeniu grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Nie każda dezinformacja

Na gruncie komentowanego przepisu nie jest karany każdy przejaw dezinformacji polegający na podaniu nieprawdziwej informacji o rzeczywistym stanie spółki lecz uczynienie tego w sposób szczególny przez ogłaszanie bądź przedstawianie nieprawdziwych danych w związku z wykonywaniem obowiązków. Do realizacji znamion typu czynu zabronionego opisanego we wskazanym artykule wystarczające jest jednokrotne ogłoszenie nieprawdziwych danych albo przedstawienie ich organom spółki, władzom państwowym lub osobie powołanej do rewizji.

Ściągane jest z urzędu

Przestępstwo można popełnić wyłącznie przez działanie, gdyż komentowany przepis nie znajduje zastosowania w wypadkach, w których zobowiązany podmiot ?w ogóle nie wypełnia obowiązku ogłoszenia albo przedstawienia danych dotyczących spółki. Przestępstwo podania nieprawdziwych danych jest przestępstwem ściganym z urzędu. Należy również podkreślić, że oprócz sankcji karnych wymienionych w komentowanym przepisie art. 18 k.s.h. statuuje wyłączenie zdolności pełnienia funkcji członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatora spółki z o.o. w wypadku skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo z art. 587 k.s.h. Zakaz pełnienia wymienionych funkcji ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, jednak nie może zakończyć się wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia zakończenia okresu odbywania kary.

—Klaudia Szkodzińska, ?aplikantka radcowska

—Łukasz Bernatowicz, ?radca prawny

Kancelaria Radców Prawnych i Doradców Podatkowych

Bernatowicz Komorniczak Mazur sp.p.

Zdaniem autorki

Klaudia Szkodzińska aplikantka radcowska, Kancelaria Radców Prawnych i Doradców Podatkowych Bernatowicz Komorniczak Mazur sp.p.

Podsumowując, celem regulacji w art. 291 i 587 kodeksu spółek handlowych jest ochrona kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Pośrednio ochrona ta dotyczy także wierzycieli spółki. Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że złożenie oświadczenia zawierającego nieprawdziwe dane dotyczące pokrycia kapitału zakładowego spółki skutkuje nie tylko odpowiedzialnością cywilnoprawną umożliwiającą pierwszorzędne zaspokojenie wierzytelności z majątku członka zarządu, lecz również stanowi przestępstwo gospodarcze.