Prowadzę działalność gospodarczą. Dowiedziałem się, że zostało wszczęte przeciwko mnie postępowanie sądowe. Korespondencja sądowa do mnie była kierowana na adres, z którym w żaden sposób nie jestem od dawna już związany. Sąd wydał w mojej sprawie wyrok zaoczny, nakazując mi, żebym zapłacił powodowi znaczną sumę pieniędzy. Moim zdaniem powodowi ta kwota zupełnie się nie należy. Co w takiej sytuacji powinienem zrobić?
Wyrok zaoczny wydawany jest, gdy pozwany nie bierze udziału w rozprawie sądowej. Wówczas sąd może uznać za prawdziwe twierdzenia strony powodowej. Jeżeli – tak jak ?w przedstawionej sytuacji – pozwany dowie się o wyroku ?(najczęściej wskutek działań podejmowanych przez komornika egzekwującego postanowienia wyroku), to w pierwszej kolejności powinien złożyć wniosek o doręczenie mu wyroku na prawidłowy adres. We wniosku tym powinien też wykazać, że wcześniej używany przez sąd adres nie należał do niego.
Gdy wyrok zaoczny zostanie doręczony pozwanemu, następnym etapem powinno być wniesienie od niego sprzeciwu. Możliwe jest to w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia wyroku. W sprzeciwie powinny pojawić się już merytoryczne twierdzenia przeczące tezom przedstawionym przez stronę powodową. Muszą tam się znaleźć zarzuty, które należy koniecznie zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody. Wszystkie te elementy należy precyzyjnie opisać w sprzeciwie, gdyż po jego wniesieniu do sądu na ich powołanie może już być za późno. Na przykład gdy powód wnosił o zapłatę określonej kwoty, pozwany powinien wskazać, dlaczego, ?jego zdaniem, obowiązek zapłaty nie występuje (albo występuje w innym zakresie, aniżeli wynikałoby to ?z twierdzeń powoda). Jeżeli pozwany wykaże, że nie uczestniczył we wcześniejszych etapach postępowania sądowego bez swojej winy, to nie będzie musiał uiszczać z tego tytułu kosztów. We wskazanym w pytaniu stanie faktycznym winy pozwanego nie było – nie wiedział on bowiem, że przeciwko niemu toczy się jakiekolwiek postępowanie, i obiektywnie rzecz ujmując, nie mógł się o tym dowiedzieć, gdyż nie miał kontaktu z podanym w aktach sądowych adresem. Jeżeli pozwany nie wykaże braku swojej winy, będzie musiał ponieść koszty rozprawy zaocznej (związanej z wydaniem wyroku zaocznego) oraz sprzeciwu. Co do zasady wtedy od sprzeciwu od wyroku zaocznego pobiera się 50 proc. opłaty sądowej wnoszonej przy pozwie.
Pozwany może również wnioskować o to, żeby sąd zawiesił rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu między innymi w sytuacji, gdy uprawdopodobni on, że jego stawiennictwo na wcześniejszych rozprawach było niezawinione, a okoliczności, które były wskazane w sprzeciwie od wyroku zaocznego, sprawiają, że treść wyroku zaocznego budzi wątpliwości.
Po wniesieniu sprzeciwu sąd jeszcze raz rozpoznaje całą sprawę. Następnie wydaje wyrok, w którym wyrok zaoczny ?w całości lub części utrzymuje w mocy albo – jeżeli w pełni uwzględni żądania pozwanego (kwestionującego cały wyrok) – wyrok uchyla.
Przypadki orzekania wyroków zaocznych mogą być bardzo różne. Wyroki te mogą być wydawane w przypadku zaistnienia winy pozwanego, ale także bez jego winy. Jednak w miarę możliwości przedsiębiorca, prowadząc działalność gospodarczą, powinien pilnować, aby takie wyroki godzące ?w jego interesy nie były wydawane. Są one zwykle mniej korzystne dla pozwanych niż inne wyroki, a ich kwestionowanie wiąże się z dodatkowymi kosztami.
—dr Maciej J. Nowak, radca prawny
