Urząd Patentowy RP jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach z zakresu własności przemysłowej. Do jego zadań należy m.in. przyjmowanie i badanie zgłoszeń dotyczących wzorów użytkowych.

Sprawdź, ?czy rozwiązanie jest wzorem

Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci – art. 94 ust. 1 prawa własności przemysłowej (dalej p.w.p.). Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów.

Na wzory użytkowe udzielane są prawa ochronne. Jednak nie na wszystkie. Zgodnie bowiem z przepisami p.w.p. – praw ochronnych nie udziela się na przykład na wzory użytkowe, których wykorzystanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami (art. 29 w zw. z art. 100 p.w.p.).

Ponadto ustawa – Prawo własności przemysłowej określa, również w art. 28 (w związku z art. 100 p.w.p.),  te obszary działalności ludzkiej, których rezultaty w ogóle nie mogą być uznane za wzory użytkowe. Przykładowo są to odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne, wytwory o charakterze jedynie estetycznym, plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gry itd. Jak wynika z podanych wyżej przykładów, w większości wyłączenia te są oczywiste, gdyż wzorem użytkowym może być jedynie przedmiot o trwałej postaci.

Przygotuj ?wniosek zgłoszeniowy

Procedura krajowa inicjowana jest wnioskiem (zgłoszeniem) skierowanym do Urzędu Patentowego RP o udzielenie ochrony na zgłaszane rozwiązanie (wzór użytkowy). Zgłoszenie takie może obejmować tylko jedno rozwiązanie. Wymóg ten nie ogranicza ujęcia różnych postaci przedmiotu, posiadających te same istotne cechy techniczne zastrzeganego rozwiązania, jak również przedmiotu składającego się z części organicznie lub funkcjonalnie związanych ze sobą.

Dokumentacja zgłoszeniowa powinna spełniać wiele wymogów formalnych wskazanych w rozporządzeniu w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych (dalej rozporządzenie). Zgodnie z nim – zgłoszenie wzoru użytkowego powinno przede wszystkim zawierać co najmniej podstawowe dane, takie jak: nazwisko i imię albo nazwę, adres zamieszkania albo siedzibę zgłaszającego oraz numer identyfikacji podatkowej NIP, a także numer PESEL albo numer REGON (o ile zgłaszający je posiada). Powinno też obejmować:

- ?podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie prawa ochronnego;

- ?opis wzoru użytkowego ujawniający jego istotę. Opis ten powinien przedstawiać rozwiązanie na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł je urzeczywistnić. W szczególności opis powinien zawierać tytuł odpowiadający przedmiotowi wzoru użytkowego, określać dziedzinę techniki, której rozwiązanie dotyczy, a także znany zgłaszającemu stan techniki oraz przedstawiać w sposób szczegółowy przedmiot rozwiązania, z objaśnieniem figur rysunków (jeżeli zgłoszenie zawiera rysunki) i przykładem lub przykładami realizacji bądź stosowania wzoru użytkowego;

- ?zastrzeżenie lub zastrzeżenia ochronne zawierające zespół cech technicznych niezbędnych do określenia przedmiotu wzoru użytkowego. Zaznaczyć należy, że zastrzeżenia ochronne to najważniejsza część dokumentacji zgłoszenia, ponieważ określają zakres żądanej ochrony. Powinny one jednoznacznie określać przedmiot żądanej ochrony przez podanie jego cech technicznych w formie jasnej i zwięzłej. Dodatkowo powinny one być w całości poparte opisem, i podawać takie cechy techniczne rozwiązania, które zostały przedstawione w opisie wzoru użytkowego;

- ?skrót opisu zawierający zwięzłą i jasną informację określającą przedmiot i charakterystyczne cechy techniczne rozwiązania. Skrót opisu służy do wstępnej informacji o przedmiocie wzoru użytkowego dla osób prowadzących poszukiwania w stanie techniki, dla ułatwienia oceny, czy istnieje potrzeba zapoznania się z całą dokumentacją zgłoszenia;

- ?rysunki, które są przy zgłoszeniu wzoru użytkowego obligatoryjną częścią tego zgłoszenia. Szczegółowe zasady dotyczące sporządzania rysunków zostały określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami zgłoszenie wzoru użytkowego zależy od tego, o co ubiega się zgłaszający. Przykładowo, jeżeli będzie się ubiegł o przyznanie mu uprzedniego pierwszeństwa (czyli pierwszeństwa do uzyskania prawa ochronnego), musi ono zawierać dowód pierwszeństwa.

Zadbaj ?o odpowiednią formę

Podanie, opis, zastrzeżenia i skrót opisu powinny być napisane na maszynie lub wydrukowane. Opis, zastrzeżenia i rysunki powinny być złożone w trzech egzemplarzach, skrót opisu w dwóch, pozostałe części zgłoszenia – w jednym egzemplarzu. Opis, zastrzeżenia, skrót oraz rysunki powinny być podpisane przez zgłaszającego lub jego pełnomocnika.

Zgłaszanie do Urzędu Patentowego RP może być dokonane  na tradycyjnych formularzach (http://www.uprp.pl). Należy  je wypełnić i dostarczyć do siedziby UPRP osobiście lub faksem. Można też wypełnić formularz online. Zgłoszenie uważa się za dokonane w dniu, w którym wpłynęło ono do Urzędu Patentowego RP z zachowaniem formy pisemnej. W przypadku przesłania zgłoszenia telefaksem, oryginał zgłoszenia należy dostarczyć w terminie trzydziestu dni od daty nadania.

Wnieś opłatę

Warunkiem wszczęcia postępowania przed Urzędem Patentowym RP jest uiszczenie opłaty za zgłoszenie zgodnie z tabelą opłat związanych z ochroną wynalazków i wzorów użytkowych stanowiącą załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z 26 lutego 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych (DzU nr 41 poz. 241). – patrz: http://www.uprp.pl/ >patrz ramka obok.

Udzielenie prawa ochronnego na wzór użytkowy stwierdza się przez wydanie świadectwa ochronnego obejmującego opis ochronny (opis wzoru użytkowego, zastrzeżenia ochronne, rysunki). Prawa te podlegają wpisowi do rejestru wzorów użytkowych. Informację o udzieleniu prawa publikuje się w Wiadomościach Urzędu Patentowego.

Warunkiem trwania prawa ochronnego jest uiszczenie opłat okresowych za ochronę wzorów użytkowych. Opłatę za pierwszy okres ochrony (w  wysokości wskazanej w decyzji o udzieleniu prawa) należy wnieść w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia wezwania.

Ważne! W przypadku niedokonania przez uprawnionego w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia mu wezwania opłaty za pierwszy okres ochronny, wydawana jest z urzędu decyzja w przedmiocie wygaśnięcia decyzji o udzielania prawa ochronnego.

Upewnij się, ?jakie masz prawa

Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego korzystania ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Uprawniony może więc zakazać osobom, niemającym jego zgody – wytwarzania, używania, oferowania do sprzedaży, sprzedawania lub importowania wzoru użytkowego dla celów zawodowych lub zarobkowych.

Czas trwania prawa ochronnego wynosi dziesięć lat od daty dokonania zgłoszenia wzoru użytkowego w Urzędzie Patentowym.

Prawo do uzyskania prawa ochronnego na wzór użytkowy, co do zasady, przysługuje twórcy, a współtwórcom prawo to przysługuje wspólnie. W przypadku gdy strony nie ustalą inaczej (w praktyce najczęściej kwestie te nie są odmiennie regulowane), prawo ochronne na wzór użytkowy dokonany przez twórcę w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy albo realizacji innej umowy przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu.

Prawo ochronne jest zbywalne i podlega dziedziczeniu. Przeniesienie prawa ochronnego staje się skuteczne wobec osób trzecich z chwilą wpisu tego przeniesienia do rejestru wzorów użytkowych.

Podstawa prawna: ustawa z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1410 ze zm.)

Podstawa prawna: rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 17 września 2001 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych (DzU z 2001 r. nr 102, poz. 1119 ze zm.)

Ważne! Ochrona wzoru użytkowego trwa 10 lat od daty zgłoszenia. Warunkiem utrzymania ochrony jest prawidłowe wnoszenie opłat za kolejne okresy ochrony.