Kiedy komplementariusz utraci uprawnienia

Spółkę komandytowo-akcyjną (dalej: S.K.A.) reprezentują komplementariusze. Ewentualna  utrata tego prawa może mieć charakter dobrowolny bądź przymusowy, a także pierwotny lub następczy. ?Z pierwotnym mamy do czynienia wówczas, gdy komplementariusz wyraził zgodę na odebranie mu tego uprawnienia w pierwszej wersji statutu. Jest zatem dobrowolne >patrz przykład 1. Następcze natomiast, czyli na późniejszym etapie trwania spółki, pociąga za sobą konieczność zmiany statutu podmiotu i wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy. Jeżeli wspólnik zaakceptował pozbawienie go prawa reprezentacji, zmiana statutu jest skuteczna >patrz przykład 2. W przeciwnym razie powinien on zgłosić sprzeciw wobec podjętej uchwały do protokołu walnego zgromadzenia albo, gdy np. nie był na nim obecny, w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Przy czym, w tej drugiej opcji, na złożenie sprzeciwu ma maksymalnie 1 miesiąc od daty powzięcia uchwały >patrz przykład 3. Sprzeciw niweczy uchwałę o pozbawieniu komplementariusza prawa reprezentacji i zmianę statutu, chyba że spółka – w jego następstwie- wystąpi ze stosownym powództwem (o ujęcie komplementariuszowi prawa reprezentacji) do sądu rejonowego (przy wartości przedmiotu sporu do 75 tys. zł) lub okręgowego (jeżeli wartość przedmiotu sporu przekracza 75 tys. zł) – sądu gospodarczego właściwego dla siedziby podmiotu, a pozew zostanie uwzględniony.

Przykład 1

Michał, Piotr i Paweł zamierzają zawrzeć umowę spółki komandytowo-akcyjnej. ?Dwaj ostatni mają być komplementariuszami, ?przy czym pan Piotr nie chce reprezentować S.K.A. Z uwagi ?na to, w statucie znalazł się zapis, że owo uprawnienie przysługuje wyłącznie panu Pawłowi. Zapis ten jest prawidłowy. Pan Piotr mógł zrezygnować z prawa reprezentacji podmiotu już na etapie podpisywania statutu.

Przykład 2

Sytuacja jak w przykładzie 1. ?Z tym że pan Piotr stwierdził, ?że  nie chce mieć prawa do reprezentowania spółki już ?po podpisaniu statutu. Jego decyzja pociągnie zatem za sobą zobowiązanie do podjęcia przez walne zgromadzenie notarialnej uchwały w/s zmiany statutu, ?za zgodą wszystkich komplementariuszy, pod rygorem nieważności.

Przykład 3

Walne zgromadzenie S.K.A., ?za zgodą wszystkich pozostałych komplementariuszy, podjęło uchwałę o pozbawieniu pani Justyny (komplementariusza) prawa reprezentowania spółki. Pani Justyna nie zgadza się ?z decyzją. W tej sytuacji powinna zgłosić sprzeciw do protokołu walnego zgromadzenia, a jeżeli nie była na nim obecna bądź, ?już po jego odbyciu uznała, ?że owa decyzja jest dla niej krzywdząca, w formie pisemnej ?z podpisem notarialnie poświadczonym, pod warunkiem, że nie minął 1 miesiąc od daty powzięcia  omawianej uchwały. Zaniechanie zgłoszenia przez panią Justynę sprzeciwu będzie równoznaczne w skutkach ?z aprobatą decyzji o pozbawieniu jej prawa reprezentacji S.K.A.

Jedyną drogą do odjęcia komplementariuszowi prawa reprezentacji, który się temu sprzeciwił, jest  zatem prawomocne orzeczenie sądu gospodarczego. Przy czym, pozbawienie prawa reprezentacji na podstawie wyroku może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów. Kodeks spółek handlowych nie definiuje jednak tego pojęcia ani nie zawiera choćby przykładowego wyliczenia owych istotnych przyczyn. Orzecznictwo także milczy na ten temat.

Nie ma przeszkód, aby katalog tych przesłanek umieścić w statucie spółki. Nie jest on jednak wiążący dla sądu, który o tym, czy zaistniał ww. ważny powód rozstrzyga na podstawie okoliczności konkretnej sprawy.

Odebranie komplementariuszowi – z mocy prawomocnego  orzeczenia – prawa reprezentacji podmiotu, wbrew jego sprzeciwowi, zwalnia tego wspólnika od odpowiedzialności osobistej za zobowiązania podmiotu powstałe od chwili wykreślenia go z KRS jako osoby umocowanej do dokonywania – w imieniu spółki – czynności prawnych >patrz przykład 4. Jeżeli zaś zgłoszono sprzeciw, który zniweczył uchwałę o zmianie statutu i pozbawieniu komplementariusza prawa do reprezentacji podmiotu albo gdy wyraził on zgodę (w pierwotnym brzmieniu statutu bądź w wyniku jego zmiany) na ujęcie mu prawa reprezentacji, okoliczności te nie powodują żadnej zmiany w sferze jego odpowiedzialności za długi wobec osób trzecich. Nadal jest więc ona osobista, nieograniczona, solidarna oraz subsydiarna >patrz przykład 5.

Przykład 4

Pani Aleksandra prawomocnym wyrokiem sądu gospodarczego została pozbawiona prawa reprezentacji S.K.A. Stosowny wpis pojawił się w KRS ?28 stycznia 2014 r. Pani Aleksandra ponosi zatem odpowiedzialność osobistą za ewentualne zaległości spółki istniejące na dzień ?27 stycznia 2014 r. Długi powstałe dopiero 28 stycznia 2014 r. ?albo później nie będą już obciążać pani Aleksandry.

Przykład 5

Pani Marcelina (komplementariusz), od początku istnienia S.K.A., nie była uprawniona do jej reprezentacji. Uważa ona, że fakt ten uwalnia ją od odpowiedzialności za ewentualne zaległości spółki. ?Nie jest  to właściwy pogląd. Okoliczność ta nie powoduje żadnej zmiany w sferze jego odpowiedzialności za długi wobec osób trzecich (ewentualnie może modyfikować zasady tej odpowiedzialności w relacjach wewnętrznych, a więc między komplementariuszami a spółką, pod warunkiem że statut S.K.A. tak stanowi).

podstawa prawna: art. 22 § 2 w zw. z art. 126 § 1 pkt 1, a także art. 137 oraz 146 § 2 pkt 8 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2000 nr 94, poz.1037 ze zm.)

podstawa prawna: art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 maja 1989r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (DzU z 1989 r. nr 33, poz. 175 ze zm.)

podstawa prawna: art. 16, 17 pkt 4 oraz 40 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 1964 nr 43, poz. 296 ze zm.)