Poza budownictwem jednorodzinnym praktycznie każda umowa o roboty budowlane jest  dziś zawierana w trybie przetargowym. Dotyczy to inwestorów publicznych, a coraz częściej i prywatnych. Za właściwą należy uznać praktykę żądania od oferentów dołączania do dokumentów przetargowych polisy odpowiedzialności cywilnej (OC). Zwykle organizator przetargu ogranicza się co najwyżej do określenia wymaganej sumy gwarancyjnej. Nie trzeba nikogo przekonywać, że określenie, za co  zapłaci ubezpieczyciel, jest nie mniej ważne, a może i ważniejsze od tego, czy wystarczy na to sumy gwarancyjnej. W wypadku dużej szkody związanej z odpowiedzialnością wykonawcy realizacja kontraktu może stanąć pod znakiem zapytania. Włączenie finansowania ze strony ubezpieczyciela zabezpiecza nie tylko samego wykonawcę (jego podwykonawców, pracowników), ale i inwestora zainteresowanego szybką i bezproblemową realizacją kontraktu. Wobec  tego  warto wiedzieć, jak może, i powinna, wyglądać ochrona ubezpieczeniowa wykonawcy.

Uwaga! Polisa OC wykonawcy składana w przetargu zabezpiecza interesy wszystkich stron kontraktu.

Od chwili przejęcia terenu budowy (protokolarnie) wykonawca ponosi ryzyko powstania odpowiedzialności za wszelkie szkody, jakie na nim zaistnieją (art. 652 kodeksu cywilnego). Odpowiedzialność ta powstaje na zasadach określonych w różnych przepisach i cechuje się dużym prawdopodobieństwem zaistnienia. Każdy, kto ma pojęcie o budownictwie, wie, jak skomplikowanym przedsięwzięciem jest prowadzenie budowy i jak wiele różnorodnych zagrożeń może się przy tym urzeczywistnić. Szkody, jakie mogą powstać przy realizacji prac budowlanych, mogą dotknąć:

- ?pracowników wykonawcy,

- ?podwykonawców,

- ?dostawców,

- ?inwestora,

- ?osoby trzecie.

Standardowe warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wykonawcy obejmą jego odpowiedzialność wobec ostatniej z wymienionych grup, tj. szkody osób trzecich. W pozostałym zakresie konieczne jest stosowanie klauzul dodatkowych (tzw. brokerskich), które na zasadzie wyjątku włączą daną grupę poszkodowanych czy rodzaj szkód do zakresu ubezpieczenia.

Uwaga! Najprostsze ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej wykonawcy nie obejmie dużej  części szkód, za które ten może odpowiadać.

Klauzula OC pracodawcy

Wypadki na placu budowy  zdarzają się często. Praca na wysokości, prowizoryczne zabezpieczenia, skomplikowane i wymagające wysiłku czynności, zmienność warunków zewnętrznych, wreszcie rutyna i lekkomyślność to  zwykle przyczyny ciężkich uszkodzeń ciała, a nawet śmierci. Za szkody, jakich doznają pracownicy wykonawcy, może on ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą niezależnie od świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zaistnienie odpowiedzialności jest uzależnione od udowodnienia mu winy, tj. stwierdzenia faktu niedochowania norm prawa (bhp, ppoż.) przez niedbalstwo czy lekkomyślność.

Przykład

Pod przechodzącym pracownikiem pękła deska szalunkowa przygotowana pod zalanie stropu. Pracownik spadł na betonowe podłoże z wysokości 4 metrów i doznał licznych złamań nóg oraz kręgosłupa. Kancelaria odszkodowawcza w pozwie zarzuciła pracodawcy, że wbrew normom technicznym zmuszał pracowników do używania na budowie starych i zgniłych desek, co było przyczyną wypadku.

Mnogość podmiotów pomagających w dochodzeniu tego rodzaju roszczeń oraz coraz wyższa świadomość i roszczeniowość społeczeństwa przynoszą taki skutek, że stwierdzona wina pracodawcy rodzi konieczność wypłaty zadośćuczynienia za krzywdę oraz inne szkody. W takim wypadku cennym sprzymierzeńcem w obronie przed roszczeniami oraz – co nie mniej ważne – finalnym płatnikiem jest ubezpieczyciel.

Uwaga! Ubezpieczenie OC pełni również funkcje obronną, tj. chroni przed nieuzasadnionymi roszczeniami poszkodowanych.

Jednak ryzyko odpowiedzialności wobec własnych pracowników powinno być włączone oddzielną klauzulą (OC pracodawcy), gdyż zwykle znajduje się ono na liście wyłączeń. Pracownicy z zasady nie są tzw. osobą trzecią – są traktowani jako część firmy, tj. jak sam wykonawca (ubezpieczający).

Zdaniem autora:

Paweł ?Sikora, prawnik ?specjalista ds. ubezpieczeń

Wykonywanie prac budowlanych związane jest z szeregiem różnorodnych zagrożeń. Zawarcie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej nie tylko jest wymogiem formalnym w procedurze przetargowej, ale daje bezpieczeństwo finansowe wszystkim uczestnikom inwestycji. Odpowiedzialność wykonawcy powinna być objęta ubezpieczeniem dostosowanym do specyfiki danej inwestycji, wykorzystywanej technologii, jak i otoczenia, w jakim jest realizowana. Nie sposób obejść się bez rozszerzających jej zakres klauzul brokerskich. Należy też zwróć uwagę na kwestie ochrony ?środowiska.