Zasada równouprawnienia wspólników i akcjonariuszy może podlegać daleko idącym modyfikacjom i ograniczeniu w przypadku gdy wszyscy wspólnicy wyrażą na to zgodę, np. poprzez głosowanie za uchwałą w sprawie zmiany umowy spółki przyznającej określone uprawnienia osobiste podmiotowi trzeciemu lub jednemu ze wspólników.

Na stanowisku, że zasada jednakowego traktowania nie ma charakteru bezwzględnie obowiązującego stoi również Sąd Najwyższy, który w wyroku z 13 maja 2004 r. stwierdził, że przewidziany w art. 20 k.s.h. wymóg równoprawnego traktowania nie ma charakteru absolutnego. W doktrynie uznaje się normę wynikającą z art. 20 k.s.h. za uprawnienie wspólnika i wskazuje się na możliwość dobrowolnego zrzeczenia się przez wspólnika tego uprawnienia.

Przyznanie osobistych uprawnień wspólnikom czy akcjonariuszom powinno być obiektywnie uzasadnione interesem spółki

Przyznanie osobistych uprawnień wspólnikom czy akcjonariuszom spółki powinno być obiektywnie uzasadnione interesem spółki. Takie stanowisko wyprowadza się ze stwierdzenia, że zasadą jest przyznanie prymatu interesowi spółki nad interesem wspólnika.

Jednak kwestia, czy interes spółki w danym przypadku jest w istocie okolicznością uzasadniającą nierówne traktowanie wspólników, wymaga analizy zarówno celu spółki, przedmiotu jej działalności, jak i innych czynników związanych z tymi dwoma kryteriami, w tym roli i pozycji wspólnika w spółce.

Jeżeli w rezultacie analizy prymat interesu spółki, przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego, nad interesem wspólnika będzie niewątpliwy, wówczas, pomimo że wspólnicy znajdą się w takich samych okolicznościach, możliwe jest ich nierówne traktowanie.

Sprzeczne z prawem

Za sprzeczne z ustawą i naturą spółki uznaje się również przyznanie wspólnikowi uprawnienia do wyrażania zgody na dokonanie przez zarząd określonych czynności. Przyznanie wspólnikowi prawa do wyrażania zgody na dokonywanie czynności przez zarząd spółki, stałoby w sprzeczności z art. 207 w zw. z art. 220 oraz art. 228 k.s.h.

Przede wszystkim – zgodnie z art. 207 k.s.h.– zarząd spółki zobowiązany jest stosować się do ograniczeń ustanowionych w ustawie oraz w umowie spółki, a także – jeżeli umowa nie stanowi inaczej – do uchwał wspólników. Tym samym za niedopuszczalny należałoby uznać obowiązek zarządu stosowania się do wytycznych wspólnika.

Uprawnieniem sprzecznym z naturą spółki jest przyznanie akcjonariuszowi prawa do indywidualnej kontroli w spółce akcyjnej, z uwagi na obligatoryjne funkcjonowanie rady nadzorczej oraz brak występowania elementów osobowych w spółce akcyjnej.

Kontrowersyjne jest też przyznanie udziałowcowi uprawnienia do otrzymywania nieodpłatnych świadczeń np. prawa do korzystania z urządzeń spółki, czy nabywania towarów po cenie preferencyjnej lub przy udzielaniu wysokich rabatów, ponieważ prowadziłoby to do potencjalnego zmniejszenia dochodów spółki i stanowiłoby obejście przepisów regulujących podział zysku oraz zwrot wkładów wniesionych do spółki przez akcjonariuszy określony w art. 344 k.s.h.

Wygaśnięcie uprawnień

Zasadniczo zgodnie z art. 354 § 4 k.s.h. (które ma per analogiam zastosowanie do spółek z o.o.) przyznane uprawnienia osobiste wygasają z dniem, w którym uprawniony przestaje być akcjonariuszem w spółce.

Podsumowując należy podkreślić, że przyznanie uprawnień osobistych stwarza wiele możliwości w zakresie podziału kompetencji i odpowiedzialności w każdej spółce oraz pozwala zracjonalizować sposób zarządzania w niej.