23 sierpnia zaczną obowiązywać uchwalone przez Sejm 12 lipca 2013 r. nowe przepisy wprowadzające do kodeksu pracy możliwość wydłużenia okresów rozliczeniowych nawet do 12 miesięcy. By zapewnić pracownikom skuteczną ochronę przed nadużyciami, w dodanym do kodeksu art. 129 ust. 4 został przewidziany obowiązek ustanawiania przez pracodawców miesięcznych grafików czasu pracy zatrudnionych.

Będą kary

– Problem w tym, że przepisy przewidywały dotychczas dość ogólny obowiązek ustanawiania tzw. rozkładów pracy i w razie kontroli inspekcji pracodawca mógł się tłumaczyć, że zostały one określone w regulaminie wewnętrznym firmy. Nie miał więc obowiązku przygotowywania szczegółowych grafików – mówi Witold Polkowski, ekspert Pracodawców RP. – Po zmianach przepisy nie będą pozostawiały już wątpliwości, że pracownicy zatrudnieni na zmiany czy z dniówkami powyżej ośmiu godzin będą musieli mieć przygotowane szczegółowe grafiki ich pracy na co najmniej miesiąc – dodaje.

Zmiany staną się również niezbędne w firmach stosujących już teraz tygodniowe grafiki. – Do tego pracodawca będzie musiał dostarczyć je pracownikom z potwierdzeniem, że się z nim zapoznali na siedem dni przed rozpoczęciem okresu objętego nowym rozkładem – dodaje Polkowski.

Także z informacji Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wynika, że nowelizacja rozwieje wątpliwości, jakie budziły dotychczas obowiązujące przepisy.

Jest również oczywiste, że kadrowa czy prezes odpowiedzialny za sprawy pracownicze, którzy naruszą nowe przepisy, mogą spodziewać się grzywny od 1000 zł do 30 tys. zł (zgodnie z art. 281 pkt 5 kodeksu pracy).

Problem ze zmianą

W praktyce nawet jeśli pracodawcy zdążą się dostosować do nowych przepisów, będą one sprawiały im wiele problemów. Chodzi o sytuację, gdy w trakcie okresu objętego rozkładem zajdzie potrzeba zmiany grafików dla części pracowników. Nowe przepisy milczą, co w takich okolicznościach robić.

Z informacji uzyskanej z resortu pracy wynika, że tylko obiektywne przyczyny, np. choroba jednego z pracowników czy konieczność zastąpienia osoby przebywającej na urlopie na żądanie będą usprawiedliwiały zmianę rozkładów w czasie ich obowiązywania. Resort odsyła do przepisów wewnętrznych każdej firmy, które mogłyby przewidywać katalog sytuacji, w których dopuszczalna byłaby zmiana grafików. Jednocześnie ministerstwo zaznacza, że zmiany w grafikach nie mogą prowadzić do obchodzenia art. 129 § 3 i 4 k.p.

Wskazywałoby to, zgodnie z art. 129 § 3 k.p., że te zmiany też trzeba będzie przekazać pracownikom na siedem dni przed ich wejściem w życie. W razie nagłej nieobecności niezbędnego pracownika będzie to oznaczało duże utrudnienie w zapewnieniu ciągłości pracy na jego stanowisku.

Pojawiają się jednak odmienne głosy na ten temat.

– Jeśli chodzi o zmiany harmonogramu pracy, aktualny jest pogląd wynikający m.in. z art. 151³k.p., że szczególne potrzeby pracodawcy uzasadniają natychmiastowe korekty – mówi Piotr Wojciechowski, ekspert prawa pracy, który współpracuje z Kancelarią Adwokacko-Radcowską „Gujski Zdebiak". – Pod warunkiem, że pracodawca, np. w regulaminie pracy ustanowi katalog okoliczności umożliwiających pilną zmianę grafików. Co ważne, te okoliczności mogą dotyczyć zarówno pracowników, np. choroby, jak i pracodawców, gdy np. zdobędzie on nieprzewidziane dodatkowe zamówienia od klienta – podkreśla.

Drogą elektroniczną

Nowinką jest to, że grafiki będzie można wysłać do pracowników np. mailem.

– Zgodnie z art. 60 i 61 kodeksu cywilnego wysłanie grafiku drogą elektroniczną nie będzie wymagało potwierdzenia otrzymania tej wiadomości przez pracownika – dodaje Wojciechowski.

podstawa prawna: ustawa z 12 lipca 2013 r. DzU z 8 sierpnia, poz. 896

Sławomir Paruch, radca prawny partner w kancelarii Raczkowski i Wspólnicy

Rozkłady czasu pracy na nowych zasadach określonych w art. 129 ust. 3 i 4 kodeksu pracy trzeba będzie sporządzać dla wszystkich pracowników. Tylko dla niektórych grup będzie to zbędne ze względu na specyfikę ich pracy lub na to, że te rozkłady zostały już ustalone w innym dokumencie. Nie ma konieczności odrębnego ustalania rozkładów dla pracowników, których godziny pracy zostały już określone w przepisach prawa pracy, w obwieszczeniu pracodawcy albo też w umowie o pracę. Podobnie będzie z zatrudnionymi w zadaniowym oraz tak zwanym ruchomym systemie czasu pracy. Rozkładów nie trzeba będzie również przygotowywać dla pracowników z czasem pracy uzgodnionym indywidualnie na ich wniosek.