Najważniejszy w  biznesie  jest przede wszystkim pomysł – nowy produkt lub usługa, ewentualnie ich kompilacja.  Musi on znaleźć nabywców.

Natomiast, aby produkować lepsze towary lub czynić to taniej, konieczne jest „wynalezienie" czegoś nowego. Gdy już owy wynalazek przedsiębiorca ma w garści, to przede wszystkim musi go chronić.  Jeśli  wynalazek wpadnie w ręce  konkurencji, przewaga nie dość, że znika, to staje się udziałem naszego rywala. Dlatego warto zapoznać się z zasadami patentowania wynalazków określonymi w ustawie z  30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (dalej: ustawa).

Stan techniki

Przede wszystkim trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, co podlega ochronie. W ustawie nie znajdziemy pozytywnej definicji wynalazku. Dowiemy się natomiast, co nim nie jest.  Tak więc konieczne jest odwołanie  się do orzecznictwa >patrz ramka.

Zgodnie z ustawą patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki. Czyli nie wchodzi w zakres tego, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób.

Uwaga!

Za stanowiące część stanu techniki uważa się również informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego pierwszeństwa, nieudostępnione do wiadomości powszechnej, pod warunkiem ich ogłoszenia w sposób określony w ustawie.

Wynalazek posiada poziom wynalazczy, jeżeli nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. Wynalazek jest więc wynalazkiem wtedy, gdy jest czymś odkrywczym. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 30 kwietnia 2008 r. (sygn. VI SA/Wa 89/08) pojęcie znawcy obejmuje osobę, która w dziedzinie, której dotyczył wynalazek, posiada wiedzę i umiejętności co najmniej takie, jakie należą do zasobu wiedzy ogólnie i powszechnie przyjętej, akceptowanej przed datą pierwszeństwa wynalazku.

Zgodnie z ustawą wynalazek nadaje się do przemysłowego stosowania, jeżeli przewiduje on możliwość uzyskiwania wytworu lub wykorzystywania sposobu w rozumieniu technicznym w praktyce.

Procedura zgłoszenia

Aby uzyskać patent, należy zgłosić wynalazek do Urzędu Patentowego. Zgłoszenie zostanie uznane za dokonane, jeżeli obejmuje co najmniej podanie oraz części wyglądające zewnętrznie na opis wynalazku i na zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe. W przypadku braku któregoś z elementów Urząd Patentowy wyznacza postanowieniem, pod rygorem umorzenia postępowania, termin do uzupełnienia zgłoszenia. Uważa się je za dokonane w dniu wpłynięcia do Urzędu Patentowego ostatniego brakującego dokumentu.

Opis wynalazku powinien przedstawiać wynalazek na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten wynalazek urzeczywistnić. W szczególności opis powinien zawierać tytuł odpowiadający przedmiotowi wynalazku, określać dziedzinę techniki, której wynalazek dotyczy, a także znany zgłaszającemu stan techniki oraz przedstawiać w sposób szczegółowy przedmiot rozwiązania, z objaśnieniem figur rysunków (jeżeli zgłoszenie zawiera rysunki). Muszą się w nim też znaleźć przykłady realizacji bądź stosowania wynalazku.

Zastrzeżenia patentowe powinny być w całości poparte opisem wynalazku i określać w sposób zwięzły, lecz jednoznaczny cechy techniczne rozwiązania oraz zakres żądanej ochrony patentowej.

Uwaga!

Każde zastrzeżenie powinno być ujęte jasno, w jednym zdaniu lub równoważniku zdania.

Zgłoszenie wynalazku może obejmować jeden lub więcej wynalazków połączonych z sobą w taki sposób, że stanowią wyraźnie jeden pomysł wynalazczy (jednolitość wynalazku). Kilka wynalazków ujętych w jednym zgłoszeniu spełnia wymóg jednolitości, jeżeli połączenie ich z sobą opiera się na jednej lub wielu wspólnych bądź wzajemnie sobie odpowiadających cechach technicznych spośród tych, które określają zastrzegane wynalazki i decydują o wkładzie wnoszonym przez nie do stanu techniki.

Do zgłoszenia dokonanego w celu uzyskania patentu należy dołączyć również inne niż wymienione wyżej dokumenty i oświadczenia, jeżeli jest to niezbędne do uzasadnienia twierdzeń i żądań zawartych w zgłoszeniu. Wszystkie części zgłoszenia mogą być złożone w jednym egzemplarzu, z wyjątkiem opisu wynalazku, zastrzeżeń patentowych, rysunków oraz skrótu opisu, które powinny być  składane w liczbie i formie uzasadnionej potrzebą postępowania oraz ujednolicenia dokumentacji.

Jaka opłata

Opłata za zgłoszenie wynalazku wynosi 550 zł.  W przypadku ujęcia w zgłoszeniu więcej niż dwóch wynalazków podlega zwiększeniu o 50  proc. To tylko jedna z kilku opłat, które trzeba  uiścić w trakcie procedury patentowej. Ich zestawienie znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z 29 sierpnia 2001 r. w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych.

Rozpatrywanie  wniosku

Gdy wniosek zostanie złożony Urząd Patentowy nada mu numer, stwierdzi datę wpływu i powiadomi o tym wnioskodawcę. Kolejnym etapem jest rozpatrywanie wniosku. W przypadku stwierdzenia, że zgłoszenie dokonane zostało z naruszeniem przepisu o jednolitości wynalazku, wnioskodawca zostanie wezwany do złożenia oddzielnych zgłoszeń. Jeżeli zgłoszenia wydzielone nie wpłyną w wyznaczonym terminie, uważa się, że zgłoszenie pierwotne dotyczy wynalazku określonego na pierwszym miejscu w zastrzeżeniach patentowych, a pozostałe wynalazki zostają przez zgłaszającego wycofane.

O zgłoszeniu wynalazku Urząd Patentowy dokonuje ogłoszenia, niezwłocznie po upływie 18 miesięcy od daty pierwszeństwa do uzyskania patentu. Zgłaszający może w okresie 12 miesięcy od daty pierwszeństwa złożyć wniosek o dokonanie ogłoszenia w terminie wcześniejszym. Procedura ta nie następuje w dwóch przypadkach:

Od dnia ogłoszenia o zgłoszeniu wynalazku osoby trzecie mogą zapoznać się z opisem zgłoszeniowym wynalazku. Osoby te mogą do czasu wydania decyzji w sprawie udzielenia patentu zgłaszać uwagi co do istnienia okoliczności uniemożliwiających jego udzielenie.

Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu patentu, jeżeli zostały spełnione ustawowe warunki do jego uzyskania. Udzielenie patentu stwierdza się przez wydanie dokumentu patentowego. Częścią składową dokumentu patentowego jest opis patentowy obejmujący opis wynalazku, zastrzeżenia patentowe i rysunki. Opis patentowy jest publikowany przez Urząd Patentowy. Udzielone patenty podlegają wpisowi do rejestru patentowego >patrz ramka.

Orzecznictwo

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 13 marca 2008 roku (sygn. akt VI SA/Wa 1404/07), stwierdził, że wynalazek to rozwiązanie jakiegoś problemu przy posłużeniu się zdatnymi do opanowania siłami przyrody dla osiągnięcia przyczynowo przewidywalnego rezultatu leżącego poza sferą intelektualnego oddziaływania człowieka. Z tego samego wyroku dowiadujemy się, że technika jest sferą działalności człowieka, której bazą teoretyczną są stosowane nauki przyrodnicze wymagające weryfikacji eksperymentalnej. Poza sferą techniki pozostają obszary działalności ludzkiej, których bazą teoretyczną są takie nauki jak matematyka, lingwistyka, programowanie wymagające wyłącznie weryfikacji logicznej. Ten sam sąd w wyroku z 15 grudnia 2009 roku (sygn. akt VI SA/Wa 719/09) stwierdza, że wynalazek, w świetle prawa polskiego, musi wiązać się z oddziaływaniem na materię poprzez jej nowe techniczne wykorzystanie, a rezultatem wynalazku musi być wytwór materialny o nowej budowie lub składzie albo nowy sposób technicznego oddziaływania na materię. Sąd podkreślił, że wynalazki mogą być dokonywane we wszystkich dziedzinach techniki, ale jednak ciągle muszą mieć charakter techniczny. Wynalazek to jest rozwiązanie techniczne, które oczywiście jest poprzedzone przez pomysł, ale istotą wynalazku jest przedstawienie precyzyjnego sposobu realizacji tego pomysłu przy pomocy oddziaływania na materię, tak aby znawca mógł go w sposób powtarzalny realizować i otrzymać określony w wynalazku rezultat.

Zdaniem autora

Piotr Rogowiecki dyrektor Biura Polskiego Związku Funduszy Pożyczkowych

Przez kilka ostatnich miesięcy trwała dyskusja nad tym, czy Polska powinna przystępować do Jednolitego Systemy Ochrony Patentowej. Ostatecznie podjęto decyzję, że nasz kraj nie będzie częścią tego systemu. Przeważyły głosy, że wiąże się z  nim zbyt dużo zagrożeń dla polskich przedsiębiorstw, szczególnie tych z sektora MŚP.

Czym jest patent

Patent to prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Polski. Zakres przedmiotowy patentu określają zastrzeżenia patentowe, zawarte w opisie patentowym. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku.

Uwaga!

Patent na wynalazek dotyczący sposobu wytwarzania obejmuje także wytwory uzyskane bezpośrednio tym sposobem.

Właściciel patentu może zakazać osobie trzeciej, niemającej jego zgody, korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy polegający na:

Czytelnicy pytają „Rz" odpowiada

Czego nie da się zarejestrować

Ustawa wskazuje sześć kategorii takich wytworów intelektu:

Co napisać we wniosku

Zgłoszenie powinno zawierać: podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie patentu lub patentu dodatkowego, opis wynalazku ujawniający jego istotę, zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe, skrót opisu oraz rysunki, jeżeli są one niezbędne do zrozumienia wynalazku.

Można dostać w spadku

Patent jest zbywalny i podlega dziedziczeniu. Umowa jego przeniesienia wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej. Przeniesienie patentu staje się skuteczne wobec osób trzecich z chwilą wpisu tego przeniesienia do rejestru patentowego. Natomiast ustanowienie zastawu rejestrowego na patencie jest skuteczne z chwilą wpisu do rejestru zastawów i podlega ujawnieniu w rejestrze patentowym.