Choć obowiązkiem dłużnika jest poddanie się egzekucji komorniczej, to powinien on pamiętać, że nie wszystkie składniki jego majątku podlegają egzekucji. Komornik nie może pozbawiać dłużnika ostatnich środków do życia. Zajęciu nie podlegają przede wszystkim przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, miesięczne zapasy żywności i opału, narzędzia niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem pojazdów mechanicznych.

Kwoty wolne od potrąceń

U dłużnika pobierającego stałą płacę, np. z tytułu zasiadania we władzach spółki, komornik nie może też zająć jej w całości. Kwoty wolne od potrąceń ustalane są na podstawie minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym.

Ważne

Od 1 stycznia 2013 r. minimalne wynagrodzenie za pracę pracowników pełnoetatowych wynosi 1600 zł.

W przypadku potrąceń niealimentacyjnych, zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi i kar pieniężnych wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

- minimalnego wynagrodzenia przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

- 75 proc. wskazanego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,

- 90 proc. tego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych z odpowiedzialności porządkowej.

W razie potrąceń dobrowolnych, dokonywanych na podstawie pisemnej zgody pracownika, wolna od potrąceń jest kwota:

- minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,

- 80 proc. tego wynagrodzenia – przy potrącaniu innych należności.

Jeśli dłużnik nie otrzymuje stałej płacy, bowiem np. prowadzi działalność gospodarczą, to nie podlegają egzekucji pieniądze niezbędne na utrzymanie przez dwa tygodnie.

Poza częścią wynagrodzenia komornik nie może zająć także innych kwot, jak np. sumy wyasygnowanej na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych czy też świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych.

Ograniczenia prawa bankowego

Rozwiązania gwarantujące dłużnikowi minimum egzystencjalne zapewnia także prawo bankowe. Zgodnie z art. 54 tej ustawy – środki pieniężne znajdujące się na rachunkach typu oszczędnościowego są wolne od zajęcia do wysokości trzymiesięcznego przeciętnego wynagrodzenia.

Chodzi tutaj o wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (bez wypłat nagród z zysku), które są ogłaszane przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego. Obecnie wynosi ono 3708,69 zł. Tak więc w razie uzyskania sądowego lub administracyjnego tytułu egzekucyjnego przez wierzyciela chroniona przed zajęciem komorniczym jest kwota 11 126,07 zł.

Tego rodzaju ograniczenia dotyczą wyłącznie środków zgromadzonych na rachunkach oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz terminowych lokatach oszczędnościowych. Komornik może więc zajmować pieniądze zgromadzone na rachunkach rozliczeniowych, rachunkach lokat terminowych czy rachunkach powierniczych. Co ważne, ograniczenia te dotyczą wyłącznie osób fizycznych, a więc np. osób prowadzących działalność gospodarczą.

Zwolnienie nie obejmuje natomiast osób prawnych – np. spółek z o.o., spółdzielni czy fundacji. Poza tym limit dotyczy wyłącznie jednej osoby, niezależnie od liczby podpisanych przez nią umów o prowadzenie rachunków bankowych. W przypadku rachunku typu oszczędnościowego prowadzonego dla kilku osób fizycznych zgromadzone na nim pieniądze są wolne od zajęcia do wysokości jednego limitu, niezależnie od liczby współposiadaczy takiego rachunku.

Podstawa prawna

Ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (DzU nr 43, poz. 296 ze zm.)

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tj. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (DzU z 2012 r., poz. 1376 ze zm.)