- Komornik skarbowy dokonał zajęcia rachunku bankowego zobowiązanego. Po dokonaniu zajęcia dług został spłacony nie przez samego dłużnika, lecz przez osobę trzecią. Organ egzekucyjny za swoją czynność naliczył opłatę egzekucyjną. Dłużnik uważa, że zastosowanie środka egzekucyjnego w postaci zajęcia rachunku bankowego i natychmiastowa zapłata zaległości nie wypełnia treści art. 64 par. 1 pkt 4 i par. 9 pkt 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, bowiem nie ziścił się warunek zajęcia wierzytelności, a zatem czynność ta nie może być podstawą dochodzenia opłat egzekucyjnych. Kto ma rację?

Egzekucja administracyjna jest prowadzona w oparciu o przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Według art. 26 § 4 i 5 tej ustawy, jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, przystępuje z urzędu do egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego przez siebie wystawionego.

Wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą:

- doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub

- doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.

Zgodnie z art. 80 § 1 ustawy organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego przez przesłanie do banku zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego do wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami egzekucyjnymi.

Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego jest dokonywane z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zajęciu. Jednocześnie z przesłaniem zawiadomienia organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego o zajęciu jego wierzytelności doręczając mu odpis tytułu wykonawczego i odpis zawiadomienia skierowanego do banku o zakazie wypłaty zajętej kwoty z rachunku bankowego bez zgody organu.

Zajęcie rachunku będzie skuteczne również, gdy rachunek prowadzony jest dla kilku osób, z których tylko jedna jest zobowiązana do zapłaty.

Jednym ze środków egzekucyjnych jest egzekucja z rachunku bankowego. Zastosowanie środka egzekucyjnego z rachunku bankowego dokonywane jest przez zajęcie wierzytelności z tego rachunku.

Przez zajęcie egzekucyjne należy rozumieć czynność organu egzekucyjnego, w wyniku której nabywa on prawo do rozporządzania składnikiem majątkowym zobowiązanego w zakresie niezbędnym do wykonania obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Już samo zajęcie powoduje utratę możliwości dysponowania przez posiadacza rachunku, zgodnie z jego wolą, środkami, które wpłyną na ten rachunek.

Doręczenie bankowi zawiadomienia o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego wywołuje skutki zajęcia, a zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego jest dokonane z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zajęciu, zaś bezpośrednim skutkiem zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego jest zakaz dokonywania wypłat z tego rachunku bez zgody organu egzekucyjnego i bezzwłoczne wpłacenie zajętej kwoty do organu egzekucyjnego. W konsekwencji więc zajęcie rachunku bankowego stanowi czynność egzekucyjną zmierzającą do zaspokojenia wierzyciela.

Stanowisko to potwierdza wyrok WSA w Krakowie z dnia 08 września 2010 roku ISA/Kr 1128/09 oraz NSA w wyroku z dnia 13 czerwca 2012 r. II FSK 491/11.

Jeśli bank prowadzi egzekucję z rachunku zajęciu podlega jedynie kwota, która wystarczy na pokrycie długu wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucyjnymi. Jeżeli dłużnik posiada na swoim koncie więcej pieniędzy niż wynosi kwota zajętej wierzytelności, to bank nie może odmówić posiadaczowi konta wypłaty środków pieniężnych.

Potwierdziła to Komisja Nadzoru Finansowego w piśmie z 23 września 2011 r., nr DPP/024/702/2/11/MHG. Według Komisji niedopuszczalna jest praktyka banków polegająca na ograniczeniu przez bank dostępu do środków pieniężnych niepodlegających zajęciu.

Brak możliwości wypłaty środków pieniężnych posiadacza rachunku za pośrednictwem kart płatniczych lub debetowych oraz udostępnianie środków wyłącznie w kasie transakcyjnej banku może wynikać jedynie z przyczyn technicznych bądź w przypadku kart kredytowych lub debetowych do rachunku bankowego z przyznanym limitem zadłużenia - z regulacji wewnętrznych banku.

W myśl art. 64 § 1 ustawy egzekucyjnej organ egzekucyjny w egzekucji należności pieniężnych pobiera za dokonane czynności egzekucyjne opłaty w różnej wysokości. Obowiązek uiszczenia opłat za zajęcie wierzytelności pieniężnych powstaje z chwilą zawiadomienia zobowiązanego o zajęciu – art.64 § 9 pkt 3.

A więc skoro zastosowanie środka egzekucyjnego z rachunku bankowego następuje poprzez zajęcie wierzytelności to organ egzekucyjny słusznie pobrał od dłużnika opłatę egzekucyjną.

Fakt zapłaty należności przez zobowiązanego lub przez osobę trzecią zaraz po zajęciu konta nie uwalnia dłużnika od zapłaty kosztów egzekucyjnych, bowiem jeszcze przed zapłatą należności dokonano czynności egzekucyjnej w postaci zajęcia rachunku, a więc zajęcia wierzytelności. Nawet jeśli należność zostałaby zapłacona przed doręczeniem tytułu wykonawczego przez pocztę to również nie zwalnia to dłużnika z zapłaty kosztów egzekucyjnych.

Stanowisko to potwierdza wyrok WSA w Warszawie z 26 listopada 2010 roku IIISA/Wa995/10.