Świat operacji finansowych i pomnażania kapitału jest kuszącą perspektywą dla wielu ludzi. Trzeba przyznać, że nawet w czasach kryzysu osoby obdarzone odpowiednimi kwalifikacjami i talentami mogą odnosić sukcesy zawodowe w branży finansowej.
Wynika to z tego, że operacje finansowe muszą być prowadzone zawsze, niezależnie od koniunktury. Dlatego warto zastanowić się nad rozpoczęciem kariery jako doradca inwestycyjny. Jak nim zostać – podpowie ustawa z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (dalej: ustawa).
Jakie zadania do wykonania
Doradca inwestycyjny zajmuje się wykonywaniem osobiście czynności w organach zarządzających lub nadzorczych firmy inwestycyjnej bądź ich nadzorowaniem. Chodzi tu o: czynności stanowiące działalność maklerską, czynności związane z rynkiem finansowym i zarazem niestanowiące działalności maklerskiej oraz inne czynności związane z obsługą klientów lub dostępem do rachunków prowadzonych dla klientów.
Te wszystkie działania są wykonywane w ramach pozostawania w stosunku pracy, zlecenia lub, jak stanowi ustawa, w innym stosunku prawnym o podobnym charakterze z firmą inwestycyjną.
Przez wykonywanie zawodu doradcy rozumie się również prowadzenie spraw spółki przez komplementariusza lub wspólnika w spółce osobowej będącej domem maklerskim. Ponadto doradca może pozostawać w stosunku pracy, zlecenia lub w innym stosunku prawnym o podobnym charakterze z bankiem powierniczym przy wykonywaniu lub nadzorowaniu wykonywania czynności prowadzenia rachunków papierów wartościowych lub rachunków zbiorczych.
Kolejną rolą doradcy jest pozostawanie w stosunku pracy, zlecenia lub w innym stosunku prawnym o podobnym charakterze z podmiotem, który jest obowiązany do zatrudniania doradców na podstawie przepisów prawa przy wykonywaniu lub nadzorowaniu wykonywania czynności określonych w danych przepisach.
Doradca może pozostawać w stosunku pracy, zlecenia lub w innym stosunku prawnym o podobnym charakterze z firmą inwestycyjną
W rozumieniu ustawy, firma inwestycyjna to dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczna firma inwestycyjna prowadzącą działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także zagraniczna osoba prawna z siedzibą na terytorium państwa należącego do OECD lub WTO, prowadząca na terytorium Polski działalność maklerską.
Firmy inwestycyjne mogą w drodze umowy zawartej w formie pisemnej powierzyć osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej wykonywanie stałe lub okresowe w imieniu i na rachunek firmy inwestycyjnej czynności pośrednictwa w zakresie działalności prowadzonej przez tę firmę inwestycyjną.
Doradcy inwestycyjni zajmują się wykonywaniem czynności związanych z zawieraniem umów o świadczenie usług przez firmę inwestycyjną lub umożliwiają ich realizację. W szczególności wykonują czynności polegające na doradzaniu klientowi lub potencjalnemu klientowi w zakresie instrumentów finansowych lub usług danej firmy inwestycyjnej, przyjmowaniu zleceń oraz odbieraniu innych oświadczeń woli dla firmy inwestycyjnej.
Doradca inwestycyjny, wykonując swój zawód, jest zobowiązany działać zgodnie z przepisami prawa i zasadami uczciwego obrotu oraz mieć na względzie słuszne interesy klientów.
Z orzecznictwa
Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 8 czerwca 2010 r. (VI SA/Wa 64/10):
„Zarządzanie portfelami klientów powinno być dokonywane zgodnie z umową zawartą z klientem, gdyż to klient, podpisując umowę, decyduje się na określoną strategię inwestycyjną.
Zatem zarządzanie portfelem klienta powinno być dokonywane w ramach limitu zaakceptowanej przez niego strategii inwestycyjnej. Przekroczenie limitów strategii inwestycyjnej stanowi naruszenie interesów klienta a także zasad uczciwego obrotu."
Orzecznictwo zdefiniowało zatem, przynajmniej w wąskim zakresie zakres zasady uczciwego obrotu. Warto mieć ten wyrok w pamięci zastanawiając się nad wybraniem kariery doradcy.
Pamiętaj – tytuł zawodowy „doradca inwestycyjny" podlega ochronie prawnej.
Kto ma szanse
Prawo wykonywania zawodu doradcy przysługuje osobom, które są wpisane na listę maklerów lub doradców inwestycyjnych prowadzoną przez KNF. Aby uzyskać wpis trzeba spełniać łącznie kilka warunków. Chodzi tu o: posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych, prawa do korzystania z pełni praw publicznych, złożenie z wynikiem pozytywnym egzaminu.
Doradcą nie zostanie osoba, która była uznana prawomocnym orzeczeniem za winnego przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwa określone w art. 305, 307 lub 308 ustawy - Prawo własności przemysłowej lub za przestępstwa określone w ustawie, którą omawiamy.
Uwaga!
W przypadku osoby nieposiadającej polskiego obywatelstwa do stwierdzenia pełni praw publicznych właściwe są przepisy prawa państwa, którego obywatelstwo posiada dana osoba.
Co trzeba zaliczyć
Egzamin ma na celu weryfikację wiedzy kandydata pod kątem jego kompetencji do wypełniania zadań, jakie przed nim staną. W toku egzaminu dokonuje się sprawdzenia teoretycznego przygotowania kandydatów z szeregu dziedzin. Jako przykłady można podać: prawo gospodarcze, zasady rachunkowości, strategie inwestycyjne, etykę zawodowa.
Zakres egzaminu dla doradców jest szerszy niż w przypadku maklerów. Sprawdzian tych drugich nie obejmuje: ekonomii, statystyki, finansów publicznych, finansów przedsiębiorstw oraz zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych.
Komisja poda
Warto pamiętać, że ustalony przez komisję egzaminacyjną zakres tematyczny egzaminu, w terminie co najmniej 90 dni przed wyznaczonym terminem egzaminu lub sprawdzianu, podawany jest do wiadomości publicznej przez publikację w Dzienniku Urzędowym Komisji Nadzoru Finansowego oraz przez poinformowanie na stronie internetowej Komisji.
Komisja egzaminacyjna składa się z 6 członków powoływanych i odwoływanych przez przewodniczącego Komisji. Przewodniczący Komisji powołuje przewodniczącego komisji egzaminacyjnej spośród jej członków oraz, na wniosek przewodniczącego komisji egzaminacyjnej, zastępcę przewodniczącego komisji egzaminacyjnej i sekretarza komisji egzaminacyjnej.
Więcej szczegółów dotyczących egzaminu znajdziemy w rozporządzeniu ministra finansów z 27 października 2009 r. w sprawie egzaminów na maklera papierów wartościowych, doradcę inwestycyjnego i agenta firmy inwestycyjnej oraz sprawdzianu umiejętności.
Próba zaliczenia egzaminu jest dosyć kosztowna.
Ile to kosztuje
Za każdy z trzech etapów egzaminu na doradcę inwestycyjnego zapłacimy bowiem 500 zł. Kandydat na doradcę inwestycyjnego, który z ważnych, nagłych przyczyn losowych nie może przystąpić w oznaczonym terminie do egzaminu może wystąpić z wnioskiem do przewodniczącego KNF o:
- zaliczenie wniesionej opłaty na poczet egzaminu lub sprawdzianu umiejętności wyznaczonego w innym terminie;
- zwrot wniesionej opłaty.
Realizacja wniosku wniesionego w terminie co najmniej na 7 dni przed datą egzaminu – odbywa się bez potrąceń kosztów manipulacyjnych. Jeśli chodzi o wniosek złożony w terminie krótszym niż 7 dni przed datą egzaminu lub sprawdzianu umiejętności – odbywa się z potrąceniem równowartości 50 proc. wniesionej opłaty tytułem kosztów manipulacyjnych.
O zachowaniu terminów, o których mowa, decyduje data nadania wniosku w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego lub data złożenia wniosku do KNF. Te zasady odnoszą się do każdego etapu egzaminu. Trzeba jednak pamiętać, że kandydatowi, którego wniosek o przesunięcie terminu danego etapu egzaminu na doradcę inwestycyjnego został już raz uwzględniony, nie przysługuje prawo do ponownego zaliczenia wniesionej opłaty na poczet danego etapu egzaminu na doradcę inwestycyjnego w innym terminie ani jej zwrot.
Egzamin składa się z trzech etapów: testu egzaminacyjnego, pierwszego egzaminu pisemnego i drugiego egzaminu pisemnego. O terminie, miejscu i godzinie pierwszego, drugiego i trzeciego etapu egzaminu na doradcę KNF zawiadamia kandydatów mających prawo przystąpienia do danego etapu nie później niż 14 dni przed rozpoczęciem pierwszego etapu egzaminu na doradcę oraz nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem drugiego i trzeciego etapu egzaminu.
Jakie kalkulatory
Obowiązują następujące zasady przeprowadzania egzaminu na doradcę:
- poszczególne etapy egzaminu na doradcę przeprowadza się w wydzielonej sali w warunkach umożliwiających zdającym samodzielność pracy, a komisji egzaminacyjnej czuwanie nad zgodnym z regulaminem przebiegiem egzaminu,
- wejście do sali egzaminacyjnej odbywa się za okazaniem dokumentu potwierdzającego tożsamość i zawierającego zdjęcie kandydata,
- uczestnik egzaminu potwierdza własnoręcznym podpisem oznaczenie kodowe nadane mu przez komisję egzaminacyjną dla doradców,
- uczestnicy egzaminu nie mogą wnosić do sali egzaminacyjnej toreb podróżnych, neseserów, okryć wierzchnich lub innych niedozwolonych przez komisję egzaminacyjną dla doradców przedmiotów,
- rodzaje kalkulatorów, z których można korzystać na egzaminie, określa komisja egzaminacyjna dla doradców w komunikacie.
Przewodniczący komisji egzaminacyjnej dla doradców może wykluczyć z egzaminu osoby przebywające w sali egzaminacyjnej w czasie oczekiwania na rozpoczęcie danego etapu egzaminu lub podczas jego trwania, które korzystały z cudzej pomocy, posługiwały się niedozwolonymi przez komisję materiałami pomocniczymi, pomagały innym uczestnikom egzaminu lub w inny sposób zakłócały przebieg egzaminu.
Szczegółowe informacje co do sposobu oceniania na poszczególnych etapach egzaminu znajdują się w przywołanym wyżej rozporządzeniu. Wpisu na listę doradców dokonuje KNF na wniosek zainteresowanego, złożony w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia egzaminu z wynikiem pozytywnym.
Kiedy można stracić uprawnienia
KNF może skreślić doradcę z listy albo zawiesić jego uprawnienia do wykonywania zawodu na okres od 3 miesięcy do 2 lat na skutek naruszenia w związku z wykonywaniem zawodu:
- przepisów prawa lub regulaminów i innych przepisów wewnętrznych, do których przestrzegania makler lub doradca jest zobowiązany w związku z wykonywaniem zawodu,
- zasad uczciwego obrotu lub
- interesów klientów.
Skreślenie z listy doradców następuje obligatoryjnie na wniosek osoby wpisanej na listę, w razie całkowitego albo częściowego ubezwłasnowolnienia, na skutek uznania prawomocnym orzeczeniem za winnego przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwa określone w art. 305, 307 lub 308 ustawy – Prawo własności przemysłowej, a także na skutek śmierci osoby wpisanej na listę.
Piotr Rogowiecki ekspert Pracodawcy RP
Komentuje Piotr Rogowiecki, ekspert Pracodawcy RP
Doradca inwestycyjny to typowy przykład zawodu regulowanego.
Ustawodawca doszedł do wniosku, że należy stworzyć przepisy, które mają gwarantować, że ich realizacja zapewni bezpieczeństwo klientom obsługiwanym przez doradców. W takiej sytuacji zawsze pojawia się pytanie: czy jest to konieczne?
Czy rynek nie powinien sam regulować danej branży i eliminować słabszych przedstawicieli zawodu. Można przytaczać wiele argumentów zarówno za, jak i przeciw, a spór i tak pozostanie nierozstrzygnięty.
