- Od kilku miesięcy pracował dla nas zleceniobiorca, który zmarł 19 września. Otrzymywał wynagrodzenie w miesięcznej stawce kwotowej. Nie zdążył pobrać pieniędzy za ten miesiąc – otrzymałby je pod koniec września. Czy te pieniądze możemy wypłacić jego żonie? Czy mamy od nich pobrać składki na ZUS i zaliczkę na podatek? – pyta czytelniczka.

Na razie nikomu nie można wypłacić pensji, na którą zapracował zleceniobiorca przed śmiercią. Nie należy też od niej naliczać ani pobierać żadnych publicznych danin.

Śmierć osoby, która przyjęła zlecenie do wykonania, powoduje wygaśnięcie zawartej z nią umowy, chyba że inne postanowienia wynikają z treści kontraktu. Tak stanowi art. 748 kodeksu cywilnego. Wygaśnięcie umowy-zlecenie to również ustanie tytułu do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. W związku z tym zleceniodawca powinien zacząć od wyrejestrowania zmarłego zleceniobiorcy z ubezpieczeń z dniem jego śmierci, odpowiednio wypełniając druk ZUS ZWUA.

Od wynagrodzenia, którego nie zdążył pobrać zmarły, zleceniodawca nie powinien naliczać ani zaliczki na podatek ani składek na ZUS. Podstawą ich wymiaru jest bowiem przychód osiągnięty ze zlecenia w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm.).

Brak wypłaty

Przychodem tym są otrzymane lub postawione do dyspozycji zleceniobiorcy pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Skoro zleceniobiorca z powodu śmierci nie pobrał pieniędzy, to nie uzyskał przychodu. Stąd nie ma podstaw do jego uwzględnienia w naliczaniu opłat na rzecz urzędu skarbowego i ZUS.

Za miesiąc, w którym ta osoba była objęta ubezpieczeniami, ale nie otrzymała żadnego przychodu, płatnik musi przekazać do ZUS raport RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 xx. Wykazuje w nim jednak zerową podstawę wymiaru składek i zerowe kwoty opłat.

Niewypłacone zmarłemu zleceniobiorcy pieniądze wchodzą jako prawa majątkowe do spadku (art. 922 k.c.).

Część spadku

Spadkobierca nabywa prawa do spadku z chwilą śmierci spadkodawcy, jednak względem osoby trzeciej – tutaj zleceniodawcy – musi je udowodnić prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia (art. 1027 k.c.). Na tej podstawie, zgodnie z art. 1025 k.c., domniemywa się, że jest ona spadkobiercą. Do czasu przedstawienia takiego dokumentu zleceniodawca nie powinien wypłacać należności wchodzących do masy spadkowej.

Od wypłat na rzecz spadkobierców zleceniodawca też nie pobiera zaliczki na podatek. W tym zakresie stosuje się bowiem ustawę z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.). Jak wskazuje jej art. 5, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Zatem to spadkobiercy muszą pamiętać o rozliczeniu i zapłacie podatku.