PCC: zagraniczna spółka kapitałowa pominięta w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych

Może się to przełożyć na opodatkowanie czynności, które nie powinny podlegać PCC.

Definicja z dyrektywy

Zgodnie z art. 1a pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) przez spółkę kapitałową należy rozumieć spółkę: z o.o., akcyjną lub europejską.

Tymczasem art. 2 dyrektywy 2008/7/WE z 12 lutego 2008 r. dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału mówi, że przez spółkę kapitałową należy rozumieć:

- każdą ze spółek funkcjonujących w krajach UE, wymienionych w załączniku do dyrektywy (w tym polską spółkę z o.o. oraz spółkę akcyjną),

- każdą spółkę, przedsiębiorstwo, stowarzyszenie lub osobę prawną, których udziały w kapitale lub majątku mogą być przedmiotem transakcji na giełdzie,

- każdą spółkę, przedsiębiorstwo, stowarzyszenie lub osobę prawną prowadzące działalność skierowaną na zysk, których członkowie mają prawo zbytu swoich udziałów stronom trzecim bez uprzedniego upoważnienia oraz odpowiadają za długi spółki, przedsiębiorstwa lub osoby prawnej tylko do wysokości swoich udziałów,

- wszelkie inne spółki, przedsiębiorstwa, stowarzyszenia lub osoby prawne prowadzące działalność skierowaną na zysk (państwa członkowskie mogą zrezygnować z uznawania tych podmiotów za spółki kapitałowe).

Ograniczenie w polskich przepisach

Polska ustawa o PCC ogranicza więc pojęcie spółki kapitałowej wyłącznie do spółek wyraźnie wskazanych w kodeksie spółek handlowych jako kapitałowe oraz spółki europejskiej, wykluczając z zakresu tego pojęcia zagraniczne spółki kapitałowe.

W praktyce takie ograniczenie w większości przypadków nie będzie miało żadnego znaczenia, ponieważ czynności dotyczące spółek zagranicznych zazwyczaj i tak nie będą podlegały PCC w Polsce. Tytułem przykładu wskazać tu można chociażby różnego rodzaju czynności restrukturyzacyjne prowadzone w spółkach zagranicznych.

Jednak coraz częściej mamy do czynienia również z transakcjami, które na pierwszy rzut oka będą podlegać PCC w Polsce, choć w świetle przepisów unijnych powinny być wyłączone z opodatkowania.

Wymiana udziałów

W świetle obowiązującej definicji spółki kapitałowej wątpliwości może przykładowo budzić operacja wymiany udziałów, której przedmiotem będą udziały zagranicznej spółki kapitałowej.

Jeżeli bowiem wnosimy aportem do polskiej spółki kapitałowej A udziały (akcje) dające większość w zagranicznej spółce kapitałowej B w zamian za udziały (akcje) spółki A, to w świetle obowiązujących przepisów ustawy o PCC transakcja taka będzie zmianą umowy spółki A. Dojdzie bowiem do podwyższenia kapitału zakładowego tej spółki (art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy o PCC).

Jednak PCC nie podlegają umowy spółki i ich zmiany związane z wniesieniem do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje, udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów albo kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów (art. 2 pkt 6 lit. c ustawy o PCC). Taka operacja wymiany udziałów nie podlega więc PCC, pod warunkiem wszakże, że jej przedmiotem będą udziały lub akcje spółki kapitałowej w rozumieniu ustawy o PCC.

Ponieważ jednak przedmiotem opisanej operacji będą udziały spółki zagranicznej, a więc spółki niezdefiniowanej w ustawie o PCC jako spółka kapitałowa, spółka A powinna teoretycznie zapłacić 0,5 proc. PCC od kwoty podwyższenia kapitału zakładowego.

Podobne konsekwencje wywołałoby wniesienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części przez zagraniczną spółkę kapitałową do polskiej spółki kapitałowej. Literalne brzmienie polskich przepisów nie przewiduje wyłączenia takiej transakcji z PCC, choć w świetle przepisów unijnych jest ona wyłączona.

Niezgodność z prawem unijnym

Obciążenie PCC takich operacji sprzeciwia się więc celowi dyrektywy, jakim jest uwolnienie operacji restrukturyzacyjnych od ciężaru podatku kapitałowego.

Dlatego wydaje się, że przepis ustawy o PCC definiujący spółkę kapitałową jest niezgodny z odpowiadającym mu przepisem dyrektywy w zakresie, w jakim ogranicza to pojęcie wyłącznie do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnej oraz europejskiej. Pojęcie to powinno bowiem obejmować wszystkie rodzaje spółek wymienionych w dyrektywie.

Na zasadność tego poglądu wskazuje interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 30 sierpnia 2011 r. (IPPB2/436-241/11-2/AF). Niemniej kwestia ta jest dyskusyjna i nie była dotąd szeroko komentowana w doktrynie oraz w orzecznictwie.  -

Autor jest menedżerem w Departamencie Doradztwa Podatkowego ECA Auxilium