Czas pracy pracowników niepełnosprawnych: krótsza dniówka nie jest dana raz na zawsze

W zależności od stopnia niepełnosprawności oraz spełnienia dodatkowych warunków wskazanych w ustawie z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm., dalej ustawa o rehabilitacji) normę czasu pracy niepełnosprawnych podwładnych można skrócić.

Jakie różnice

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Natomiast norma czasu pracy osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w związku z nowelizacją ustawy o rehabilitacji od 1 stycznia tego roku nie może przekraczać siedmiu godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo jedynie na podstawie zaświadczenia o celowości stosowania skróconej dniówki.

Wystawia je lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne pracowników lub gdy go nie ma – lekarz sprawujący opiekę nad tą niepełnosprawną osobą (art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji).

Ponadto, zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy o rehabilitacji, niepełnosprawnego pracownika nie wolno zatrudniać w porze nocnej i godzinach nadliczbowych. U niepełnosprawnych skrócone normy będą tymi, których przekroczenie spowoduje nadgodziny.

Pensja bez uszczupleń

Skrócone normy nie mogą wpływać na wysokość wynagrodzenia za pracę. Odnosi się to zarówno do tego wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości, jak i według stawek godzinowych.

Przesądza o tym art. 18 ustawy o rehabilitacji. Ponadto godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy przy przejściu na skrócone normy, podwyższa się w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.

Ustalenie w umowie o pracę zawartej z pracownikiem niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym ośmiogodzinnego dnia pracy zamiast zgodnego z prawem siedmiogodzinnego oznacza, że za każdą przepracowaną ósmą godzinę ma on prawo do wynagrodzenia w wysokości 1/7 dziennego wynagrodzenia wynikającego z umowy i do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 6 lipca 2005 r. (III PK 51/05).

Przykład

Firma zatrudnia dwóch niepełnosprawnych.

Jeden z nich ma lekki stopień niepełnosprawności, a drugi znaczny stopień wymagający zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji stosowania skróconej normy czasu pracy na podstawie zaświadczenia lekarza.

Jeśli wykonują taką samą pracę, to ich wynagrodzenie miesięczne należy ustalić w równej wysokości.

Kiedy dłużej

Przepisy przewidują wyjątek, zgodnie z którym skróconych norm pracy z art. 15 ustawy o rehabilitacji nie stosuje się:

• do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz

• gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę (art. 16 ustawy o rehabilitacji).

Oznacza to, że jeżeli niepełnosprawny (bez względu na posiadany stopień niepełnosprawności) jest zatrudniony przy pilnowaniu lub gdy lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne załogi lub w razie jego braku ten sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną, na jej pisemny wniosek, wyrazi na to zgodę, to do niej należy stosować kodeksowe przepisy o czasie pracy, a nie te z ustawy o rehabilitacji.

W tej sytuacji czas pracy takiej osoby nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym czterech miesięcy. Stosujemy więc normy czasu pracy przeciętne. Możliwy zatem jest rozkład czasu pracy w ten sposób, że będzie uwzględniał w niektórych dniach lub tygodniach wykonywanie zadań w wyższych normach.

Natomiast niepełnosprawni, którzy nie spełniają warunków z art. 16 ustawy o rehabilitacji, nie mogą pracować w przeciętnych normach czasu pracy. Do nich odnosi się art. 15 ustawy o rehabilitacji.

Do osób z niepełnosprawnością wskazanych w art. 16 ustawy o rehabilitacji mają zastosowanie także przepisy o pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Natomiast tym ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie przysługuje wtedy prawo do skróconej normy (siedem godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo).

Przykład

Pracownik z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności uzyskał pod koniec 2011 r. zgodę lekarza na to, aby pracować w nadgodzinach i porze nocnej i nie stosować wobec niego skróconej normy czasu pracy z art. 15. Tym samym do tego zatrudnionego odnosi się art. 16 ustawy o rehabilitacji, który wyłącza użycie jej art. 15. Nie pracuje on w skróconym czasie pracy.

Jednak zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji od 1 stycznia 2012 r. może wnioskować do pracodawcy o skierowanie go na profilaktyczne badania lekarskie, aby uzyskać zaświadczenie o celowości stosowania wobec niego skróconej normy czasu pracy, gdyby np. pogorszył się jego stan zdrowia.

Ile zajęć maksymalnie w kodeksie

Co do zasady zgodnie z art. 129 kodeksu pracy czas pracy każdego pracownika nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż cztery miesiące.

Ponadto każdy zatrudniony podlega rygorom związanym z kodeksowymi systemami czasu pracy, pracą w nadgodzinach, nocą oraz w niedziele i święta. Art. 151

7

§ 1 k.p. definiuje porę nocną, która obejmuje wybrane osiem godzin między 21 a 7.

Natomiast art. 151 § 1 k.p. określa, że pracą w godzinach nadliczbowych jest ta wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu, a także ponad dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego go systemu i rozkładu.

Autor jest doradcą prawnym Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych

Czytaj również: