21 marca 2011 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu pracy z 5 stycznia 2011 r. (DzU nr 36, poz. 181). Według uzasadnienia do projektu ustawy jej celem miało być uproszczenie zasad wydawania świadectw pracy.
W praktyce wątpliwości wywołują nie tylko zmodyfikowane regulacje, ale również postanowienia przejściowe.
Niezrozumiała nowelizacja
Niektórym pracodawcom przysporzyło to papierkowej roboty. Wpływa na to dodany w art. 97 § 1
2
. Zgodnie z nim „świadectwo pracy wydaje się w dniu upływu terminu, o którym mowa w § 1
1
. Jeżeli jednak rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o pracę nawiązanej przed upływem 24 miesięcy przypada po upływie tego terminu, świadectwo pracy wydaje się w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy o pracę”.
Wcześniejszy art. 97 § 1
1
k.p. przewidywał, że jeżeli szef po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy o pracę z pracownikiem nawiązywał kolejny angaż bezpośrednio po tym poprzednim, to musiał wydać pracownikowi świadectwo pracy tylko na jego żądanie.
Obecne art. 97 § 1
1
i § 1
2
k.p. pozbawiają pracodawcę możliwości „wstrzymania się” z wydaniem dokumentu do zakończenia stosunku pracy, jeżeli umowa terminowa rozwiązuje się lub wygasa po upływie 24 miesięcy, poczynając od dnia zawarcia pierwszej umowy z tym pracownikiem, choćby bezpośrednio po niej zatrudniał go nadal.
Przykład
1 kwietnia 2011 r. pracodawca zawarł z pracownikiem umowę o pracę na okres próbny do 30 czerwca 2011 r.
1 lipca 2011 r. strony zawarły angaż na czas określony do 30 czerwca 2012 r. Następnie związały się kolejną umową trzyletnią do 30 czerwca 2015 r. Po upływie tego okresu pracodawca i pracownik zawarli 1 lipca 2015 r. angaż bezterminowy.
Stosownie do brzmienia art. 97 § 1
1
k.p. sprzed 21 marca 2011 r. pracodawca nie musiał w takim wypadku wydawać świadectwa za zakończone okresy zatrudnienia na podstawie umów na okres próbny i czas określony, jeżeli pracownik nie zgłosił takiego żądania. Po ustaniu stosunku pracy wydawał jedno świadectwo za cały okres zatrudnienia po rozwiązaniu lub wygaśnięciu angaży.
Zgodnie z nowymi przepisami w tej samej sytuacji szef musi wydać pracownikowi świadectwo pracy 30 czerwca 2015 r., mimo że zatrudnia go nadal od 1 lipca 2015 r. na czas nieokreślony. Art. 97 § 1
2
k.p. wprowadził bowiem obowiązek wydania świadectwa pracy w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę, jeżeli była ona nawiązana przed upływem 24 miesięcy, poczynając od dnia zawarcia pierwszej umowy, a dzień jej rozwiązania lub wygaśnięcia przypada po upływie tego terminu.
W związku z tym, że w przykładzie trzyletnia umowa na czas określony została zawarta przed upływem 24 miesięcy od zawarcia umowy próbnej, a dzień jej rozwiązania przypadł po upływie 24 miesięcy, pracodawca ma obowiązek wydać świadectwo za zakończone okresy zatrudnienia na podstawie angaży próbnego i terminowych. Bez znaczenia jest to, że zawrze z pracownikiem kolejną umowę i to na czas nieokreślony.
Kolejny angaż to co najmniej drugi
Wątpliwości rodzą się również na tle przepisów przejściowych. Ustawodawca nie uregulował bowiem, jakie przepisy należy stosować do pierwszych umów o pracę (na okres próbny, czas określony, czas wykonywania określonej pracy) łączących pracownika i pracodawcę w dniu wejścia w życie ustawy.
Zgodnie z art. 3 nowelizacji „przepisy art. 97 § 1
1
– 13 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się do stosunków pracy nawiązanych na podstawie umów o pracę wymienionych w tych przepisach, poczynając od dnia wejścia w życie ustawy”.
Oczywiście do wszystkich stosunków pracy nawiązanych na podstawie umów na okres próbny, czas określony oraz czas wykonywania określonej pracy zawartych od dnia wejścia w życie ustawy, czyli 21 marca 2011 r., stosuje się nowe zasady wydawania dokumentów.
Problem moim zdaniem tkwi w niefortunnym sformułowaniu art. 2 nowelizacji. Stanowi on bowiem, że „pracodawca wydaje świadectwo pracy zgodnie z dotychczasowymi przepisami, jeżeli w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy trwa kolejna umowa o pracę nawiązana w okolicznościach określonych w art. 97 § 1
1
k.p. w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem”.
Użycie w tym przepisie słowa „kolejna” budzi niejasności. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego kolejny oznacza następny, występujący w porządku następczym. Czyli „kolejna umowa o pracę” to co najmniej druga; nie może więc oznaczać pierwszej umowy. Tym samym, aby zastosować stare przepisy o wydawaniu świadectw, 21 marca 2011 r. pracodawcę i pracownika musi wiązać co najmniej druga umowa nawiązana bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu pierwszej.
Nie wiadomo zatem, którymi przepisami kierować się przy wydawaniu świadectwa, gdy 21 marca 2011 r. pracownik pozostawał w stosunku pracy na podstawie pierwszego angażu terminowego. Żaden bowiem z tych przepisów nie określa zasad wydania świadectwa pracy w tym wypadku.
Czas na zmiany
Ponieważ nowe przepisy stosuje się do stosunków pracy nawiązanych na podstawie umów o pracę, poczynając od dnia wejścia w życie nowelizacji kodeksu, to sytuacja z przykładu nie miała w praktyce jeszcze miejsca. Pierwsze umowy, do których zastosowano nowe art. 97 § 1
1
– 1
3
k.p., zostały zawarte 21 marca 2011 r. Zatem 24 miesiące upłyną 21 marca 2013 r.
Jest więc jeszcze czas na to, aby ustawodawca zmienił odpowiednio art. 97 § 1
2
k.p. Dzięki temu zwolni pracodawcę z obowiązku wystawiania świadectwa, gdy ten nawiąże z pracownikiem kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu tej zawartej przed upływem 24 miesięcy od dnia podpisania pierwszego angażu.
