Stalking to nowe przestępstwo wprowadzone do kodeksu karnego w tym roku na mocy ustawy z 25 lutego 2011 o zmianie ustawy Kodeks karny (DzU nr 72, poz. 381) w art. 190a kodeksu karnego w rozdziale XXIII Przestępstwa przeciwko wolności.
Obowiązuje od 6 czerwca 2011, a więc dotyczy tylko tych zachowań, które będą miały miejsce po tej dacie. Może dotyczyć również pracodawcy, jeśli naganne zachowanie będzie stosowane przez jednego pracownika względem drugiego.
Ale że odpowiedzialność karna ma charakter indywidualny, szef nie poniesie bezpośrednio żadnych konsekwencji w przypadku prowadzenia postępowania karnego wobec podwładnego, który nękał koleżankę z pracy. Chyba że stalking będzie można zakwalifikować jako mobbing.
Wtedy pracodawca musi się liczyć z wypłatą odszkodowania i zadośćuczynienia na rzecz szykanowanego pracownika.
Dwie definicje: jedna prosta, druga nie
Definicja stalkingu jest dość prosta i czytelna. Z art. 190a k.k. wynika bowiem, że karą pozbawienia wolności do lat trzech jest zagrożone uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej, które wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność.
Tej samej karze podlega ten, kto podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej. Jeżeli następstwem czynu jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat dziesięciu.
Definicja mobbingu jest już dużo bardziej skomplikowana, co w praktyce powoduje trudności z jego udowodnieniem.
Według art. 94
3
mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Jeżeli skutkiem mobbingu było rozwiązanie umowy o pracę, podwładny ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.
Związek ma znaczenie
Stalking może mieć związek z mobbingiem, jeśli stalkerem i pokrzywdzonym są osoby związane z danym zakładem pracy. To jednak nie wszystko. Decyduje okoliczność, co jest przedmiotem nagannego zachowania, oraz jego cel.
Przykład 1
Pan Grzegorz wysyła pani Zosi, koleżance z pracy, po kilkanaście esemesów dziennie z wyznaniem miłości. Poza tym regularnie po pracy przebywa w okolicach jej domu. Działania te podejmuje pomimo wyraźnego sprzeciwu kobiety.
W przykładzie 1 z pewnością mamy do czynienia ze stalkingiem. Jednak o mobbingu nie może być mowy, i to mimo że sprawca i pokrzywdzony mają tego samego pracodawcę. Ten fakt nie ma żadnego znaczenia.
Nie ulega bowiem wątpliwości, że cel działania mężczyzny nie jest skierowany na zaniżoną ocenę przydatności zawodowej czy poniżenie lub ośmieszenie koleżanki z pracy jako pracownika.
Nieco inaczej przedstawia się sytuacja, gdy zachowanie sprawcy dotyczy kwestii związanych bezpośrednio z pracą.
Przykład 2
Panowie Adam i Jerzy pracują w jednej firmie. Ten pierwszy, podszywając się pod tego drugiego, przez wiele tygodni zakłada konta na portalach społecznościowych. Tu opisuje zdarzenia, które nigdy nie miały miejsca, dotyczące życia prywatnego i zawodowego pana Jerzego.
Ponadto codziennie wysyła do niego mejle, aby szukał sobie nowej pracy. Pan Jerzy szybko staje się pośmiewiskiem całej firmy i jest zmuszony do zmiany pracy.
W przykładzie 2 występuje jednocześnie stalking i mobbing. Działania pana Adama mają bowiem na celu wyeliminowanie pana Jerzego z firmy. Są długotrwałe i uporczywe, co pan Jerzy łatwo udowodni. A co z tego wynika dla ich pracodawcy?
To że poniesie odpowiedzialność odszkodowawczą. Zakończona skazaniem sprawa dotycząca stalkingu zdecydowanie ułatwi postępowanie cywilne przeciwko niemu.
Zgodnie bowiem z art. 11 kodeksu postępowania cywilnego ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.
Kandydat do zwolnienia
Pracownik prawomocnie skazany za stalking dokonany względem innego pracownika to kandydat do łatwego zwolnienia z pracy. Pracodawca, z różnych powodów, nie zawsze będzie się chciał z nim rozstać.
Niekiedy nie będzie miał jednak wyboru. Otóż na podstawie art. 41a § 1 k.k. sąd wymierzając karę za stalking, może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami czy zakaz zbliżania się do określonych osób.
Możliwa jest więc sytuacja, że sąd zakaże pracownikowi przebywania w zakładzie pracy. Wtedy jedynym wyjściem jest rozwiązanie umowy o pracę w trybie natychmiastowym.
Przypominam, że pracodawca ma obowiązek przeciwdziałania mobbingowi. Niezwykle ważne jest, aby podejmował również zdecydowane działania, kiedy dotrą do niego sygnały o stalkingu między pracownikami.
W wielu sytuacjach przestępstwo opisane w kodeksie karnym będzie stanowiło mobbing lub jeden z jego elementów. Prawidłowe zachowanie pracodawcy pozwoli na uniknięcie odpowiedzialności, a już z pewnością na zmniejszenie jej rozmiarów.
Autor jest adwokatem, współpracuje z Legal & Strategic Support Team lsst.pl
Zobacz:
» Dobra Firma » Kadry i płace » Mobbing, molestowanie, dyskryminacja
» Dobra Firma » Kadry i płace » Odpowiedzialność pracodawcy za szkodę pracownika
