Możliwość elastycznego formułowania warunków ich emisji przesądza o atrakcyjności tej formy zdobywania kapitału.
Co to takiego
Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii. Emitent stwierdza w nim, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Tematykę obligacji reguluje ustawa o obligacjach (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 120, poz. 1300 ze zm.).
Tak więc obligacja to papier wartościowy o charakterze dłużnym, wyrażający w swej treści wierzytelność – prawo do określonego w dokumencie obligacji świadczenia.
Przykład
Obligacja może opiewać na świadczenie pieniężne, np. zwrot sumy nominalnej połączony z zobowiązaniem do wypłaty oprocentowania.
W obligacji może być również zawarte świadczenie niepieniężne, np. prawo do partycypacji w przyszłych zyskach emitenta, zamiany obligacji na akcje emitenta, objęcia nowych akcji emitenta z pierwszeństwem przed dotychczasowymi akcjonariuszami.
Obligacje korporacyjne mogą być emitowane przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, posiadające osobowość prawną, a także spółki komandytowo-akcyjne.
Przykład
Spółka akcyjna potrzebuje znacznego kapitału na ryzykowną inwestycję i nie mogąc uzyskać kredytu bankowego, decyduje się na emisję publiczną obligacji o atrakcyjnym dla inwestorów oprocentowaniu.
Ustawa określa elementy konieczne samego dokumentu obligacji. Do obligacji dołącza się więc arkusz wykupu akcji i kupon oprocentowania. Kupon oprocentowania nie jest obowiązkowym elementem.
Przykład
Spółka akcyjna podejmuje uchwałę o emisji. Warunki emisji nie przewidują wypłacania odsetek.
W tej sytuacji kupony oprocentowania, nazywane kuponami odsetkowymi, nie są dołączane do płaszcza (przy obligacjach występujących w formie dokumentu tej części obligacji, która stanowi właściwy zapis dłużny).
Emitent, aby zwiększyć atrakcyjność obligacji dla inwestorów, może emitować je poniżej ceny nominalnej, a więc z dyskontem. Różnica między ceną zakupu obligacji a ceną wykupu stanowi wówczas ekwiwalent otrzymywanych odsetek. Obligacje tego typu noszą nazwę obligacji zerokuponowych.
Także zdematerializowane
Obligacja może być wyemitowana w tradycyjnej formie dokumentu bądź w postaci zdematerializowanej. Prawa z obligacji w tej drugiej formie powstają z chwilą dokonania zapisu w ewidencji i przysługują osobie w niej wskazanej jako posiadacz obligacji.
W przypadku emisji obligacji w formie zdematerializowanej obligatariusz nie dysponuje fizycznie dokumentem obligacji, określającym jego prawa i obowiązki. Dlatego też na emitenta nałożony jest obowiązek ich określenia w warunkach emisji. W ten sposób, pomimo braku dokumentu, sytuację nabywcy obligacji zdematerializowanej zrównano w zakresie pewności co do posiadanych praw z posiadaczami wersji papierowej.
Zamienne i z prawem pierwszeństwa
Z obligacją jako typowym instrumentem dłużnym może być powiązane uprawnienie do zamiany obligacji na akcję emitenta (obligacja zamienna) bądź z uprawnieniem od objęcia akcji przed dotychczasowymi akcjonariuszami (obligacja z prawem pierwszeństwa).
Emisja tego typu obligacji uzależniona jest od uchwały walnego zgromadzenia. Należy pamiętać, że jeżeli akcjonariuszom przysługuje prawo poboru do objęcia nowych akcji, uchwała o emisji obligacji zamiennych lub obligacji z prawem pierwszeństwa powinna prawo to wyłączyć w zakresie niezbędnym do wykonania uprawnień obligatariuszy.
Podwyższenie kapitału zakładowego w celu przyznania praw do objęcia akcji może nastąpić wyłącznie w trybie warunkowym, określonym w art. 448 – 452 k.s.h., z uwzględnieniem przepisów o obligacjach.
Spółka akcyjna może emitować obligacje zamienne, jeśli przewiduje to jej statut. Uchwała o emisji obligacji zamiennych i akcji wydawanych w zamian za nie podlega zgłoszeniu do rejestru sądowego. Obligacje takie nie mogą być jednak emitowane poniżej wartości nominalnej i wydawane przed pełną wpłatą.
Obligatariusz chcąc zamienić swoje obligacje na akcje emitenta, musi złożyć spółce pisemne oświadczenie. Termin zamiany obligacji na akcje nie może być dłuższy niż termin ich wykupu, jednakże uchwała o emisji obligacji może go skrócić.
Przed akcjonariuszami
Spółka akcyjna może również emitować obligacje uprawniające obligatariuszy, oprócz innych świadczeń, do subskrybowania akcji spółki z pierwszeństwem przed jej akcjonariuszami.
Uchwała o emisji obligacji z prawem pierwszeństwa powinna określać: liczbę akcji przypadających na jedną obligację i cenę emisyjną akcji lub sposób jej ustalenia. Uchwała określa także termin wygaśnięcia uprawnień obligatariuszy wynikających z przyznanego prawa pierwszeństwa.
Warto przypomnieć, że emitent odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji, z wyłączeniem przypadku emisji obligacji przychodowych.
Komentarz
Za emisją obligacji jako sposobu pozyskania kapitału przemawia wiele zalet.
Przede wszystkim swoboda w określaniu warunków emisji, możliwość połączenia typowego instrumentu dłużnego z opcją zamiany obligacji na akcje bądź prawem pierwszeństwa objęcia akcji emitenta. Stanowi to o atrakcyjności obligacji zarówno dla spółki, jak i dla potencjalnych jej nabywców.
Dodatkowo istotnym atutem obligacji w stosunku do kredytu bankowego jest to, że emitent najpierw spłaca odsetki, a kapitał dopiero w dniu wykupu obligacji.
Koszty przez cały okres finansowania są niskie, co prowadzi do nieobciążania projektu w fazie rozwoju i tym samym zwiększa szansę na powodzenie finansowanych przedsięwzięć.
Autor jest prawnikiem w Kancelarii prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu
Zobacz więcej:
» Dobra Firma » Firma » Finanse firm