Małżonek przedsiębiorca prowadzący działalność opartą na przedsiębiorstwie stanowiącym składnik jego majątku osobistego ma pełną samodzielność w zarządzaniu nim. Niezależnie od współmałżonka może podejmować wszelkie decyzje dotyczące zarządu zarówno przedsiębiorstwem jako całością, jak i jego poszczególnymi składnikami.
Przedsiębiorstwo w majątku osobistym
Przedsiębiorstwo może stać się składnikiem majątku osobistego małżonka w różny sposób. Przede wszystkim przedsiębiorstwo może zostać nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej, czyli np. przed zawarciem małżeństwa.
Małżonek może również nabyć przedsiębiorstwo w drodze spadkobrania zarówno na podstawie testamentu, jak i ustawy, chyba że spadkodawca postanowił, że przedsiębiorstwo wejdzie do majątku wspólnego małżonków.
Przyk
ł
ad
Krzysztof W. w swoim testamencie postanowił, że do całości spadku powołuje swojego syna Piotra W. W skład spadku wchodziło m.in. przedsiębiorstwo usługowe Vita. Piotr W. w chwili otwarcia spadku, to jest śmierci swojego ojca, pozostawał w związku małżeńskim z Jolantą W.
W takiej sytuacji przedsiębiorstwo wejdzie w skład majątku osobistego Piotra W., a nie w skład majątku wspólnego małżonków Piotra i Jolanty W., jest to bowiem przedmiot majątkowy nabyty w drodze dziedziczenia, a spadkodawca inaczej nie postanowił.
Możliwa jest też sytuacja, że małżonek nabędzie przedsiębiorstwo ze środków pochodzących z majątku osobistego. Zgodnie z zasadą surogacji zalicza się wówczas do majątku osobistego każdego z małżonków przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej w zamian za inne przedmioty majątkowe stanowiące majątek osobisty tego z małżonków.
Ponadto małżonek, w skład którego majątku osobistego będzie wchodziło przedsiębiorstwo, może swobodnie rozporządzać tym przedsiębiorstwem. To znaczy może je np. zbyć niezależnie od woli czy zgody swojego współmałżonka, bo każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać swoim majątkiem osobistym.
Przedmioty nabyte w zamian będą, zgodnie ze wskazaną powyżej zasadą surogacji, stanowiły składnik majątku osobistego tego małżonka –przedsiębiorcy.
Przyk
ł
ad
Joanna S., pozostająca w ustroju wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej, nabyła nieruchomość zakupioną ze środków pochodzących ze sprzedaży mieszkania darowanego jej przez rodziców Marię i Stanisława K.
W tym wypadku nieruchomość wchodzi w skład jej majątku osobistego, a nie w skład majątku wspólnego małżonków, ponieważ nabyła ją ze środków pieniężnych należących do jej majątku osobistego, sprzedane mieszkanie nabyła bowiem na podstawie darowizny.
Wierzytelności z tytułu działalności zarobkowej, której prowadzenie oparte jest na przedsiębiorstwie należącym do majątku osobistego małżonka, będą stanowiły składnik majątku osobistego tego małżonka. Natomiast dochody (chodzi tutaj o dochody netto) uzyskane z takiej działalności będą składnikiem majątku wspólnego.
Przychody będą stanowiły składnik przedsiębiorstwa do czasu ustalenia kosztów ich uzyskania i pokrycia ich z przychodów. Pobrany dochód wejdzie do majątku wspólnego. Składnikiem majątku wspólnego będą także pożytki cywilne, jakie przynosi przedsiębiorstwo, np. czynsz z tytułu jego wydzierżawienia.
Odpowiedzialność za zobowiązania
W przypadku gdy przedsiębiorstwo należy do majątku osobistego małżonka, za zobowiązania, które powstały w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa, ponosi odpowiedzialność ten z małżonków, do którego majątku osobistego należy to przedsiębiorstwo. Nie ma możliwości rozciągnięcia odpowiedzialności na całość majątku wspólnego małżonków.
Warto zaznaczyć, że małżonek, który zaciągnął zobowiązanie w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa należącego do jego majątku osobistego, odpowiada całym swoim majątkiem osobistym oraz wynagrodzeniem za pracę lub dochodami uzyskanymi przez niego z innej działalności zarobkowej oraz korzyściami uzyskanymi z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy – jeśli oczywiście takie prawa przedsiębiorcy przysługują.
Jednak zakresu powyższej odpowiedzialności małżonka nie można rozszerzać na przedmioty majątkowe, które należą do majątku wspólnego małżonków, a które zostały nabyte w zamian za pobrane wynagrodzenie oraz inne korzyści wskazane powyżej.
Pozycje w bilansie
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Zobacz serwisy:
Firma małżonków » Odpowiedzialność za długi w firmie małżonków
Prawo rodzinne » Małżonkowie » Majątek małżonków » Majątek osobisty małżonków
Czytaj także:
Co grozi żonie upadłego przedsiębiorcy
Przedsiębiorca potrzebuje często zgody małżonka
Z intercyzą unikniesz zapłaty zaległości
Żona często bankrutuje razem z mężem biznesmenem
Skrzywdzony wierzyciel musi wskazać wysokość swej należności
