Według art. 23
1
nowy pracodawca przejmuje pracowników dotychczasowego pracodawcy w razie przejścia na niego zakładu pracy lub jego części.
Mechanizm transferu nie budzi większych wątpliwości, jeżeli wskutek działań dwóch umawiających się podmiotów lub okoliczności faktycznych dochodzi do bezpośredniego przejęcia między nimi zadań lub składników majątkowych. I to zarówno gdy oba elementy występują łącznie, jak i osobno (np. wyroki SN z 7 lutego 2007, I PK 212/06, z 15 września 2006, I PK 75/06, z 7 lutego 2008, II PK 160/07,z 19 kwietnia 2010, II PK 298/09).
Nie zawsze jednak konieczna jest bezpośrednia interakcja pracodawcy przejmującego pracowników z pracodawcą ich przekazującym dla wywołania skutku określonego w art. 23
1
k.p.
Takim specyficznym przypadkiem jest zmiana wykonawcy usługi przez zleceniodawcę. Ona również może wywołać efekt przejęcia pracowników między zleceniobiorcami, nawet jeżeli nie jest to zgodne z ich zamiarem czy wolą pracowników (automatyzm przejścia potwierdza np. wyrok SN z 8 czerwca 2010, I PK 214/09).
Wówczas w przejście zakładu pracy lub jego części zaangażowane są faktycznie trzy podmioty: dotychczasowy pracodawca (dotychczasowy wykonawca usługi), nowy pracodawca (nowy wykonawca usługi) i podmiot zlecający tę usługę.
W praktyce dla oceny, czy w tego rodzaju nietypowej sytuacji dochodzi do transferu w rozumieniu art. 23
1
k.p., decydujące znaczenie ma treść umów zawartych przez zleceniodawcę z obydwoma wykonawcami usługi oraz okoliczności jej faktycznej realizacji. Nie w każdym przypadku będzie można dokonać takiej klasyfikacji.
W wyrokach z 4 lutego 2010 (III PK 49/09) i z 18 września 2008 (II PK 18/08) SN uznał, że przejście (części) zakładu pracy następuje także wtedy, gdy nowy pracodawca przejmuje zadania i składniki majątkowe zakładu dotychczasowego pracodawcy na podstawie umowy z podmiotem trzecim, do którego należało dysponowanie tymi zadaniami i składnikami.
To pierwsze orzeczenie zostało wydane w sprawie, w której zleceniobiorcy kolejno przejmowali zadania związane ze świadczeniem usług porządkowych przy zachowaniu tego samego miejsca ich świadczenia.
SN uznał, że pracownik dotychczasowego zleceniobiorcy zatrudniony przy ich wykonywaniu na rzecz tego samego zleceniodawcy może, na podstawie art. 23
1
k.p., stać się pracownikiem kolejnego zleceniobiorcy, jeżeli ten ostatni przejmie zadania i składniki majątkowe dotychczasowego zleceniobiorcy.
W takiej złożonej sprawie bezpośrednie współdziałanie pracodawcy przejmującego z przekazującym nie jest koniecznym warunkiem do stwierdzenia przejęcia (części) zakładu pracy w rozumieniu art. 23
1
k.p.
Zleceniobiorcy ci nie muszą zawierać ze sobą umowy ani wspólnie podejmować jakichkolwiek innych czynności, aby mogło dojść do przejęcia pracowników pomiędzy nimi (por. wyroki SN 9 marca 2010, I UK 326/09, i z18 lutego 2010, III UK 75/09).
Jednym z istotniejszych warunków przejęcia pracowników w takiej sytuacji jest treść umowy zawartej między zleceniodawcą a kolejnymi wykonawcami usługi, a zwłaszcza zakres zadań i składniki majątkowe służące do ich wykonania przejmowane przez kolejnych wykonawców usługi.
Ich analiza umożliwia ocenę, czy nowy usługodawca stał się również nowym pracodawcą dla pracowników zatrudnionych do momentu przejęcia wykonywania usługi przez dotychczasowego jej wykonawcę.
SN wskazał, że nie ma wymogu, aby przejęte zadania były identyczne co do zakresu jak wykonywane przez poprzedniego wykonawcę, powinny być jednak zbliżone co do rodzaju i funkcji.
Ale ich przejściu musi też towarzyszyć przejście składników majątkowych używanych przez poprzedniego wykonawcę usługi (z tym że niekoniecznie obejmujące możliwość samodzielnego z nich korzystania). Gdy ten wymóg nie jest spełniony, nie dochodzi do transferu w rozumieniu art. 23
1
k.p.
Autor jest starszym prawnik w zespole prawa pracy kancelarii prawnej PwC
Czytaj też artykuły:
Przejście zakładu to skomplikowane procedury i wiele ograniczeń
Pracodawcą nie zostanie pośrednik w przejęciu firmy
Czytaj więcej: przejęcia pracowników
