Ważne jest to, że pracodawca może użyć tylko środków wskazanych w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksie pracy[/link].

Pracownik naraża się na odpowiedzialność porządkową, jeśli narusza spoczywające na nim obowiązki w zakresie organizacji i porządku pracy, przepisów BHP oraz przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzenia przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. Kodeks pracy ustala katalog kar oraz tryb ich stosowania.

[srodtytul]Jest w czym wybierać[/srodtytul]

Kodeks pracy przewiduje w art. 108 § 1 i 2 k.p. możliwość wymierzenia przez pracodawcę upomnienia, nagany oraz kary pieniężnej. Zastosowanie innej sankcji jest bezskuteczne i stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Zgodnie z art. 281 pkt 4 k.p. zagrożone grzywną od 1 tys. do 30 tys. zł.

Przesłanką zastosowania kar porządkowych jest wina w naruszeniu obowiązku pracowniczego i nieważne jest, czy to naruszenie wyrządziło pracodawcy jakąkolwiek szkodę.

Karą porządkową pracownik może być ukarany wielokrotnie, z tym że nie można go za to samo naruszenie porządku dyscypliny pracy ukarać kilkakrotnie, jak też zastosować kilku sankcji. W kodeksie nie ma podstaw do kumulatywnego stosowania kar porządkowych – za jedno naruszenie można wymierzyć jedną karę.

Przepisy nie przewidują kolejności nakładania kar porządkowych. To wszystko zależy od woli pracodawcy. Zgodnie z art. 111 k.p. przy karaniu bierze się pod uwagę w szczególności rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy podwładnego i jego dotychczasowy stosunek do pracy.

[srodtytul]Kara pieniężna[/srodtytul]

Gdy chodzi o karę pieniężną, to jej wymierzenie możliwe jest w konkretnie wskazanych w kodeksie przypadkach. Należą do nich nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów BHP lub przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.

Przy czym kara pieniężna za jedno przekroczenie obowiązków, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty. Zgodnie zaś z art. 108 § 4 k.p. wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca nie ma więc swobody dysponowania środkami uzyskanymi z kar porządkowych.

Zastosowanie przez pracodawcę kary pieniężnej daje mu prawo do pozbawienia takiego pracownika premii regulaminowej. Premia ta stanowi bowiem swoistą nagrodę za nienaganne, ponadstandardowe realizowanie zadań wynikających z umowy. W sytuacji np. stawienia się pracownika do pracy w stanie nietrzeźwości nie można mówić o „nienagannym realizowaniu treści stosunku pracy”, więc okoliczność taka stanowić powinna tzw. reduktor uprawnienia premiowego (co musi znaleźć odzwierciedlenie w treści właściwego regulaminu premiowania).

[srodtytul]Tryb postępowania[/srodtytul]

Karę porządkową nakłada pracodawca i zawiadamia o tym pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych oraz datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia. Powinien przy tym poinformować pracownika o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Kopię pisma składa się do akt osobowych pracownika.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracodawca poinformował pracownika w piśmie: „nakładam na pana … karę upomnienia za naruszenie obowiązków służbowych w dniu 13.07.2010 r.”. Sformułowanie to jest nieprawidłowe. Pracodawca powinien napisać: „nakładam na pana … karę za nieusprawiedliwione dwugodzinne spóźnienie do pracy w dniu 13.07.2010 r.”.[/ramka]

Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika. Jeżeli z powodu nieobecności w firmie z pracownikiem nie można porozmawiać, bieg dwutygodniowego terminu się nie rozpoczyna, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy. Również czas na wymierzenie kary jest ściśle określony.

[b] Kary nie można bowiem zastosować po upływie dwóch tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązków pracowniczych i po upływie trzech miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia przez pracownika.[/b]

Obligatoryjnie karę uważa się za niebyłą po roku nienagannej pracy. Wówczas wzmiankę o niej wykreśla się z akt osobowych pracownika. Pracodawca może również wcześniej sam podjąć decyzję o takim wykreśleniu albo na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej.

[srodtytul]Środki odwoławcze[/srodtytul]

Pracownik może w ciągu siedmiu dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu wnieść sprzeciw w dowolnej formie. Może zakwestionować zarówno sam fakt ukarania, jak i rodzaj zastosowanej wobec niego kary. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po zapoznaniu się ze stanowiskiem reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej.

Zgodnie z art.112 § 1 k.p. nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od daty wniesienia jest równoznaczne z jego uwzględnieniem. Natomiast w przypadku odrzucenia sprzeciwu pracownik może w termie 14 dni od zawiadomienia go o odrzuceniu – wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary.

Zasadą jest, że pracownik musi wyczerpać tryb wewnątrzzakładowy – wnieść sprzeciw, a dopiero potem może wystąpić do sądu. Tym samym pracownikowi, który nie wniósł sprzeciwu, droga sądowa w zakresie uchylenia zastosowanej kary porządkowej nie przysługuje.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownikowi doręczono pisemną decyzję o naganie z powodu częstych spóźnień do pracy. W decyzji pracodawca nie powiadomił ukaranego o możliwości wniesienia sprzeciwu.

Po miesiącu pracownik, który nie czuł się winny zarzucanemu niedopełnieniu obowiązków i twierdził, że spóźnił się tylko trzy razy i to nie więcej niż 15 minut, dowiedział się, że przysługuje mu prawo do wniesienia sprzeciwu.

Mimo że termin siedmiodniowy minął, pracownik może wnieść sprzeciw do pracodawcy, a ten zobowiązany jest go przyjąć.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga[/b]

Kary porządkowe można nakładać także za złamanie obowiązków zawartych w przepisach wewnątrzzakładowych, jeśli dotyczą one: organizacji i porządku pracy, przepisów BHP i przeciwpożarowych, sposobu usprawiedliwiania nieobecności czy potwierdzania obecności w pracy.[/ramka]