Jedną z okoliczności, które powodują wygaśnięcie stosunku pracy, jest śmierć pracownika. Dla pracodawcy oznacza to spełnienie kilku obowiązków wobec członków rodziny zmarłego.

[srodtytul]W równych częściach [/srodtytul]

Z dniem śmierci pracownika prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą, w równych częściach, na małżonka zmarłego oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=541AB870F0948395DD1DB6DBDD2C62A6?id=324468]ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm., ustawa emerytalna)[/link]. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku (art. 63[sup]1[/sup] § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]).

Osobami uprawnionymi do renty rodzinnej, zgodnie z art. 67 ustawy emerytalnej, są:

- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione – do ukończenia 16 lat; do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia (prawo do renty przedłuża się do ukończenia ostatniego roku studiów, jeśli 25. rok życia został osiągnięty w tym czasie); bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w wymienionych wcześniej okresach,

- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej – jeżeli spełniają warunki wymienione w poprzednim punkcie, a ponadto zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią pracownika (chyba że śmierć była następstwem wypadku) oraz nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją – jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo pracownik lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd,

- rodzice, w tym ojczym, macocha i osoby przysposabiające – jeżeli przed śmiercią pracownik przyczyniał się do ich utrzymania i spełniają warunki stawiane wdowie lub wdowcowi po zmarłym pracowniku.

[srodtytul]Bez składek, ale z podatkiem[/srodtytul]

Wszystkie świadczenia po zmarłym nie stanowią już przychodów ze stosunku pracy, lecz przychody z praw majątkowych. Wobec tego nie stosuje się do nich kosztów uzyskania przychodów ani nie odprowadza żadnych składek ZUS.

Przychód ten (równy dochodowi) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Na pracodawcy jako płatniku ciąży obowiązek pobrania i wpłacenia do urzędu skarbowego 18 proc. zaliczki podatkowej od wypłat dokonanych na rzecz członków rodziny pracownika.

Oprócz tego[b] po zakończeniu roku podatkowego, w którym świadczenia wypłacono, w terminie do końca lutego roku następnego pracodawca musi przesłać osobie uprawnionej informację PIT-11 o wysokości dochodu z tytułu praw majątkowych i pobranej zaliczki[/b]. PIT-11 trzeba przekazać w tym samym terminie również urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika.

W świetle [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 52, poz. 307 ze zm.[/link], ustawa o PIT) podatnikiem może być również małoletnie dziecko. Jeśli to ono jest uprawnione do otrzymania należności z tytułu praw majątkowych, to uznaje się, że uzyskało przychód, nawet jeśli wypłata nastąpiła do rąk opiekuna prawnego dziecka. Stąd informację PIT-11 należy wystawić na osobę nieletnią.

[srodtytul]Od spadku też jest danina [/srodtytul]

Jeśli zmarły nie miał żadnych członków rodziny uprawnionych do uzyskania renty rodzinnej, pozostałe po nim należności wejdą do masy spadkowej i jako prawa majątkowe będą podlegały przepisom [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E0982BEA239806247252037A6B25E06F?id=314797]ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 93, poz. 768)[/link].

Nie stosuje się już do nich przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link].

Zakład pracy wypłaci zatem spadkobiercom, wskazanym w sądowym postanowieniu o nabyciu spadku lub notarialnym akcie poświadczenia dziedziczenia, świadczenia w kwotach brutto, bez potrącenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Nie będzie miał również obowiązku złożenia w urzędzie skarbowym informacji o dokonanej wypłacie, skoro będzie ona opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn.

[srodtytul]Odprawa pośmiertna[/srodtytul]

Rodzinie zmarłego pracownika, a konkretnie małżonkowi i innym osobom uprawnionym do renty rodzinnej według ustawy emerytalnej, przysługuje odprawa pośmiertna. Jej wysokość jest uzależniona od stażu pracy zmarłego u danego pracodawcy i wynosi:

- jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż dziesięć lat,

- trzymiesięczną pensję, jeżeli podwładny był zatrudniony co najmniej dziesięć lat,

- sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli osoba pracowała co najmniej 15 lat.

Przy jej obliczaniu stosujemy zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, ale bez współczynnika ekwiwalentowego.

Odprawa przysługuje w częściach równych dla wszystkich uprawnionych bliskich. Jeżeli jednak po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, to dostanie on tylko jej połowę.

Odprawa w ogóle nie zostanie wypłacona w przypadku objęcia pracowników ubezpieczeniem na życie, jeśli odszkodowanie dla rodziny z tytułu śmierci zatrudnionego nie jest niższe niż wysokość odprawy. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy, pracodawca wypłaca rodzinie różnicę między tymi świadczeniami.

[b]Odprawa pośmiertna jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych [/b](art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT).

[ramka][b]WAŻNE [/b]

Prawami majątkowymi ze stosunku pracy są wszelkie świadczenia należne zmarłemu pracownikowi, a więc np.:

wynagrodzenie za pracę wraz z dodatkami, premiami, nagrodami, ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (w wymiarze proporcjonalnym do czasu przepracowanego w roku, w którym nastąpiła śmierć pracownika).

Zatem chodzi o należności, które pracownik wypracował za życia, nabył do nich prawo, ale na skutek śmierci nie zdążył ich zrealizować.[/ramka]

[ramka][b]Świadectwo pracy[/b]

[b]W związku z wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek przygotować świadectwo pracy.[/b] Sporządza je i włącza do akt osobowych zmarłego pracownika. Nie musi go wydawać bliskim zmarłego.

Jednak powinien to zrobić, jeśli z takim wnioskiem wystąpi członek rodziny zmarłego pracownika, a także inna osoba będąca spadkobiercą tego pracownika (§ 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=95A596E123F2AA6B118E566F47F1955A?id=73959]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania, DzU nr 60, poz. 282 ze zm.)[/link].[/ramka]