Inaczej rzecz się przedstawia w przypadku egzekucji świadczeń tzw. niepieniężnych, takich jak np. eksmisja, odebranie rzeczy. [b]Bez pokrycia kosztów komornik nie podejmie swych czynności. Wierzycielowi należy się jednak ich zwrot od dłużnika.[/b]
Jeśli przedmiotem egzekucji są należności pieniężne, a tak jest z reguły w sprawach między przedsiębiorcami, komornik nie może żądać od wierzyciela, by wyłożył część kosztów postępowania egzekucyjnego.
W tym sensie wierzyciel nie ponosi już ryzyka finansowego fiaska egzekucji sądowej.
Jeśli dłużnik ma wystarczający majątek lub dochody i egzekucja się powiedzie, to komornik oprócz długu z odsetkami odzyska dla wierzyciela także zasądzony przez sąd zwrot poniesionych przez niego kosztów procesu.
Więcej – w myśl art. 770 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link] dłużnik ma obowiązek na żądanie wierzyciela zwrócić mu także koszty niezbędne do celowego prowadzenia egzekucji. Te koszty ustala komornik postanowieniem, od którego zażalenie mogą wnieść i wierzyciel, i dłużnik.
Na koszty egzekucji składają się:
- koszty postępowania egzekucyjnego (są to przede wszystkim opłaty egzekucyjne oraz wydatki ponoszone przez komornika w toku egzekucji),
- koszty sądowe.
Wierzyciel musi się liczyć z koniecznością uiszczenia tych drugich, choć zgodnie z art. 770 kodeksu postępowania cywilnego także i te koszty obciążają co do zasady dłużnika.
Kosztami postępowania egzekucyjnego są:
- poniesione przez wierzyciela koszty sądowe – opłaty w postępowaniu egzekucyjnym,
- wydatki i opłaty pobrane przez komornika,
- koszty przejazdów wierzyciela lub jego pełnomocnika do komornika na jego wezwanie lub na miejsce czynności oraz utracony przez nich zarobek, jeśli pełnomocnikiem wierzyciela nie jest adwokat czy radca prawny,
- wynagrodzenie i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, jeżeli faktycznie reprezentował on wierzyciela w postępowaniu zmierzającym do przymusowego ściągnięcia należności.
Koszty niezbędne do celowego prowadzenia egzekucji ściąga komornik wraz z egzekwowaną należnością i pokrywa w pierwszej kolejności (art. 1025 § 1 pkt 1 k.p.c.). Tylko dla ściągnięcia kosztów egzekucji świadczeń niepieniężnych komornik musi wszcząć niejako dodatkowe postępowanie.
Dla dłużnika oznacza to, że oprócz należności głównej i odsetek od niej (narastają one aż do dnia zapłaty długu) musi on zapłacić także koszty przymusowego ściągnięcia swego długu.
Wierzycielowi nie należy się od dłużnika zwrot kosztów, jeśli wszczął egzekucję, mimo że dłużnik spłacał należności (np. alimentacyjne).
[srodtytul]NA RACHUNEK SĄDU[/srodtytul]
[b]Jeśli dla wszczęcia egzekucji lub w jej toku konieczne okaże się angażowanie sądu, wierzyciel musi się liczyć z koniecznością poniesienia także opłat sądowych.[/b]
W postępowaniu egzekucyjnym normuje je [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A12F2A7FA822EDF4DEA6F34504D9671A?id=179014]ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (DzU nr 167, poz. 1389 z późn. zm.)[/link] Nie należą one do wysokich. Są stałe, tj. niezależne od wartości dochodzonych należności.
Jeśli wierzyciel korzystał wcześniej ze zwolnienia z kosztów sądowych (z prawa ubogich), zwolnienie to rozciąga się także na opłaty w postępowaniu egzekucyjnym (art. 771 k.p.c.).
[srodtytul]Tytuł egzekucyjny[/srodtytul]
Warunkiem wszczęcia egzekucji jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Klauzulę wykonalności nadaje na wniosek wierzyciela sąd. Jest to dodatkowe poświadczenie, że wyrok, ugoda, akt notarialny uprawnia do egzekucji. Tytuł egzekucyjny zaopatrzony w tę klauzulę nazywa się tytułem wykonawczym. Bez tego dokumentu komornik nie podejmie żadnych kroków.
Uzyskanie go wiązać się może dla wierzyciela z koniecznością poniesienia opłat sądowych.
[srodtytul]Klauzula wykonalności[/srodtytul]
Tytułem egzekucyjnym jest przede wszystkim prawomocny wyrok sądu, ugoda zawarta przed sądem, nakaz zapłaty, ugoda zawarta przed mediatorem. Nadanie tym dokumentom klauzuli wykonalności nie jest obciążone opłatą sądową, lecz tylko kancelaryjną (7 zł za każdą rozpoczętą stronę – art. 77 ust. 1 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych).
Opłata sądowa obciąża natomiast wnioski i nadanie klauzuli wykonalności innym tytułom wykonawczym. Do nich należy m.in. akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji na wypadek niewywiązania się z tego, do czego się zobowiązał, oraz wyrok sądu polubownego (50 zł).
Obciąża też wnioski o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko innej osobie, innemu podmiotowi niż ten, przeciwko komu wydany był wyrok, nakaz zapłaty itd.,przeciwko małżonkowi dłużnika, wspólnikowi spółki jawnej, osoby, która przejęła dług (50 zł), a także wydanie tytułu wykonawczego w zamian za utracony (40 zł).
Opłaty dotyczą m.in. skargi na czynności komornika w postępowaniu egzekucyjnym (100 zł) wnoszonej do sądu.
Obciążają wnioski kierowane do sądu (40 zł), a także zażalenia na postanowienia sądu wydane wskutek tych wniosków oraz zarzuty dotyczące niektórych czynności, (100 zł) takich jak opis i oszacowanie nieruchomości, zarzuty przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji, sporządzanemu, gdy wierzycieli jest więcej.
[srodtytul]DO PONIESIENIA OPŁATY STOSUNKOWE LUB STAŁE[/srodtytul]
[b]Dla dłużnika koszty egzekucji mogą być bardzo poważnym dodatkowym obciążeniem. Wierzyciel w razie niepowodzenia egzekucji ryzykuje utratę tego, co wyłożył na wydatki komornika[/b]
Wierzyciela obciąża także oplata stała, kwotowa, jeśli zwróci się do komornika o przymusowe wyegzekwowanie tzw. świadczeń niepieniężnych, np. odebranie rzeczy, przeprowadzenie eksmisji.
Koszty komornicze normuje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C7E5F45EF55E3DDAD9DFB1A82037CC83?id=183360]ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jednolity DzU z 2006 r. nr 167, poz. 1191 ze zm.).[/link]
Składają się na nie:
- wydatki gotówkowe, które komornik musi ponieść w toku egzekucji,
- opłaty egzekucyjne.
Ustawa ta jest również podstawą określenia opłat od czynności, do których, na podstawie przepisów szczególnych, stosuje się regulacje o egzekucji (chodzi przede wszystkim o postępowanie upadłościowe i naprawcze).
[srodtytul]Przy należnościach pieniężnych[/srodtytul]
W sprawach o egzekucję należności pieniężnych komornik pobiera opłatę egzekucyjną stosunkową. Wynosi ona zasadniczo 15 proc. lub 8 proc. wartości egzekwowanego świadczenia (w dniu złożenia wniosku lub jego rozszerzenia). Na wartość, od której komornik wylicza opłatę stosunkową, składają się – oprócz należności głównej – także odsetki, koszty i inne należności podlegające egzekucji.
Nie obejmuje ona kosztów postępowania egzekucyjnego i kosztów korzystania przez wierzyciela w tym postępowaniu z pomocy adwokata albo radcy prawnego.
W sprawach o egzekucję świadczeń powtarzających się (np. alimentów, renty od sprawcy wypadku) podstawą do ustalenia opłaty egzekucyjnej jest suma świadczeń za jeden rok plus suma świadczeń zaległych, a gdy chodzi o świadczenia za okres krótszy niż rok – suma za czas ich trwania.
[srodtytul]Ze znacznym ograniczeniem[/srodtytul]
Opłata stosunkowa, zależna od wartości egzekwowanego świadczenia, nie może być jednak niższa niż 1/10 i wyższa niż 30-krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Jeśli jednak komornik ściąga należność z rachunku bankowego dłużnika lub jego wynagrodzenia za pracę, opłata stosunkowa wynosi 8 proc. egzekwowanej należności. Nie może ona być niższa niż 1/10 i wyższa niż dziesięciokrotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Reguła jest taka, że komornik ściąga od dłużnika opłatę stosunkową proporcjonalnie do wysokości egzekwowanych kwot.
Jeśli wierzyciel zwróci się o umorzenie postępowania egzekucyjnego albo ulegnie ono umorzeniu wskutek jego bezczynności, komornikowi należy się 5 proc. od długu pozostałego do wyegzekwowania, ale nie mniej niż 1/10 i więcej niż dziesięciokrotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Jeśli jednak wierzyciel wycofał się, zanim komornik zawiadomił wierzyciela o wszczęciu egzekucji, komornik pobierze od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 1/10 przeciętnego wynagrodzenia. Gdyby przyczyny umorzenia były inne, komornik opłaty od niewyegzekwowanej kwoty nie pobierze.
Co ważne, jeśli wierzyciel nie miał podstaw do wszczęcia egzekucji komorniczej, bo dłużnik sam dobrowolnie spłaca swój dług albo już go spłacił, to jego komornik obciąży opłatą wyliczoną według wskazanych wyżej zasad.
Komornik wydaje wówczas postanowienie, w którym wskazuje kwotę do zapłacenia, a jeśli wierzyciel nie zapłaci w ciągu siedmiu dni, może bez dodatkowych formalności przystąpić do jej egzekwowania.
[srodtytul]Za eksmisję i odebranie samochodu[/srodtytul]
Opłaty egzekucyjne stałe (określone kwotowo) pobiera komornik za czynności egzekucyjne wymienione w art. 50 – 58 ustawy z 1997 r. Ich wysokość zależy od przeciętnego wynagrodzenia .
[wyimek][b]2578,26 zł[/b] wynosi przeciętne wynagrodzenie wyznaczające wysokość opłat stałych pobieranych przez komornika w okresie do 1 kwietnia 2010 r. ([link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=301955]Monitor Polski z 2009 r. nr 11, poz.138[/link])[/wyimek]
Chodzi tu m.in. o opłaty za odebranie rzeczy przez komornika, wprowadzenie w posiadanie nieruchomości i usunięcie z niej ruchomości, opróżnienie lokalu (eksmisję).
Tak więc 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego należy się za odebranie rzeczy, a 40 proc. m.in. za eksmisję, czyli opróżnienie lokalu z osób i rzeczy – od każdej izby, a w wypadku pomieszczeń i lokali niemieszkalnych (sklepu, obory) od każdego pomieszczenia.
Za sporządzenie spisu inwentarza albo innego spisu majątku komornik życzy sobie 10 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdą rozpoczętą godzinę. Za poszukiwanie majątku dłużnika na zlecenia wierzyciela stawka wynosi 3 proc. tego wynagrodzenia., a w razie jego odnalezienia komornik ma prawo do 5 proc. tego majątku, z tym że nie może to być więcej niż 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia.
Za wprowadzenie w posiadanie np. samochodu, maszyny i innych ruchomości, czyli odebranie jej dłużnikowi i przekazanie wierzycielowi, należy się komornikowi 25 proc. tego wynagrodzenia, a w razie dalszych naruszeń posiadania – każdorazowo 100 proc., a za usunięcie oporu dłużnika – 25 proc.
Co ważne, wszczęcie egzekucji wszelkich świadczeń niepieniężnych uzależnione jest od uiszczenia przez wierzyciela opłaty stałej. Inaczej niż przy świadczeniach pieniężnych, jeśli wierzyciel nie wyłoży jej z góry, komornik działań nie podejmie. Ostatecznie jednak, na żądanie wierzyciela, także i tę opłatę uiszcza dłużnik.
[srodtytul]Zwrot wydatków[/srodtytul]
Komornikowi należy się też zwrot wydatków (art. 39 ust. 2 ustawy z 1997 r.). Na ich pokrycie może on zażądać zaliczki od strony, która wniosła o dokonanie czynności, i uzależnić dokonanie tej czynności od jej uiszczenia (art. 40 ustawy z 1997 r.). Taką stroną będzie przede wszystkim sam wierzyciel.
Zaliczkę za osobę zwolnioną od kosztów sądowych uiszcza Skarb Państwa – sąd rejonowy, przy którym działa komornik.
Wydatkami, na które komornik może pobrać zaliczkę, są m.in. należności biegłych (np. rzeczoznawcy majątkowego określającego wartość licytowanej nieruchomości), koszty ogłoszeń w pismach (np. o licytacji), koszty przechowywania i ubezpieczenia zajętych ruchomości (np. samochodu), koszty działania komornika poza jego rewirem (diety, zwrot kosztów przejazdu, noclegi, transport specjalistyczny), koszty doręczenia pieniędzy pocztą albo przelewem pocztowym.
Otrzymaną zaliczkę na wydatki komornik musi rozliczyć w terminie miesiąca od poczynienia wydatków, na które ją otrzymał, i zwrócić niewykorzystaną część.
Także wydatki komornika obciążają co do zasady dłużnika; komornik pokrywa je z wyegzekwowanych od niego kwot. Jednakże, jeśli z majątku dłużnika lub jego dochodów nie uda się ich ściągnąć, obciążą one wierzyciela.
