W przeciwieństwie do [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=67C48E41761D8C39337D2816FAF71FE8?id=181883]prawa autorskiego[/link], w którym ochronie podlega każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze utrwalony w jakiejkolwiek postaci (nawet niedokończonej), w prawie patentowym obowiązują zupełnie inne kryteria. Dość powszechne jest przy tym błędne przekonanie, że wynalazkiem jest każde odkrycie.
W świetle art. 24 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=161609]ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 49, poz. 508 ze zm.)[/link] patenty udzielane są na wynalazki, które są nowością, czyli nie zostały udostępnione do wiadomości publicznej w formie pisemnego lub ustnego opisu przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób, posiadają tzw. poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania bez względu na dziedzinę techniki.
Za wynalazki nie uważa się m. in.: odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych, wytworów o charakterze jedynie estetycznym, planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej czy gier.
Wydanie decyzji o udzieleniu patentu następuje zawsze po sprawdzeniu przez Urząd Patentowy, czy spełnione zostały wszystkie warunki do jego uzyskania.
Patent przysługuje twórcy, wspólnie współtwórcom, ale także pracodawcy, gdy wynalazku dokona twórca w ramach wykonywanych przez niego obowiązków ze stosunku pracy. W razie dokonania wynalazku przy pomocy przedsiębiorcy, może on z niego korzystać we własnym zakresie (za wynagrodzeniem).
Pierwszeństwo do uzyskania patentu generalnie oznacza się według daty zgłoszenia wynalazku, a jeśli wynika to z umów międzynarodowych – od daty wystawienia wynalazku lub pierwszego prawidłowego jego zgłoszenia we wskazanym państwie – jeśli od tej daty zgłoszenie w Urzędzie Patentowym dokonane zostało w ciągu 12 miesięcy.
[b]Patent, prawo do uzyskania patentu i prawo do pierwszeństwa są oczywiście zbywalne i podlegają dziedziczeniu.[/b]
Udzielone patenty podlegają wpisowi do rejestru patentowego. Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
W przeciwieństwie do prawa autorskiego, które wygaśnięcie autorskich praw majątkowych przewiduje z upływem 70 lat, czas trwania patentu wynosi zasadniczo 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym.
Za zgłoszenie wynalazku obowiązuje opłata jednorazowa 550 zł, tyle samo płaci się za publikację informacji o udzielonym patencie. Opłaty za okresy ochrony wynoszą aktualnie od 480 zł za pierwsze trzy lata do 1550 zł za 20 lat. Każdy kolejny rok ochrony wynalazku, na który udzielone zostało dodatkowe prawo ochrony, kosztuje 6000 zł.
