Inspektorzy pracy, którzy przeprowadzają kontrole w firmach, mogą kierować wnioski do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ukaranie w ten sposób pracodawców. Dotyczy to tych, którzy rażąco naruszają przepisy BHP, np. notorycznie dopuszczają podwładnych do użytkowania maszyn bez środków ochronnych albo nie zapewniają pracownikom bezpiecznej pracy na stanowiskach pracy na wysokościach.

Inspektorzy pracy w takiej sytuacji, gdy nie pomagają żadne inne środki, a rażące naruszenia przepisów BHP zostały wykryte podczas dwóch kolejnych kontroli, mogą wnioskować do ZUS o podwyższenie o 100 proc. składki na ubezpieczenie wypadkowe, ustalanej na najbliższy rok składkowy. Taką możliwość przewidują przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167515]ustawy z 30 października 2002 r. z o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU nr 199, poz. 1673 ze zm.; ustawa wypadkowa)[/link]. Warto pamiętać, że w każdym przypadku to ZUS podejmuje decyzję o tym, czy we wspomniany sposób ukarać przedsiębiorcę.

W 2008 r. inspektorzy pracy skierowali do ZUS aż 87 wniosków o podwyższenie wspomnianej składki. Zakład we wszystkich tych sprawach przychylił się do sugestii PIP.

[srodtytul]Ustal samodzielnie...[/srodtytul]

Składka na ubezpieczenie wypadkowe jest ustalana na podstawie informacji składanych przez firmę do ZUS o liczbie osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia oraz poszkodowanych w wypadkach przy pracy (służy do tego formularz ZUS IWA). Zgodnie z art. 28 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej stopa składek jest wyższa dla płatnika zgłaszającego nie więcej niż dziewięciu ubezpieczonych niż dla płatnika zgłaszającego powyżej dziesięciu ubezpieczonych. Dla pierwszego płatnika wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zryczałtowana i wynosi 50 proc. najwyższej stopy procentowej ustalonej dla określonych grup działalności. Od 1 kwietnia br. najwyższa stopa procentowa składki wypadkowej została obniżona w porównaniu z poprzednimi latami. Obecnie wynosi 1,67 proc. podstawy jej wymiaru.

[srodtytul]... albo zdaj się na ZUS[/srodtytul]

Także ZUS może ustalać stopę procentową wspomnianej składki. Takie działania podejmuje jednak tylko w stosunku do tych płatników składek, którzy za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe mieli obowiązek i przekazali do Zakładu informację o wypadkowości na druku ZUS IWA.

O wysokości składki w danym roku składkowym ZUS powinien zawiadomić płatnika nie później niż do 20 kwietnia danego roku. Jeżeli do tego czasu przedsiębiorca nie otrzyma zawiadomienia, to sam powinien się zwrócić do ZUS z prośbą o wskazanie obowiązującej go wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Pozostali więksi płatnicy, którzy nie mieli obowiązku składania ZUS IWA, zapłacą składkę według stopy procentowej właściwej dla ich grupy działalności.

[ramka][b]Znaczenie ryzyka zawodowego[/b]

Najwyższa stopa procentowa składki wypadkowej jest w przedsiębiorstwach, w których istnieje duże ryzyko zawodowe, i w tych, w których zdarza się duża liczba wypadków przy pracy. Tak jest np. w górnictwie – tu składka wynosi 3,33 proc. Z kolei najmniej płacą firmy zajmujące się pośrednictwem finansowym – 0.67 proc., albo hotele i restauracje – 0,93 proc. Jeśli więc ZUS przychyla się do wniosku inspekcji o ukaranie np. firmy z branży górniczej i podwyższenie jej o 100 proc. składki, szef takiego przedsiębiorstwa musi płacić od wynagrodzenia każdego pracownika o 3,3 pkt proc. wyższą składkę. Jeśli zatrudnia dziesięć osób, a każda z nich zarabia 3 tys. zł, to płaci za nie miesięcznie 1980 zł, a nie 990 zł. [/ramka]