Gdy powód jest pewny swego, najczęściej będzie dążył do wydania przez sąd wyroku. Jeśli jednak jego argumenty nie są zbyt mocne, bierze pod uwagę chociażby częściowe zaspokojenie roszczeń objętych pozwem. Z kolei pozwanego zawarcie ugody może uchronić przed koniecznością zapłaty całej kwoty dochodzonej przez powoda w pozwie wraz z odsetkami i obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

[b]Ugodę pozasądową można zawrzeć, nawet gdy proces cywilny już się toczy.[/b] Warto też zaznaczyć, iż w kodeksie postępowania cywilnego znajduje się odrębna regulacja ugód zawieranych przed mediatorem (art. 183[sup]1[/sup] – 183[sup]15[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B75FF6D1007B9E5AA19EE9FB75E361D4?id=70930]k.p.c.[/link]) oraz postępowania pojednawczego toczącego się na skutek zawezwania do próby ugodowej przed wniesieniem pozwu (art. 184 – 186 k.p.c.).

[srodtytul]Kiedy można[/srodtytul]

W drodze ugody (sądowej albo pozasądowej) można uregulować większość spraw cywilnych o charakterze majątkowym (np. o zapłatę z tytułu stosunków zobowiązaniowych, ale także spraw z zakresu prawa rzeczowego, spadkowego czy rodzinnego). Jak wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie sądowym, nie można zawrzeć ugody w sprawach dotyczących praw ściśle osobistych i niezbywalnych (np. w sprawie o unieważnienie małżeństwa).

[srodtytul]Treść porozumienia...[/srodtytul]

Ugody sądowa i pozasądowa w praktyce odpowiadać będą najczęściej jednocześnie pojęciu ugody w rozumieniu przepisu art. 917[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=95A643CF471E18E63F614CB41B0C03F5?id=70928] kodeksu cywilnego[/link], który stanowi, iż strony [b]czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku[/b] lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Wzajemne ustępstwa nie muszą być przy tym równoważne. Aby jednak można było mówić o ugodzie, konieczne jest, by na kompromis poszły obydwie strony. Ustępstwem ze strony powoda może być także sama rezygnacja z możliwości uzyskania korzystnego dla siebie wyroku sądowego przez cofnięcie pozwu.

[srodtytul]... i jego skutki prawne[/srodtytul]

Ugodę mogą zawierać strony danego stosunku prawnego (osoby fizyczne, osoby prawne) bezpośrednio lub przez swoich przedstawicieli. Dopuszczalne jest zawarcie jej pod określonym warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Jest to swoista umowa stron rodząca konsekwencje wynikające z faktu rzeczy ugodzonej (res transacta). Jeśli jedna ze stron będzie się uchylać od tego, co zostało postanowione, druga może nie tylko żądać wykonania ugody, ale też zgłaszać inne roszczenia, np. o naprawienie szkody wynikłej z niewykonania ugody.

Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie powstałyby, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy (art. 918 § 1 k.c.). Nie można natomiast uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze (art. 918 § 2 k.c.).

[srodtytul]Co to oznacza[/srodtytul]

W przypadku ugody sądowej zawieranej w obliczu sądu bezpośrednim skutkiem jej zawarcia jest umorzenie postępowania przez sąd na podstawie przepisu art. 355 § 1 k.p.c. Koszty procesu, w którym zawarto ugodę sadową, znosi się wzajemnie, jeżeli strony nie postanowiły inaczej (art. 104 k.p.c.).

Inaczej jest w przypadku ugody pozasądowej. Dla umorzenia postępowania w związku z zawarciem ugody pozasądowej potrzebne jest dokonanie czynności procesowej w postaci cofnięcia pozwu przez powoda. W innym przypadku nie dojdzie do umorzenia postępowania, a sąd będzie jedynie zobowiązany do uwzględnienia treści zawartej ugody pozasądowej przy wydawaniu wyroku (art. 316 § 1 k.p.c.).

[srodtytul]Kiedy pozwu nie wycofamy[/srodtytul]

Sąd może uznać cofnięcie pozwu za niedopuszczalne, ale tylko w określonych sytuacjach. Stanie się tak, gdy:

- okoliczności sprawy wskazują, że cofnięcie pozwu jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.),

- czynność ta narusza słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego (art. 469 k.p.c.),

- jest wynikiem niedozwolonych praktyk ograniczających konkurencję lub samodzielność przedsiębiorców albo gdy wymaga tego ochrona produkcji należytej jakości (art. 479[sup]13[/sup] § 1 k.p.c.).

[srodtytul]Co z kosztami procesu[/srodtytul]

Zgodnie z art. 203 § 2 k.p.c. [b]pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa.[/b] Na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego. Natomiast w razie cofnięcia pozwu poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego, który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów (art. 203 § 3 k.p.c.).

W piśmiennictwie można spotkać pogląd, że nie da się wykluczyć konieczności obciążenia pozwanego kosztami procesu mimo cofnięcia pozwu przez powoda. Zdaniem J.P. Naworskiego, jeżeli zgodnie z ugodą pozasądową pozwany w toku procesu spełni dochodzone świadczenie, czym zaspokoi wymagalne w chwili wytoczenia powództwa roszczenia powoda, cofnięcie w tym przypadku ma znaczenie techniczne, a art. 203 § 2 zd. 2 k.p.c. nie znajduje zastosowania.

[i]Autor jest aplikantem adwokackim[/i]