Możliwość taką dają przepisy[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=984AE0C8459D11CD2511B00DE4CE7382?id=170302] ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (DzU z 2003 r. nr 139, poz. 1323 ze zm.)[/link]. Obecnie odsetki wynoszą 13 proc. w skali roku. Warunkiem ich naliczenia jest, aby najpierw został dostarczony towar lub wykonana usługa, a także doręczona dłużnikowi faktura. Zbliżone zasady obowiązują także wtedy, gdy termin zapłaty nie został określony w umowie.

[srodtytul]Nie zawsze się uda[/srodtytul]

Transakcją handlową, w rozumieniu ustawy, jest umowa, której przedmiotem jest odpłatne dostarczenie towaru lub odpłatne świadczenie usług, jeżeli strony tej umowy zawierają ją w związku z wykonywaną przez siebie działalnością gospodarczą lub zawodową. Większość umów spełnia te warunki. Transakcjami będą zatem umowy sprzedaży, dostawy czy o roboty budowlane.

Nie zawsze jednak uda się zastosować jej przepisy.[b] Aby umowa była transakcją handlową, musi być zawarta w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą lub zawodową.[/b] Jeśli osoba prowadząca własny biznes zawiera z wykonawcą umowę o roboty budowlane, której przedmiotem jest wybudowanie domu mieszkalnego na potrzeby prywatne, to z oczywistych względów nie jest to transakcja handlowa w rozumieniu omawianej ustawy.

[srodtytul]Kto zastosuje…[/srodtytul]

Przepisy ustawy stosuje się do transakcji, których wyłącznymi stronami są:

- przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=5793C6A43633DFEA42BC135B5A70468B?id=236773] ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej[/link];

- podmioty prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie: upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;

- zamawiający wymienieni w ustawie – Prawo zamówień publicznych;

- osoby wykonujące wolny zawód;

- oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;

- podmioty zagraniczne prowadzące na terytorium Polski przedsiębiorstwa na podstawie ustawy o zasadach prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne.

[srodtytul]… a komu nie wolno[/srodtytul]

Ustawy nie stosuje się do:

- długów objętych postępowaniami prowadzonymi na podstawie przepisów prawa upadłościowego i prawa układowego;

- umów, na podstawie których są wykonywane czynności bankowe w rozumieniu art. 5 ust. 1 i 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=183137A637DD150EEAFE17031058FA6C?id=165971/]prawa bankowego[/link];

- umów, których przedmiotem jest świadczenie polegające na odpłatnym dostarczaniu towarów lub świadczeniu usług, finansowane w całości lub w części ze środków:

a) międzynarodowych instytucji finansowych, których Rzeczpospolita Polska jest członkiem lub z którymi ma zawarte umowy o współpracy,

b) pochodzących z bezzwrotnej pomocy Unii Europejskiej,

c) pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej.

[srodtytul]Dodatkowe wynagrodzenie…[/srodtytul]

Art. 5 ustawy przyznaje prawo do żądania dodatkowych odsetek od niewymagalnej jeszcze wierzytelności, w przypadku gdy w umowie przewidziano termin zapłaty dłuższy niż 30 dni.

Pamiętajmy jednak, że wierzyciel ma prawo, a nie obowiązek, naliczyć swojemu kontrahentowi odsetki ustawowe.

Czasem strony w ogóle nie określają w umowie terminu zapłaty. Przy umowach będących transakcjami handlowymi obowiązuje zasada, że za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego uważa się dzień określony w pisemnym wezwaniu dłużnika do zapłaty, w szczególności w doręczonej dłużnikowi fakturze lub rachunku.

Ustawa daje zatem wierzycielowi prawo żądania dodatkowych odsetek ustawowych od niewymagalnej jeszcze wierzytelności, w przypadku gdy termin zapłaty nie został określony w umowie, lecz wyznaczył go wierzyciel na fakturze.

[srodtytul]… od dnia wymagalności[/srodtytul]

Zgodnie z art. 6 ustawy, jeżeli termin zapłaty nie został określony w umowie, wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe, za okres począwszy od 31. dnia po spełnieniu świadczenia niepieniężnego do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.

Za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego uważa się dzień określony w pisemnym wezwaniu dłużnika do zapłaty, w szczególności w doręczonych dłużnikowi fakturze lub rachunku.

[srodtytul]Czasem też za zwłokę[/srodtytul]

W ustawie o terminach zapłaty znajduje się przepis szczególny w stosunku do regulacji dotyczących odsetek za opóźnienie, zawartych w kodeksie cywilnym. Pozwala on żądać za opóźnienie w zapłacie odsetek w wysokości odsetek podatkowych. Zgodnie z art. 7, [b]jeżeli dłużnik w terminie określonym w umowie albo wezwaniu nie dokona zapłaty na rzecz wierzyciela, który spełnił określone w umowie świadczenie niepieniężne, wierzycielowi przysługują, bez odrębnego wezwania, odsetki w wysokości odsetek za zwłokę,[/b] określanej na podstawie ordynacji podatkowej, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty.