Na warunkach określonych w umowie pracodawca musi udostępnić zakładowej organizacji pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie. Tak stanowi art. 33 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (DzU z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm., dalej ustawa). Zgodnie z nim ma to być odpowiednia powierzchnia i urządzenia biurowe bezpośrednio niezbędne do wykonywania obowiązków związkowych wynikających z ustawy. Urządzenia to np. komputer z podstawowym oprogramowaniem, drukarka, telefon i faks. Pomieszczenia biurowe dla organizacji nie muszą jednak znajdować się na terenie zakładu.

Pracodawca mający poza zakładem hotel robotniczy zdecydował się udostępnić w nim jeden pokój jako pomieszczenie związkowe. W ten sposób wypełnił obowiązek spoczywający na nim zgodnie z art. 33 ustawy.

Analizując art. 33 ustawy, należy zwrócić uwagę, że ustawodawca nie nakazuje pracodawcom udostępnić związkom powierzchnię biurową nieodpłatnie (lub inne pomieszczenia). Mogą więc zaproponować, aby płaciły one za takie pokoje. Zaproponowane warunki finansowe nie mogą jednak rażąco przewyższać cen rynkowych wynajmu powierzchni biurowej. Takie działanie wolno bowiem uznać za utrudnianie działalności związkowej i za sprzeczne z art. 33 ustawy.

Pracodawca zaproponował związkowi, że udostępni jeden pokój w biurowcu po cenach powyżej rynkowych wynajmu nieruchomości. W taki sposób pośrednio utrudnia uzyskanie przez organizację pomieszczenia, a w efekcie prowadzenie działalności związkowej.

Nawet gdyby organizacja odmówiła skorzystania z propozycji odpłatnego udostępnienia pomieszczenia (po cenach nie wyższych niż rynkowe), pracodawca wypełni wymóg wynikający z art. 33 ustawy. Jeśli z przyczyn obiektywnych pracodawca nie ma odpowiedniej powierzchni, w szczególności biurowej, którą mógłby odpłatnie lub nieodpłatnie przekazać związkom, powinien poszukać innego rozwiązania.

Firma nie ma dodatkowej powierzchni biurowej. Zaproponowała jednak organizacji, aby korzystała z wydzielonej części zakładowej stołówki w godzinach ustalonych ze związkowcami i niekolidujących z podstawową funkcją jadalni. Takie rozwiązanie nie łamie art. 33 ustawy.

Ustawodawca nie wskazuje, jakiego rodzaju powierzchnię pracodawca powinien udostępnić związkowcom. Dlatego nie można twierdzić, że chodzi tu wyłącznie o biurową. Jeśli pracodawca nie ma takich pomieszczeń, proponuje organizacji takie, w którym będzie ona mogła wykonywać swoje uprawnienia ustawowe.Strony powinny określić w umowie warunki udostępnienia pokoju. Przede wszystkim mają one dotyczyć zasad odpłatności. Ponadto warto wskazać warunki korzystania z pomieszczenia, w szczególności ograniczenie dostępu do nich po godzinach pracy zakładu. Jednocześnie strony powinny określić, kto ponosi koszty użytkowania pokoju, np. opłaty za media i sprzątanie, oraz w jakiej wysokości.

Niekiedy organizacja żąda, aby pracodawca zapewnił związkowcom obsługę administracyjną (np. sekretarkę, asystentkę). Tymczasem zgodnie z art. 33 pracodawca musi jedynie dać pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania działalności związkowej. Nie musi więc dodatkowo gwarantować obsługi administracyjnej dla związku. Oczywiście może zaproponować organizacji odpłatne korzystanie z pomocy pracowników administracyjnych, ale nie jest to obowiązkowe.

Pobierając składki związkowe, musisz mieć pisemną zgodę pracowników na taką operację. Ma ona też określać wysokość tej kwoty

Zgodnie z art. 33

1

ustawy pracodawca, na pisemny wniosek zakładowej organizacji związkowej i za pisemną zgodą pracownika, musi pobierać z wynagrodzenia pracownika składkę związkową w zadeklarowanej przez niego wysokości. Zgodnie z tym przepisem pracodawca może podjąć działania polegające na potrącaniu z wynagrodzenia pracownika kwot dla związku dopiero wtedy, gdy uzyska pisemne oświadczenie pracownika, w którym określa on także kwotę przeznaczoną na działalność związkową.

Nie wystarczy ustne lub dorozumiane wyrażenie zgody przez pracownika na dokonywanie tych potrąceń. Sąd Najwyższy w wyroku z 1 października 1998 r. (I PKN 366/98) wskazał, że wyrażenie przez pracownika, bez zachowania formy pisemnej, zgody na dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia jest nieważne .

Przedstawiciel zakładowej organizacji przedstawił pracodawcy listę osób, które chcą, aby z ich wynagrodzenia potrącać składkę związkową i przekazywać ją przez pracodawcę na rachunek bankowy związku. Tu szef nie może potrącać bez zgody (oświadczenia na piśmie) każdego z zainteresowanych. W innym wypadku dokonywałby uszczupleń bezprawnie.

Ponadto pracodawca musi pamiętać, aby działać na pisemny wniosek organizacji związkowej, bez której inicjatywy nie może zdejmować składek związkowych z wynagrodzeń.

Autor jest prawnikiem, wspólnikiem w C&C Chakowski & Ciszek