Unijne fundusze będą dzielone w ramach programów krajowych i regionalnych. Z których z nich może skorzystać przedsiębiorca chcący rozwijać własną firmę lub osoba dopiero planująca rozpoczęcie własnej działalności?
Odpowiedź zależy przede wszystkim od wielkości inwestycji. I tak, co do zasady, ze środków programów regionalnych nie można zrealizować projektów, przy których wydatki kwalifikowane przekraczają 2 mln euro. Przy większych projektach należy poszukiwać dofinansowania w programach krajowych. Te jednak muszą się charakteryzować wyższym stopniem innowacyjności.
W programach regionalnych, z których każdy został przygotowany indywidualnie przez poszczególne województwa zostały przewidziane działania służące bezpośredniemu wsparciu inwestycyjnemu dla przedsiębiorców. Oprócz tego będą dostępne instrumenty pośrednio poprawiające funkcjonowanie firm, np. związane z doradztwem, wsparciem instytucji finansowych, instytucji otoczenia biznesu lub tzw. aniołów biznesu.
Jednak dla przedsiębiorców najważniejsze będą oczywiście środki umożliwiające bezpośrednie inwestycje. Warunkiem uzyskania pomocy jest wykazanie, że przyczyniają się one do rozwoju oraz podnoszą konkurencyjność firmy. Między programami regionalnym zachodzą różnice co do minimalnej i maksymalnej wartości projektu oraz wielkości wsparcia. Instytucje zarządzające programami mogą również priorytetowo traktować wybrane rodzaje inwestycji. Dlatego szczegółów trzeba szukać we właściwym, ze względu na miejsce realizacji inwestycji, urzędzie marszałkowskim.
W większości przypadków o środki z programów regionalnych nie mogą walczyć duże przedsiębiorstwa. Zostały one zarezerwowane dla mikrofirm oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MSP). Należy zaznaczyć, że w niektórych programach dla wszystkich tych przedsiębiorstw są środki we wspólnych działaniach, podczas gdy w innych wyodrębniono środki specjalnie dla mikroprzedsiębiorstw. Przypomnijmy, że do kategorii MSP zaliczają się te firmy, które zatrudniają do 250 pracowników i ich roczny obrót nie przekracza 50 mln euro i/lub roczny bilans nie przekracza 43 mln euro. W tej grupie małym przedsiębiorcą jest ta firma, której zatrudnienie nie przekracza 50 osób i roczny obrót albo suma aktywów nie przekracza 10 mln euro.
Z kolei mikroprzedsiębiorstwo definiuje się jako firmę zatrudniającą mniej niż dziesięć osób i której roczny obrót i/lub całkowity bilans nie przekracza 2 mln euro. Badając wielkość firmy, należy również uwzględnić wielkość jej udziałowców. Na przykład, jeżeli większościowym udziałowcem małej firmy jest duże przedsiębiorstwo (np. przez posiadanie jej udziałów), to będzie ona traktowana jak duża firma, co może ją wyłączyć z ubiegania się o środki z programów regionalnych. Jeśli udział nie będzie przekraczał 50 proc., to będzie się uwzględniać odpowiedni procent zatrudnienia, obrotów i aktywów większego udziałowca. Jeżeli posiada on np. 20 proc. udziałów, trzeba uwzględnić te 20 proc. w odniesieniu do wielkości zatrudnienia i pozostałych danych. Sumując te wartości naszej firmy i naszego udziałowca, otrzymamy odpowiedź, do jakiej kategorii firma należy.
Uruchomienie własnej firmy wiąże się z kosztami. Jeśli jednak projekt jest dobry i poparty solidnym biznesplanem, jest szansa, że część takich kosztów zostanie nam zwrócona. Myśląc o utworzeniu nowej firmy, w pierwszej kolejności należy sięgnąć do regionalnych programów operacyjnych. To w nich przewidziano działania na uruchomienie i rozwój mikroprzedsiębiorstw. Wsparcia na rozpoczęcie działalności gospodarczej można również poszukiwać w regionalnym komponencie programu „Kapitał ludzki”.
Dzięki wsparciu programów regionalnych będą realizowane przedsięwzięcia podnoszące konkurencyjność oraz zdolność inwestycyjną mikroprzedsiębiorstw. Na dofinansowanie mają szansę takie projekty, jak:
- budowa, rozbudowa lub rozszerzenie zakresu działalności przedsiębiorstwa;
- realizacja zasadniczych zmian procesu produkcyjnego lub zmiana w zakresie sposobu świadczenia usług;
- unowocześnienie składników majątku trwałego niezbędnego do prowadzenia i rozwoju działalności gospodarczej firmy;
- racjonalizacja logistyki sprzedaży towarów i usług;
- budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji i urządzeń sprzyjających oszczędności surowców i energii oraz ograniczaniu emisji szkodliwych substancji do środowiska;
- informatyzacja, w tym m.in. systemy zarządzania przedsiębiorstwem;
- dostosowanie przedsiębiorstw do standardów oraz norm krajowych i europejskich (certyfikacja wyrobów i usług);
- dotacje na udział w krajowych i międzynarodowych imprezach gospodarczych typu targi i wystawy w charakterze wystawcy.
Należy podkreślić, że niektóre programy przewidują wsparcie już od etapu zakładania przedsiębiorstwa (np. program woj. lubuskiego) inne tylko dla przedsiębiorstw już zarejestrowanych i działających (np. program woj. śląskiego). W takich przypadkach trzeba wcześniej przejść etap rejestracji przedsiębiorstwa, a pieniądze, o które będziemy się ubiegać, mogą być przeznaczone tylko na rozwój istniejącej już firmy.
Fundusze przeznaczone dla MSP mają się przyczyniać do podnoszenia ich konkurencyjności oraz zdolności inwestycyjnej. W tym celu przedsiębiorcy mogą dokonywać zasadniczych zmian produktów lub całego procesu produkcyjnego, zwłaszcza przez racjonalizację, dywersyfikację lub modernizację. Wszystkie projekty zgłaszane przez wnioskodawców powinny dotyczyć wprowadzanej przez nich innowacji produktowej lub procesowej. Sprecyzujmy, że przez innowację należy rozumieć prace związane z przygotowaniem i uruchomieniem produkcji, a także przygotowaniem do sprzedaży nowych lub udoskonalonych produktów i usług. Należy również pamiętać, że w regionach mogą być priorytetowo traktowane projekty, w wyniku których powstaną nowe miejsca pracy, a także projekty zlokalizowane na obszarach o szczególnie niekorzystnej sytuacji społeczno-gospodarczej.
Projekty, jakie będzie można realizować przy wsparciu środków unijnych, można podzielić na inwestycyjne oraz badawcze. Przy uwzględnieniu różnic zachodzących pomiędzy regionalnymi programami w przypadku inwestycji są to:
- budowa i rozbudowa przedsiębiorstwa;
- rozszerzenie zakresu działalności przedsiębiorstwa;
- realizacja zasadniczych zmian produkcji, procesu produkcyjnego lub zmiana w zakresie świadczenia usług;
- nabycie środków trwałych niezbędnych do prowadzenia, unowocześnienia i rozwoju działalności gospodarczej;
- dostosowanie wyrobu do wymagań rynkowych;
- budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji i urządzeń sprzyjających oszczędności surowców i energii oraz ograniczeniu emisji szkodliwych substancji;
- unowocześnienie działalności przez rozwój infrastruktury informatycznej (usługi i aplikacje dla MSP, handel drogą elektroniczną, tworzenie sieci oraz inne działania służące dostępowi do ICT dla MSP i ich wydajnemu użytkowaniu);
- dostosowanie standardów w firmach do wymogów norm krajowych i międzynarodowych (certyfikacja wyrobów i usług).
Natomiast w przypadku inwestycji na projekty badawcze można wskazać:
- nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych (B+R), praw do własności intelektualnej, w tym patentów, licencji, know-how lub innej nieopatentowanej wiedzy technicznej;
- wsparcie uzyskania praw wyłącznych (np. patentów) dla własnych rozwiązań technicznych;
- wsparcie inwestycyjne działalności B+R w przedsiębiorstwach;
- wsparcie wdrożenia innowacyjnych procesów wytwarzania wyrobów i usług, systemów organizacyjnych i rozwiązań rynkowych, w tym wdrożenie wyników prac B+R;
- wsparcie wdrożenia i komercjalizacji innowacyjnych produktów i usług oraz platform produktowo-technologicznych.
Osoby, które są zainteresowane założeniem własnej firmy lub rozbudową istniejącego przedsiębiorstwa i pozyskaniem na ten cel środków unijnych, muszą sięgnąć do różnych dokumentów. Określają one, kto i na jakich zasadach może z tych środków korzystać. Opisują sposób wdrażania, czyli gdzie i w jakim trybie należy składać wnioski o dofinansowanie. W latach 2007 – 2013 środki unijne będą dostępne w kilku tzw. programach krajowych (np. „Innowacyjna gospodarka” lub „Kapitał ludzki”) oraz 16 programach regionalnych. W pierwszej kolejności to właśnie do nich powinni sięgnąć zainteresowani tworzeniem własnej firmy lub rozbudową już funkcjonującej.
Drugim dokumentem jest tzw. uszczegółowienie programu. To w nim odnajdziemy szczegółowe opisy tzw. działań. Wskazują one dokładnie cele programu oraz sposoby ich realizacji (np. wymieniają przykładowe projekty). Mówią także, kto może się ubiegać o dofinansowanie, na jakie wsparcie można liczyć i jaka jest dopuszczalna minimalna i maksymalna wartość projektu.
Trzecim ważnym dokumentem są wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków. Jest to dokument, który określa, co można kupić i jakie wydatki ponieść, realizując poszczególne działania.
Zapoznanie się z tymi informacjami jest niezbędne do sporządzenia poprawnego wniosku. Wszystkie będą podlegały ocenie urzędników i, jak pokazują ubiegłe lata, nie każdy wniosek otrzyma akceptację. Żeby zwiększyć swoje szanse, warto poznać różnego rodzaju lokalne programy strategiczne. Są to między innymi pomysły na rozwój województw, powiatów, miast i gmin. Umiejscowienie swojej firmy w filozofii, charakterystyce i celach takich lokalnych programów może przysporzyć naszemu wnioskowi dodatkowych punktów.
Ponadto trzeba pamiętać, że priorytetowo traktowane będą projekty, w wyniku których powstaną nowe miejsca pracy oraz nowe, innowacyjne produkty i usługi, a także projekty zlokalizowane na obszarach o szczególnie niekorzystnej sytuacji społeczno-gospodarczej. Chodzi szczególnie o te rejony, w których jest wysokie bezrobocie.
Za zarządzanie programami regionalnymi odpowiadają urzędy marszałkowskie. One też wyznaczają instytucje odpowiedzialne za przyjmowanie i ocenę wniosków. Dlatego to na ich stronach internetowych należy szukać wszystkich niezbędnych informacji.
Podjęcie decyzji o tworzeniu własnej firmy należy poprzedzić wyborem miejsca inwestycji. Również w przypadku znacznej rozbudowy istniejącego przedsiębiorstwa można rozważyć kwestię zmiany jej siedziby. To ważna decyzja z punktu widzenia możliwej do uzyskania dotacji. Jej wysokość jest bowiem uzależniona od regionu, w którym ubiegamy się o wsparcie.
Mikro- i mali przedsiębiorcy mogą liczyć na refundację nawet 70 proc. poniesionych wydatków. Jednak tylko wtedy, gdy firma będzie uruchomiona w województwach: lubelskim, podkarpackim, warmińsko-mazurskim, podlaskim, świętokrzyskim, opolskim, małopolskim, lubuskim, łódzkim lub kujawsko-pomorskim.
W przypadku projektu realizowanego w województwach: pomorskim, zachodniopomorskim, dolnośląskim, wielkopolskim, śląskim oraz mazowieckim, maksymalna dotacja może stanowić 60 proc. poniesionych kosztów kwalifikowanych. Najmniej przedsiębiorcy otrzymają, realizując przedsięwzięcie w Warszawie – w stolicy można liczyć tylko na 50-procentową refundację. Dla średnich firm podane wsparcie trzeba odpowiednio pomniejszyć o 10 punktów proc. Wielkość pomocy określa rozporządzenie Rady Ministrów z 13 października 2006 roku (DzU nr 190, poz. 1402).
Agnieszka Kapciak, dyrektor Departamentu Koordynacji Programów Regionalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego
W 16 RPO na obszar „Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość” przeznacza się ok. 3,9 mld euro, co stanowi prawie 25 proc. całkowitej alokacji na RPO, która wynosi 16,6 mld euro.
Przedsiębiorcy, przygotowując się do udziału w konkursach, powinni się zapoznać ze „Szczegółowym opisem osi priorytetowych na lata 2007 – 2013”, zwanym potocznie uszczegółowieniem, przygotowywanym dla każdego RPO przez instytucje zarządzające. Zawiera ono informacje dotyczące planowanych działań, typów projektów, beneficjentów upoważnionych do aplikowania, kwalifikowalności kosztów i trybu wyboru projektów. Dokumenty są dostępne na stronach internetowych urzędów marszałkowskich. Ponadto warto odwiedzić punkt informacyjny (lista znajduje się na stronie www.mrr.gov.pl) i przedyskutować projekt z konsultantem. Nie ma jeszcze szczegółowego harmonogramu naborów wniosków na rok 2008. Część województw planuje rozpocząć wdrażanie w pierwszej połowie roku.
Instytucje zarządzające regionalnymi programami operacyjnymi
- Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
Departament Regionalnego Programu Operacyjnego
Wybrzeże Słowackiego 12-14
50-411 Wrocław
tel. (71) 77 69 335
faks (71) 77 69 003
- Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Departament Polityki Regionalnej
ul. Skłodowskiej-Curie 73
87-100 Toruń
tel. (56) 656 11 30
faks (56) 656 11 27 politykaregionalna@kujawsko-pomorskie.pl
www.fundusze.kujawsko-pomorskie.pl
- Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego
Departament Strategii Rozwoju Regionalnego
ul. Czechowska 19
20-072 Lublin
tel. (81) 44 16 738
faks (81) 44 16 740
- Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego
Biuro Instytucji Zarządzającej Lubuskim Regionalnym Programem Operacyjnym
ul. Podgórna 7
65-057 Zielona Góra
tel. (68) 456 53 94
faks (68) 327 14 29
- Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego
Departament Polityki Regionalnej
al. Piłsudskiego 8
90-051 Łódź
tel. (42) 663 30 92
faks (42) 663 30 94 strategia@lodzkie.pl
- Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego
Departament Strategii i Rozwoju Regionalnego
ul. Kłopotowskiego 5
03-718 Warszawa
tel. (22) 59 79 751
faks (22) 59 79 752
- Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
Departament Polityki Regionalnej
ul. Wielicka 72
30-552 Kraków
tel. (12) 29 90 700
faks (12) 29 90 726
www.malopolskie.pl/rozwojregionalny/rpoperacyjny
- Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego
Departament Koordynacji Programów Operacyjnych
ul. Ostrówek 5-7
45-081 Opole
tel. (77) 54 16 565
faks (77) 54 16 567
- Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego
Departament Rozwoju Regionalnego
ul. Hanasiewicza 17
35-959 Rzeszów
tel. (17) 747 65 50
faks (17) 747 65 51
l
www.wrota.podkarpackie.pl/pl/um
- Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego
Departament Polityki Regionalnej i Funduszy Strukturalnych
ul. gen. Franciszka Kleeberga 20
15-691 Białystok
tel. (85) 654 82 00
faks (85) 654 82 01
dpr.sekretariat@umwp-podlasie.pl
- Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
Departament Programów Regionalnych
ul. Okopowa 21/27
80-810 Gdańsk
tel. (58) 32 68 133
faks (58) 32 68 134
- Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
Wydział Rozwoju Regionalnego
ul. Ligonia 46
40-037 Katowice
tel. (32) 207 83 76
faks (32) 255 37 58
- Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego
Departament Polityki Regionalnej
al. IX Wieków Kielc 3
25-516 Kielce
tel. (41) 342 10 36
faks (41) 342 10 38
jadwiga.glowienka@sejmik.kielce.pl
- Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego
Departament Polityki Regionalnej
ul. Emilii Plater 1
10-562 Olsztyn
tel. (89) 523 27 89
faks (89) 523 26 09
- Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego
Departament Polityki Regionalnej
ul. Kościuszki 95
61-716 Poznań
tel. (61) 854 17 88
- Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego
Wydział Zarządzania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego
ul. Hołdu Pruskiego 8
70-550 Szczecin
tel. (91) 441 11 27
faks (91) 489 08 66
