Jak założyć firmę w Norwegii

Choć Norwegia nie jest członkiem Unii Europejskiej, to jednak ze względu na jej przynależność, obok Islandii czy Liechtensteinu, do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, możliwe jest prowadzenie w tym państwie działalności gospodarczej na zasadach analogicznych jak we Wspólnocie. Są one stosunkowo liberalne

Publikacja: 10.07.2007 10:00

Foto: Nieznane

Anna Grabowska

Nasi rodacy prowadzą w Norwegii przede wszystkim firmy budowlane. Głównie są to oddziały krajowych spółek matek. Wszyscy muszą albo spełnić warunki stawiane przez przepisy norweskie rodzimym przedsiębiorcom, albo otworzyć tzw. spółkę córkę, oddział lub przedstawicielstwo. W tym drugim przypadku przedsiębiorstwo zakładane jest zgodnie z prawem polskim i musi mieć rzeczywiste i stałe powiązania z polskim rynkiem. Wystarczy, że posiada w Polsce zarejestrowane biuro, siedzibę zarządu lub prowadzi na terenie Polski główną działalność.

Inwestowanie w Norwegii jest w zasadzie wolne od ograniczeń, z wyjątkiem nielicznych przypadków, wymienionych wprost w norweskich przepisach. Co istotne, tamtejsze prawodawstwo nie ma odrębnych regulacji dotyczących tworzenia spółek z udziałem kapitału zagranicznego. W efekcie wszystkie spółki - zarówno te z udziałem kapitału zagranicznego, jak i wyłącznie norweskiego - zakładane są na podstawie przepisów ustawy o spółkach (the Companies Act) z 1976 r. z częściowymi zmianami wprowadzonymi w styczniu 1996 r., co było spowodowane wejściem w życie postanowień układu o europejskim obszarze gospodarczym.

[b]Spółki zagraniczne traktowane są tak samo jak norweskie i nie korzystają z żadnych specjalnych ulg i przywilejów. Mogą natomiast, na równi z firmami norweskimi, korzystać z ewentualnych ulg stosowanych najczęściej przez władze lokalne przy zakupie nieruchomości oraz z ulg wynikających z programu Norweskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Przemysłu (SND). [/b]

Wszystkie spółki chcące prowadzić działalność gospodarczą w Norwegii muszą dokonać wpisu do Rejestru Spółek (Register of Companies). Czynność ta nie tylko pozwala miejscowym władzom znać liczbę i rodzaj prowadzonych w państwie przedsiębiorstw, ale również chroni nazwę firmy przed używaniem takiej samej czy bardzo podobnej przez podmiot konkurencyjny na danym rynku. Koszt rejestracji to ok. 6 tys. koron norweskich (NOK).

Aby zarejestrować spółkę, niezbędne jest przedstawienie następujących dokumentów:

- aktu założycielskiego spółki (amemorandum of incorporation)

- statutu spółki (the article of association)

- standardowego wniosku (formularz, który można uzyskać w Rejestrze Spółek).

Wszystkie dokumenty muszą być przetłumaczone na język norweski. Posiłkowo, w kontaktach z urzędnikami, można posługiwać się również językiem angielskim.

Cztery najpopularniejsze formy prowadzenia w Norwegii przedsiębiorstw przez podmioty zagraniczne to:

- spółki z o.o. (AS),

- publiczne spółki akcyjne (ASA),

- spółki jawne (ANS),

- spółki komandytowe (KS).

Spośród tych form najczęściej spotykane są pierwsze dwie, czyli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjne. Pierwsze wykorzystywane są na potrzeby mniejszych przedsiębiorstw, drugie do większych inwestycji, wymagających znacznie większego finansowania.

Minimalny udział kapitałowy wymagany przy zakładaniu prywatnej spółki z o.o. (AS) wynosi 100 tys. NOK, a w przypadku publicznej spółki akcyjnej (ASA) - 1 mln NOK. W obydwu wypadkach kapitał musi być wniesiony do spółki w całości, z czego co najmniej 50 proc. przed formalnym zarejestrowaniem spółki.

Spółka ASA musi mieć dyrektora naczelnego (managing director) i przynajmniej trzech członków zarządu, wybieranych na walnym zgromadzeniu spółki. Co najmniej połowa członków zarządu musi od minimum dwóch lat mieszkać w Norwegii lub w kraju należącym do OECD. Wspólnicy spółek z o.o. oraz akcyjnych nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki. Ich odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości udziałów albo do kwoty posiadanych akcji.

[b]Jeżeli działająca w Norwegii spółka zatrudnia 30 i więcej pracowników, mają oni prawo do reprezentowania swoich interesów w zarządzie spółki. [/b]

Wśród obcokrajowców prowadzących działalność w Norwegii najpopularniejsze są filie i oddziały firm zagranicznych.

Do założenia oddziału firmy zagranicznej nie jest wymagane wniesienie kapitału założycielskiego. Jest on traktowany jak firma norweska i generalnie podlega tym samy prawom i obowiązkom. Na takich samych zasadach jak podmioty krajowe musi płacić podatki, prowadzić księgowość oraz sprawozdawczość.

W oddziale firmy zagranicznej nie musi być jednak przeprowadzany audyt, jeżeli jego obrót wynosi mniej niż 5 mln NOK. Oddział nie musi również przekazywać do Rejestru Rachunkowego Firm (Register of Companies Accounts) danych o wysokości swoich rocznych obrotów.

[b]Wniosek o rejestrację oddziału musi zawierać dowód, że jego zagraniczna spółka matka została legalnie zarejestrowana w swoim kraju. Należy także podać w nim informacje dotyczące rodzaju działalności spółki zagranicznej, wysokości jej kapitału zakładowego oraz dane dotyczące członków jej zarządu. [/b]

Zagraniczna spółka matka jest odpowiedzialna za długi swojego norweskiego oddziału do pełnej wysokości swoich aktywów.

Dokumenty, jakie musi złożyć Polak, który chciałby utworzyć w Norwegii oddział polskiej firmy:

- akt założycielski spółki matki,

- statut spółki matki,

- certyfikat rejestracji firmy polskiej,

- nazwę i adres jej głównej siedziby,

- dokument potwierdzający formę prawną spółki matki (np. sp. z o.o.);

- decyzję o utworzeniu oddziału w Norwegii,

- dokument potwierdzający wybór głównego dyrektora spółki matki,

- ewentualne pełnomocnictwa do prowadzenia spraw polskiej spółki,

- decyzję o powołaniu zarządu i/lub dyrektora naczelnego w oddziale w Norwegii,

- nazwę i adres norweskiego od działu,

- zakres jego działania,

- w przypadku powołania zarządu oddziału - nazwiska, adresy oraz daty urodzenia (numery personalne) jego członków,

- dane personalne dyrektora od działu,

- podpis oraz nazwiska i daty urodzenia osób upoważnionych do podejmowania w imieniu oddziału zobowiązań prawnych.

Jeśli w oddziale powołano zarząd lub dyrektora, formularz wniosku o utworzeniu oddziału musi być przez nich wszystkich podpisany. Wszystkie dokumenty niezbędne do założenia oddziału firmy zagranicznej muszą być przetłumaczone na język norweski. Należy dołączyć je do wypełnionego wniosku o zarejestrowanie oddziału w Rejestrze Firm (Register of Companies).

Przepisy norweskie przewidują pewne ograniczenia dla przedsiębiorstw zakładanych przez obcokrajowców zarówno tych z państw należących do OECD, jak i spoza tego obszaru. Oto one:

- posiadanie przez cudzoziemców udziałów w firmach i zarządzanie wspólnymi funduszami nie może być wyższe niż 33,3 proc. wartości tych udziałów lub funduszy,

- udziały firm zagranicznych w firmach norweskich będących właścicielami łodzi rybackich są ograniczone do 40 proc.

Ograniczenia dotyczą również firm transportowych, z tym że są one uzależnione od kraju pochodzenia inwestora. I tak, firmy i obywatele państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą posiadać do 33,3 proc. udziałów w firmach transportu lotniczego, a firmy i obywatele państw z tego obszaru do 50 proc. udziałów. Transport kolejowy obsługiwany jest w 100 proc. przez Norwegian Railways (NSB).

Przedsiębiorstwa założone w Norwegii oraz te będące oddziałami firm zagranicznych płacą podatek komunalny w wysokości 11 proc. i tzw. podatek wyrównawczy w wysokości 17 proc. Nie mają natomiast obowiązku płacenia żadnych podatków majątkowych.

Norweski rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Deklaracje podatkowe należy złożyć do końca lutego każdego roku. W specjalnych przypadkach termin ten może zostać przedłużony.

Podatki mogą być płacone w czterech ratach: do 15 lutego, 15 kwietnia, 15 września i 15 listopada. Wysokość dwóch pierwszych rat jest szacowana przez władze skarbowe na podstawie dochodu uzyskanego w roku ubiegłym, natomiast dwóch ostatnich - wyliczana według bieżącego wymiaru podatku i złożonej przez podatnika deklaracji. W praktyce, aby uniknąć płacenia karnych odsetek, połowa kwoty szacowanej przez urząd powinna być wpłacona przed 1 maja.

Wszystkie firmy z siedzibą w Norwegii opodatkowują dochód netto. Prezenty i koszty reprezentacyjne nie są więc odliczane. Co istotne, w przypadku oddziałów firm zagranicznych opodatkowaniu podlega jedynie dochód uzyskany na terenie Norwegii. Zalicza się do niego: honoraria autorskie, odsetki i dywidendy uzyskane ze źródeł krajowych i zagranicznych. Natomiast zwykłe koszty prowadzenia działalności (włączając w to amortyzację środków trwałych), w tym opłaty za ubezpieczenia społeczne, koszty badań, opłaty licencyjne oraz płatność odsetek, mogą być od podatku odliczone.

Podatek od towarów i usług nazywany w Norwegii oficjalnie MVA lub potocznie moms jest płacony, tak jak w Polsce, przez ostatecznego nabywcę towaru lub usługi.

Przedsiębiorca musi go odprowadzać po przekroczeniu 50 tys. koron obrotu w ciągu 12 miesięcy. Podstawowa stawka MVA wynosi 25 proc. Obniżona, 13-proc. stawka dotyczy artykułów spożywczych i napojów. Transport osób, bilety kinowe są obciążone 8-proc. podatkiem.

Przy sprzedaży krajowej MVA oblicza się od ceny sprzedaży, w imporcie zaś od wartości cła nadany towar.

Podatek płacony jest sześć razy w roku. Pierwszy termin to 10 kwietnia (za styczeń i luty), drugi -10 czerwca (za marzec i kwiecień), trzeci - 10 sierpnia (za maj i czerwiec), czwarty - 10 października (za lipiec i sierpień), piąty -10 grudnia (za wrzesień i październik), szósty - 10 lutego roku następnego (za listopad i grudzień).

Na fakturze sprzedaży zawsze powinien być umieszczony numer organizacyjny sprzedawcy odpowiadający polskiemu numerowi REGON. Tylko wtedy nabywca może odliczyć wynikający z takiego dokumentu podatek naliczony.

Prowadź interesy za granicą: kontynuujemy cykl artykułów, w których podpowiadamy, jak założyć firmę w różnych krajach europejskich. Dziś wyjaśniamy, co musi zrobić polski przedsiębiorca, chcący prowadzić interesy w Norwegii. W następnych odcinkach opiszemy działalność w Rosji, Czechach, na Słowacji, Węgrzech, Litwie i Ukrainie.

[ramka]

[b]Mieć firmę nie oznacza w niej pracować[/b]

Sam fakt rozpoczęcia działalności gospodarczej w Norwegii nie oznacza jeszcze automatycznego uzyskania pozwolenia na pracę i pobyt w tym kraju. Może być jedynie dobrą podstawą do udzielenia pozwolenia na pracę i osiedlenie się. Każdy ubiegający się o to cudzoziemiec musi wykazać, że jego praca lub działalność prowadzona w Norwegii zapewni mu odpowiednie środki utrzymania.

Podania o pozwolenie na pracę i/lub pobyt rozpatrywane są przez Utlendingsdirektoratet, czyli Urząd ds. Cudzoziemców, w porozumieniu z odpowiednią norweską placówką za granicą. W wypadku Polski jest to Wydział Konsularny Ambasady Królestwa Norwegii w Warszawie.

[/ramka][ramka]

[b]Ważne adresy[/b]

[b]Ambasada Norwegii w Polsce[/b]

00-559 Warszawa

ul. Chopina 2a

tel. 0048 22 696 40 30

e-mail: [mail=warsaw@invanor.no]warsaw@invanor.no[/mail]

[b]Konsulat Norwegii w Krakowie[/b]

30-019 Kraków

ul. Mazowiecka 25

tel. 0048 12 633 03 76

e-mail: [mail=norkons_kr@wp.pl]norkons_kr@wp.pl[/mail]