Zleceniobiorca musi czasami zrobić badania lekarskie

- Zatrudniliśmy osoby na umowy cywilnoprawne. Cześć z nich będzie pracowała przy produkcji. Czy musimy zapewnić im odpowiednie warunki bhp tak jak zatrudnionym na umowy o pracę? Czy zleceniobiorcy też muszą przejść badania lekarskie? - pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.

Mimo że kodeks pracy reguluje stosunki prawnopracownicze, to przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy stosuje się również do osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. Tak wynika z art. 304 k.p. Jeżeli zatem firma przyjmuje kogoś na umowę-zlecenie lub o dzieło, to zgodnie z art. 207 k.p. musi:

-organizować pracę w sposób bezpieczny i higieniczny,

-zapewnić przestrzeganie przepisów i zasad bhp; w tym wypadku szef musi kontrolować, czy są one prawidłowo realizowane, a jeżeli nie -usuwać na bieżąco uchybienia w ich wykonywaniu,

-zapewnić wykonywanie nakazów czy poleceń np. Państwowej Inspekcji Pracy,

-zapewnić wykonywanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Art. 304 k.p. określa obowiązki bhp, których ma przestrzegać pracodawca wobec niepracowników. Chodzi np. o zleceniobiorców. Na tym tle pojawiają się jednak wątpliwości związane z definicją pracodawcy. Może nim być przecież jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, ale także osoba fizyczna, jeśli zatrudniają pracowników. Tym czasem zleceniobiorca czy wykonawca dzieła nie jest pracownikiem. Mimo to eksperci i Państwowa Inspekcja Pracy zalecają, aby i w tym wypadku przestrzegać zasad bhp. Przemawia za tym to, że praca jest wykonywana w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Ustalenie obowiązków bhp przez zatrudniającego wobec zleceniobiorców czy wykonawców dzieła oznacza, że także oni muszą przestrzegać ich tak jak pozostali pracownicy. Co do zasady stosuje się do nich art. 211 k.p. Wynika z niego, że w zakresie określonym przez zatrudniającego zleceniobiorca musi przykładowo:

-znać przepisy i zasady bhp, uczestniczyć w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom,

-wykonywać pracę zgodnie z przepisami i zasadami bhp oraz stosować się do poleceń szefa wydawanych w tym zakresie, ¦zawiadamiać przełożonych o wypadkach i zagrożeniach w zakładzie pracy,

-współdziałać w wypełnianiu zasad i przepisów bhp,

-dbać o stan maszyn, urządzeń, sprzętu oraz porządek i ład w miejscu pracy,

-poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom lekarskim.

Uwaga! Przedsiębiorca powinien poinformować zleceniobiorców o tym, jakie dotyczą ich obowiązki z zakresu bhp. Przedsiębiorcy pytają, co się dzieje wtedy, gdy zatrudniający naruszy zasady bhp wobec zleceniobiorcy.

- Jeżeli popełnia on wykroczenie z zakresu bhp, będzie to odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Nie ma znaczenia nawet to, że naruszone zostały prawa osoby zatrudnionej na podstawie umowy cywilnoprawnej - uważa Piotr Wojciechowski, zastępca dyrektora Departamentu Prawnego w Głównym Inspektoracie Pracy.

Co do zasady nie ma obowiązku, aby zleceniobiorcy czy wykonawcy dzieła przechodzili wstępne badania lekarskie. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy pracodawca uznał je za obowiązki bhp np. w wewnętrznych regulacjach.

Mimo że przepisy nie zmuszają do kierowania m.in. zleceniobiorców na badania lekarskie, przedsiębiorca powinien to zrobić, jeśli chce mieć pewność, że taka osoba może wykonywać pracę na określonym stanowisku. Pojawia się jednak wątpliwość, kto sfinansuje te badania. Strony muszą to uzgodnić i określić w zawartej umowie. Takie samo ustalenie powinno odnosić się do tego, gdy przedsiębiorca chce, aby zatrudniony na umowę cywilnoprawną przeszedł szkolenie bhp.

Jeszcze innym regulacjom podlegają osoby prowadzące własną działalność gospodarczą. Osoba taka i przedsiębiorca zlecający jej zadania muszą współpracować ze sobą, wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wobec wszystkich zatrudnionych w tym samym miejscu, ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania, gdy wystąpią zagrożenia zdrowia lub życia pracowników. Ale wyznaczenie koordynatora nie zwalnia pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom. Tak wynika z art. 304k.p. w związku z art. 208 k.p. (patrz ramka).

Od 1 lipca zacznie obowiązywać nowa ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Zmienia ona m.in. przepisy dotyczące zasad bhp dla niepracowników.

Zgodnie z nowym art. 304 k.p. pracodawca będzie musiał zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy nie tylko zleceniobiorcom, ale także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę własną działalność gospodarczą. Zmieni się też art. 304k.p. Zgodnie z nim osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek będą musiały przestrzegać przepisów bhp, wynikających z regulacji wewnętrznych firmy, wskazujących, które obowiązki bhp stosuje się do podmiotów samozatrudnionych.