Sam kodeks pracy mówi, że pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, odpowiednio wykorzystując osiągnięcia nauki i techniki. Od odpowiedzi na pytanie, czy je faktycznie wykorzystał, zależy często odpowiedzialność zakładu za szkodę czy uszczerbek na zdrowiu pracownika.
Kwestia prawidłowego przeszkolenia BHP okazała się kluczowa w sprawie, którą spółce Ikea Retail wytoczył jej pracownik Tomasz S., domagając się zadośćuczynienia (i innych świadczeń) z powodu uszczerbku na zdrowiu - częściowego uszkodzenia oka podczas pracy. Zdarzenie było raczej nieskomplikowane. Pracował w brygadzie rozpakowującej palety. Pewnego dnia przeciął taśmę plastikową okalającą paletę, a ta zakleszczyła się, więc ją szarpnął. Uwolniona uderzyła go w oko, znacznie je uszkadzając. Przeszedł operację, przez pół roku wyłączony był z pracy. Sporne jest to, czy uszczerbek na zdrowiu wynosi 15 proc. (jak ocenił jeden biegły i sąd okręgowy) czy więcej. Nas tu bardziej interesuje, czy zakład ponosi winę za to przykre zdarzenie, czy nie.
Sąd okręgowy stwierdził, że zatrudniony przeszedł niedostateczne przeszkolenie z BHP -tylko tzw. stanowiskowe (dość krótkie zresztą), nie odbył zaś podstawowego - i to jest wina zakładu. Co się zaś tyczy okularów ochronnych, których mu nie wydano, SO uznał, że skoro branżowe przepisy BHP nie nakazują przydzielenia ich pracownikowi zajmującemu się ręcznym transportem, to zakład nie miał obowiązku go w nie wyposażać.
Sąd uwzględnił tylko część pozwu. Apelacje złożyły obie strony: Tomasz S. (nadal pracuje w Ikei) domaga się dodatkowych kwot, Ikea - w ogóle zwolnienia jej z odpowiedzialności. Firma uważa, że nie można jej nic zarzucić. - Nie da się przewidzieć wszystkich niebezpieczeństw, które należałoby omawiać na szkoleniach BHP - mówił przed sądem apelacyjnym pełnomocnik Ikei adwokat Krzysztof Maśliński.
- Nie ma wyczerpującego katalogu zasad BHP. Nawet dodanie licznych przepisów branżowych nie wyczerpuje przewidzianego w kodeksie pracy (art. 207 i nast.)obowiązku zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy - replikował pełnomocnik pracownika radca prawny Juliusz Janas. - Pracodawca zobowiązany jest do przestrzegania nie tylko prawa, ale i zasad BHP. Ma więc sięgać po nieujęte w przepisach zasady ostrożności niezbędne w danej sytuacji, wynikające z przesłanek naukowych czy technicznych, wreszcie - doświadczenia życiowego (por. "Kodeks pracy. Komentarz pod red. Ludwika Florka", Warszawa 2005).
Według pełnomocnika pracownika specyfika rozpakowywania palet nasuwała oczywisty wniosek, że Tomasz S. powinien zostać wyposażony choćby w okulary ochronne (koszt 12 zł). Co więcej, można wywieść domniemanie, że pracodawca ma obowiązek wyposażyć pracownika we wszelki dostępny sprzęt chroniący przed zagrożeniami związanymi z pracą.
SA postanowił jeszcze dodatkowo przesłuchać osobę, która prowadziła szkolenia BHP. Uznał, że to podstawowa kwestia (sygn. III APa55/07).
Masz pytanie do autora, e-mail: m.domagalski@rzeczpospolita.pl
Pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników, w szczególności:
- organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki jej wykonywania,
- zapewniać przestrzeganie przepisów i zasad BHP, polecać usunięcie uchybień oraz kontrolować ich wykonanie,
- zapewniać wykonanie nakazów organów nadzoru oraz zaleceń społecznego inspektora pracy,
- znać, w zakresie niezbędnym, przepisy o ochronie pracy, w tym BHP.
