Państwo greckie oferuje zagranicznym przedsiębiorcom pomoc w spłacie odsetek od zaciągniętych na działalność gospodarczą kredytów średnio- i długoterminowych. Nie ma też problemów z uzyskaniem ich w greckim banku.
Mimo tych wszystkich ułatwień istnieje pewien warunek, od którego zależy możliwość uruchomienia w Grecji własnej firmy. Chodzi o uzyskanie pozwolenia na pobyt i pracę.
Polacy wnioski w tej sprawie muszą składać w konsulacie greckim w Warszawie. Należy dołączyć następujące dokumenty:
-opis planowanego przedsięwzięcia (rodzaj działalności, projekt finansowy, źródła finansowania),
-zaświadczenie o niezaleganiu z podatkami i składkami na ubezpieczenie społeczne (z urzędu skarbowego oraz ZUS),
-dyplomy i świadectwa potwierdzające kwalifikacje zawodowe,
-zaświadczenie o niekaralności (z rejestru skazanych).
Złożone w konsulacie dokumenty są następnie przesyłane do Grecji, gdzie tamtejsze władze oceniają projekt przedsięwzięcia gospodarczego i podejmują ostateczną decyzję o wydaniu pozwolenia. Na rozstrzygnięcie trzeba czekać kilka miesięcy, jako że greckie procedury administracyjne są długotrwałe, a urzędnicy nadmiernie się nie śpieszą. Największe szanse na pozytywne rozpatrzenie wniosku mają ci kandydaci na przedsiębiorców, którzy zaproponują utworzenie nowych miejsc pracy.
Od cudzoziemców, którzy zamierzają prowadzić działalność w Grecji, miejscowe władze żądają dodatkowo okazania dokumentu potwierdzającego zakup nieruchomości, na której planowana działalność będzie prowadzona, albo wynajęcie lokalu czy nieruchomości. Muszą być one potwierdzone pisemną umową spisaną przed miejscowym notariuszem.
Zakres działalności, jaką Polacy mogą prowadzić w Grecji, jest dowolny, z wyjątkiem pewnych obszarów, w których wymagane jest posiadanie koncesji bądź licencji. Do tych dziedzin gospodarki należą: eksploatacja złóż mineralnych, telekomunikacja i poczta, zarządzanie portami, obrót bronią, prowadzenie punktów gier losowych.
Prowadzona w Grecji w bardzo szerokim zakresie działalność jednoosobowa, czyli tzw. samozatrudnienie, polega na zachowaniu swobody działania w wykonywaniu zawodowej działalności oraz ponoszeniu związanego z nią ryzyka ekonomicznego.
W Grecji można wyróżnić następujące kategorie zawodów związanych z samozatrudnieniem:
-rolnicy i samodzielni pracownicy z innych sektorów gospodarki (w szczególności w sektorze usług),
-zawody związane z szeroko pojętym doradztwem (np. prawnicy, lekarze, architekci, rzeczoznawcy, nauczyciele prywatnych szkół, ekonomiści, eksperci podatkowi, specjaliści komputerowi i przedstawiciele innych zawodów, do których wykonywania niezbędny jest dyplom szkoły wyższej),
-inne zawody (przede wszystkim handlowcy, rzemieślnicy)
-pracujący samodzielnie w przemyśle rozrywkowym.
Aby rozpocząć działalność w formie samozatrudnienia, niezbędne jest:
-zarejestrowanie firmy w wydziale rejestrów właściwego miejscowo urzędu podatkowego,
-zarejestrowanie działalności w odpowiedniej dla jej rodzaju izbie samorządu gospodarczego,
-zatwierdzenie ksiąg i danych w urzędzie podatkowym.
Specyficzną formą, w jakiej wykonywana jest w Grecji jednoosobowa działalność gospodarcza, jest handel obnośny. Do jego prowadzenia konieczne jest stosowne zezwolenie wydawane przez władze wojewódzkie miejsca, w którym ubiegający się o nie mieszkał co najmniej przez ostatnie dwa lata. Handel obnośny może być prowadzony tylko na obszarze danego województwa. Ograniczenie to nie dotyczy towarów pozyskiwanych z morza, takich jak ryby czy skorupiaki, oraz produktów rolniczych, których sprzedaż w tej formie może odbywać się na terenie całej Grecji.
Jeżeli handel obnośny jest ograniczony do stałego miejsca sprzedaży (stragan itp.), niezbędne jest uzyskanie zezwolenia od władz samorządowych miejscowości lub gminy, w której taka działalność ma być prowadzona. Mogą je otrzymać wyłącznie osoby fizyczne.
Wydanie zezwolenia uzależnione jest od spełnienia następujących warunków:
-niekaralność wnioskodawcy,
-brak powiązań z zorganizowanymi przedsiębiorstwami handlowymi (nie tylko pod względem gospodarczym, chodzi także o więzy pokrewieństwa),
-niewielki dochód roczny uzyskiwany przez daną osobę w ciągu ostatnich trzech lat.
Badany jest również ewentualny negatywny wpływ prowadzenia działalności w określonym miejscu na interesy okolicznych placówek handlowych.
Jeżeli handel tego rodzaju ma być prowadzony na terenach podlegających Greckiej Organizacji Turystyki (EOT) lub władzom portowym, konieczne jest uzyskanie dodatkowego specjalnego zezwolenia od tych instytucji.
Równie ważne jak uzyskanie zezwolenia administracyjnego jest złożenie odpowiednich dokumentów w greckim urzędzie skarbowym właściwym terytorialnie ze względu na miejsce zamieszkania osoby zamierzającej prowadzić handel obnośny. Należy zgłosić zamiar założenia takiej firmy. Podatki są symboliczne, ryczałtowe, płacone raz w roku bez względu na obroty.
Należy także pamiętać, że w zależności od rodzaju sprzedawanego towaru może być wymagane uzyskanie dodatkowej zgody na handel nim. W wypadku żywności np. wydają ją służby sanitarne.
W Grecji obowiązuje bezwzględny zakaz handlu obnośnego alkoholem.
Najpopularniejszą po samozatrudnieniu formą prowadzenia działalności gospodarczej w Grecji, także przez obcokrajowców, jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Umowa wspólników oraz statut spółki z o.o. muszą być sporządzone w formie aktu notarialnego. Spółkę należy zarejestrować we właściwym miejscowo rejestrze sądowym (odpowiednik polskiego Krajowego Rejestru Sądowego). Następnie musi być to ogłoszone w Gazecie Rządowej (odpowiednik Monitora Sądowego i Gospodarczego). Kolejnym krokiem jest zgłoszenie przedsiębiorstwa do lokalnego urzędu podatkowego oraz izby przemysłowo-handlowej.
Z utworzeniem firmy wiążą się też wydatki. Opłata notarialna i skarbowa wynoszą w sumie ok. 440 euro, zamieszczenie informacji w dzienniku urzędowym kosztuje ok. 240 euro, rejestracja w urzędzie podatkowym - ok. 150 euro, zgłoszenie do rejestru sądowego - ok. 60 euro, rejestracja w izbie handlowo-przemysłowej -ok. 90 euro.
Wspólnikami spółki z o.o. mogą być jedna lub kilka osób fizycznych bądź prawnych. Minimalny kapitał wymagany do jej założenia to 17 600 euro. Dzieli się on na udziały, które muszą być wniesione w całości już na etapie powoływania spółki. Co najmniej 50 proc. kapitału musi być wniesionych w gotówce, pozostała część może być w formie aportu.
Podobnie jak w wypadku spółki z o.o. statut i umowa spółki akcyjnej muszą mieć formę aktu notarialnego. Tak samo jest ona rejestrowana w rejestrze sądowym, a jej powstanie ogłasza się w Gazecie Rządowej.
Może zostać powołana przez co najmniej dwie osoby fizyczne lub prawne. Jednak minimalny kapitał zakładowy od 1 stycznia 2002 r. wynosi 60 tys. euro. Akcje mogą być imienne lub na okaziciela (anonimowe). Kapitał w gotówce musi być przelany na rachunek bankowy. Wkład rzeczowy natomiast obowiązkowo musi zostać wyceniony przez komisję działającą przy Ministerstwie Rozwoju.
Zgodnie z greckim prawem akcje niektórych spółek akcyjnych muszą być imienne. Dotyczy to przede wszystkim: akcji instytucji oświatowych, firm zajmujących się handlem nieruchomościami, stacji telewizyjnych i radiowych, lotnisk, banków i firm ubezpieczeniowych.
W praktyce spółki akcyjne wykorzystywane są rzadziej, jako że wymagają zaangażowania większych kwot. Służą więc głównie doprowadzenia działalności w szerszym wymiarze.
Przedsiębiorcy zagraniczni mogą też działać w Grecji w formie przedstawicielstw swoich spółek matek. Możliwości ich działania są jednak ograniczone. Przedstawicielstwo nie może prowadzić działalności gospodarczej, a jego rola w praktyce ogranicza się do promowania macierzystej firmy.
Koszty związane z prowadzeniem przedstawicielstwa muszą być pokryte z pieniędzy spółki matki, a roczna kwota przeznaczona na ten cel przez podmiot zatrudniający do czterech osób włącznie nie może być niższa niż 50 tys. dolarów. Zatrudnienie każdej następnej osoby wymaga kolejnych 12 tys. dolarów.
Przedstawicielstwo jest zwolnione z podatku dochodowego. Może też bez cła przywozić do Grecji towary spoza Unii Europejskiej, jeżeli zamierza przeznaczyć je na potrzeby własne lub zatrudnionego personelu. Polacy, którzy pracują w przedstawicielstwach, korzystają ze zwolnienia z podatku od osób fizycznych na podstawie polsko-greckiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Przewiduje ona metodę wyłączenia, co oznacza, że nasi rodacy muszą jedynie odprowadzić podatek w Grecji, bez potrzeby rozliczania się w Polsce.
Inną formą działalnością polegającej głównie na reprezentowaniu w Grecji interesów spółki matki jest biuro techniczne. Obowiązują je podobne zasady jak przedstawicielstwa. Jedyna różnica polega na tym, że musi zatrudniać co najmniej kilku greckich pracowników.
Zagraniczna firma może też otworzyć w Grecji swój oddział. W tym celu powinna złożyć wniosek w Sekretariacie Generalnym ds. Handlu i Ochrony Konsumenta oraz wniosek szczegółowy u lokalnych władz, na których terenie oddział będzie funkcjonował.
Po zarejestrowaniu oddział jest traktowany jak firma grecka - zarówno pod względem podatkowym, cywilnym, handlowym, jak i rachunkowym.
Wszystkie działające w Grecji podmioty gospodarcze płacą podatek dochodowy. Odnosi się to również do przedsiębiorstw zagranicznych, niezależnie do tego, czy działają jako oddziały spółek matek, czy też mają w Grecji stałą siedzibę.
Przepisy greckie nakazują odprowadzać podatek od zysku przed jego podziałem. Co ważne, oddziały firm zagranicznych są opodatkowane od zaksięgowanych zysków bez względu na to, czy dokonywały ich transferów do firm macierzystych, czy nie.
Wysokość podatku dochodowego od zysków spółek akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością, spółdzielni i przedsiębiorstw państwowych wynosi obecnie 25 proc.
Jego stawka systematycznie maleje w związku z prowadzoną przez grecki rząd polityką zwiększania konkurencyjności oraz rozwoju przedsiębiorczości. Do 2005 r. wynosiła 35 proc., potem 32 proc., w 2006 r. było to już 29 proc. a od 2007 r. - 25 proc.
Małe firmy, w tym przedsiębiorcy prowadzący działalność na zasadzie samozatrudnienia oraz spółki osobowe (odpowiednik polskich spółek cywilnych), płacą jeszcze mniej. Do 2004 r. należny od nich podatek dochodowy wynosił 25 proc., w 2005 r. było to 24 proc., w 2006 r. - 22 proc., a od 2007 r. -20 proc.
Od 2005 r. obowiązuje też zasada polegająca na 50-proc. redukcji opodatkowania dla przedsiębiorstw dopiero rozpoczynających działalność gospodarczą w Grecji. Nie jest to zależne od wielkości i formy przedsiębiorstwa. Preferencje przysługują przez trzy lata od założenia firmy.
Przedsiębiorstwa budowlane korzystają w Grecji ze specjalnych przywilejów podatkowych. Jeśli ich działalność polega na budowie i sprzedaży mieszkań lub domów mieszkalnych, to płacą tylko 15 proc. podatku od swojego przychodu brutto.
Odmienne od standardowych zasady opodatkowania dotyczą również tzw. obiektów technicznych. Wykonujące takie obiekty zagraniczne podmioty gospodarcze oraz osoby fizyczne niebędące greckimi rezydentami podatkowymi płacą podatek od przychodu brutto. Wynosi on 4 proc. dla obiektów sektora publicznego, a dla obiektów sektora prywatnego 4,8 proc. (jeżeli wykonawca korzysta z własnych materiałów) lub 10 proc. (jeżeli wykonawca nie korzysta z własnych materiałów). Wykonawca musi zdawać sobie sprawę, że od każdej płatności dokonanej przez klienta na jego rzecz zobowiązany jest odprowadzić do urzędu skarbowego zaliczkę na poczet podatku dochodowego.
Odsetki od większości depozytów złożonych w greckich bankach oraz od obligacji bankowych są opodatkowane 15-proc. podatkiem dochodowym.
Natomiast odsetki uzyskane od obligacji rządowych i krótkoterminowych weksli skarbowych podlegają stawce 10 proc.
Podatek od transakcji przeprowadzonych na ateńskiej giełdzie wynosi w Grecji 0,3 proc. wpływów ze sprzedaży akcji. Obowiązek jego zapłaty spoczywa na sprzedającym.
Dochody osób fizycznych podlegają w Grecji opodatkowaniu po przekroczeniu tzw. kwoty wolnej od podatku. Dla pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę oraz dla dochodów emerytów i rencistów wynosi ona 11,1 tys. euro rocznie. Dochody osób fizycznych wynikające z innych tytułów są zwolnione z podatku do kwoty 9,5 tys. euro. Do 13 tys. euro dochodu osoby fizyczne płacą 15 proc. podatku. Powyżej 13 tys. euro do 23 tys. euro - 30 proc., a po przekroczeniu 23 tys. euro - 40 proc.
Podstawowa stopa VAT w Grecji wynosi od 1 kwietnia 2005 r. 19 proc.
Obniżona stawka 4,5 proc. ma zastosowanie do: -gazet,
-czasopism,
-książek,
-biletów do teatru. Obniżona stawka 9 proc. obejmuje towary i usługi uważane za niezbędne dożycia:
-świeże produkty żywnościowe,
-lekarstwa,
-prąd elektryczny,
-usługi transportowe,
-niektóre usługi określone jako profesjonalne. Wszystkie wymienione wyżej stawki VAT podlegają redukcji o 30 proc., jeżeli towary lub usługi są dostarczane podatnikom mającym siedzibę lub miejsce zamieszkania na wyspach Dodekanezu i innych wyspach Morza Egejskiego.
Podatek akcyzowy jest nakładany w Grecji na kilka produktów importowanych i krajowych. Należą do nich:
-niektóre artykuły rolne,
-alkohol,
-wyroby tytoniowe i tytoń,
-paliwa pochodzenia petrochemicznego,
-samochody.
Stawka akcyzy wynosi od 10 do 75 proc. i jest uzależniona od rodzaju towaru i ceny detalicznej.
Akcyza od samochodów niekiedy może sięgać nawet 200 proc. ceny.
Od nieruchomości płacony jest w Grecji raz w roku podatek lokalny, który wynosi od 0,025 do 0,035 proc. tzw. obiektywnej wartości gruntu lub budynku, którą można porównać do wartości rynkowej.
Wysokość konkretnej stawki zależy od prefektury, w której położona jest dana nieruchomość.
Właściciele nieruchomości - zarówno osoby fizyczne, jak i prawne - płacą podatek z tego tytułu w wysokości 0,7 proc. wartości rynkowej nieruchomości.
Na potrzeby obliczenia podstawy opodatkowania pomniejsza się jednak wartość rynkową o 200 tys. euro.
Natomiast w odniesieniu do osób prawnych prowadzących działalność religijną, dobroczynną lub edukacyjną nieobliczoną na osiągnięcie zysku podatek ten wynosi tylko 0,35 proc. wartości rynkowej nieruchomości. Podstawę obliczenia podatku pomniejsza się w tym wypadku o 500 tys. euro.
Z podatku od nieruchomości zwolnione są budowle należące do przedsiębiorstw: przemysłowych, wydobywczych, prowadzących kamieniołomy, handlowych, rolnych, hodowli bydła, hotelowych. Warunkiem jest, aby owa nieruchomość była używana doprowadzenia działalności produkcyjnej lub handlowej.
Podatku od nieruchomości nie płacą też podmioty państwowe, organy publiczne, kościoły, klasztory, kluby sportowe oraz fundusze lub organizacje świadczące usługi z zakresu ubezpieczenia społecznego. Przepisy greckie przewidują również podatek z tytułu zmiany własności nieruchomości, czyli po prostu z tytułu umowy kupna-sprzedaży. Jest on obliczany na podstawie ceny nieruchomości ustalonej w umowie. Jeśli istotnie odbiega ona od cen rynkowych, to organy skarbowe ustalają własną podstawę opodatkowania według stosowanych w danym czasie cen rynkowych. Podatek od kupna-sprzedaży nieruchomości zwykle wliczany jest w jej cenę, a więc obciąża nabywcę. Wynosi on 9 proc. od pierwszych 12 tys. euro wartości transakcji oraz 11 proc. od kwoty przewyższającej 12 tys. euro. Stawki te są odpowiednio wyższe i wynoszą 11 proc. oraz 13 proc. na terenach, na których znajdują się posterunki straży pożarnej. Dodatkowo władze lokalne pobierają 3 proc. wartości podatku zapłaconego od sprzedaży nieruchomości.
W pewnych okolicznościach można uzyskać pełne lub częściowe zwolnienie z tego podatku, np. wtedy, gdy w grę wchodzi zakup niektórych terenów rolnych, pierwszego (głównego) miejsca zamieszkania albo gdy zakup jest finansowany za pomocą przelewu z zagranicy waluty wymienialnej przez obcych obywateli pochodzenia greckiego.
-wystawienie weksla (do 0,6 proc. wartości weksla),
-wynajęcie nieruchomości (3,6 proc. wartości transakcji),
-udzielenie pożyczki komercyjnej (2,4 proc. kwoty pożyczki),
-prywatna umowa pożyczkowa (od 2,4 do 3,6 proc. kwoty pożyczki).
Główną instytucją ubezpieczenia społecznego w Grecji jest Instytut Ubezpieczenia Społecznego (IKA). Odpowiada on za całość składek i świadczeń dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, z wyjątkiem zasiłków dla bezrobotnych i zasiłków rodzinnych. Dla tych ostatnich grup właściwa jest Organizacja Zatrudnienia Siły Roboczej (OAED).
Istnieją także inne specjalne fundusze ubezpieczeniowe przeznaczone dla specyficznych grup zawodowych, jak np. wojsko.
Obowiązkiem każdego pracodawcy jest dopełnienie formalności związanych z rejestracją pracowników w IKA, i to zaraz po rozpoczęciu przez nich pracy. Zatrudniony otrzymuje wówczas książeczkę ubezpieczonego i zbiera tzw. znaczki ubezpieczeniowe za przepracowane okresy. Składka wpłacana do IKA wynosi 44,06 proc. wysokości wynagrodzenia, z czego 16 proc. płaci pracownik, a 28,06 proc. pracodawca.
Pracodawca zobowiązany jest wpłacać systematycznie do IKA składki ubezpieczeniowe na specjalne konto bankowe. Jeśli, w maksymalnym terminie dwóch miesięcy od dnia wypłaty wynagrodzenia, nie potrąci pracownikowi z jego pensji składki, to bez względu na przyczynę tego zaniedbania zobowiązany jest wpłacić do IKA całą należną kwotę za zatrudnioną przez siebie osobę ze środków własnych (a więc także tę część składki, która powinna obciążać pracownika).
Zgodnie z greckimi przepisami składki na ubezpieczenie społeczne muszą być wpłacane do IKA w terminie od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym świadczona była praca, do ostatniego dnia roboczego tego miesiąca. W wypadku wstecznej wypłaty podwyżek wynagrodzeń wskazany termin uiszczenia składek zaczyna się liczyć od dnia rzeczywistej wypłaty zaległych świadczeń.
Konsekwencją nieterminowej wpłaty przez przedsiębiorcę (pracodawcę) składek do IKA jest obowiązek uiszczenia dodatkowych opłat, których wysokość zależy od rozmiarów opóźnienia. Jeśli w grę wchodzi samozatrudnienie, to osoba prowadząca w tej formie działalność gospodarczą musi sama się zarejestrować w odpowiedniej, właściwej dla niej terytorialnie, instytucji ubezpieczenia społecznego.
Nabywanie nieruchomości
Cudzoziemiec bez przeszkód może kupić nieruchomość w większości rejonów Grecji. Bariery można napotkać jedynie wtedy, gdy w grę wchodzą tereny przygraniczne: północne regiony Grecji, wschodnie wyspy Morza Egejskiego, wyspy Dodekanezu, Kreta i Rodos. Osoby z państw spoza Unii Europejskiej muszą dodatkowo złożyć odpowiedni wniosek w prefekturze, na której terenie znajduje się nieruchomość. Natomiast każdy obcokrajowiec musi mieć grecki numer podatkowy (AFM), który nadawany jest przez urząd podatkowy właściwy terytorialnie ze względu na miejsce położenia nieruchomości. W tym celu należy złożyć wniosek o nadanie takiego numeru (motywując to np. chęcią zakupu nieruchomości na potrzeby przyszłej działalności gospodarczej w Grecji) i okazać paszport lub inny ważny dokument potwierdzający tożsamość. Otrzymuje się go bezpłatnie.
Cudzoziemiec kupujący nieruchomość w Grecji musi również udokumentować źródło pochodzenia pieniędzy przeznaczonych na ten cel (np. okazać wyciąg z konta bankowego kraju, z którego pochodzi). W przeciwnym razie miejscowe władze uznają, że jego pieniądze pochodzą z ich kraju, i zechcą obciążyć je podatkiem dochodowym. Zakup nieruchomości zawsze musi być potwierdzony aktem notarialnym oraz wpisem do odpowiednich rejestrów gruntów lub budynków.
Ważne adresy
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Atenach
ul. Chrissaanthemon 22 (pl. Eukaliption)
154-52 Paleo Psychico
tel. centrala (0030 210) 679 77 00
www.poland-embassy.gr
Wydział Konsularny w Atenach
ul. Kamelijon 21
tel. (0030 210) 679 77 00,
(0030 210) 679 77 35,
(0030 210) 679 77 37
e-mail: konsulat@otenet.gr
Biuro Radcy Handlowego RPw Atenach
ul. Kondoleondos 1
154-52 Paleo Psychico
tel. (0030 210) 672 61 76
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych w Grecji
ul. Penepistimiou 67
105-64 Athens
tel. (0030 210) 324 39 23
Ambasada Grecji w Polsce
ul. Górnośląska 35
00-432 Warszawa
